Piyasalar, İstanbul’daki terör saldırısı, beklentileri aşan enflasyon ve OHAL’in uzatılmasının etkisiyle 2017’ye satış dalgasıyla girdi. Bu arada petrol fiyatlarındaki artış da dikkat çekiyor.
CEREN ORAL
coral@ekonomist.com.tr
Bu artışın üretimde girdi olarak petrol ve türevlerini kullanan Aksa Akrilik, Kordsa, Petkim, Aygaz, Tüpraş, THY, Pegasus ile cam, çimento ve gübre şirketlerinin performansını etkileyeceği hesaplanıyor.
2016’yı son iki ayın en yüksek seviyesi olan 78.139’dan kapatan BİST-100 Endeksi, 2017’ye değer kaybederek 77.754’ten başladı. Geçen hafta boyunca satış baskısı devam etti ve endeks 76.144’e kadar geriledi.
İstanbul’da yılbaşı gecesi yaşanan terör saldırısı endekse satış dalgası getirip kuru yükseltirken, 2016 için yüzde 7,5 dolayında beklenen enflasyonun yüzde 8,53 olarak gerçekleşmesi de bu dalgayı şiddetlendirdi.
OHAL’in 19 Ocak itibarıyla üç ay daha uzatılması haberi de aşağı yönlü trendi devam ettirdi. Önümüzdeki süreçte piyasalar, Fitch’in not değerlendirmesine, jeopolitik ve siyasi risklere, büyüme verilerine ve FED’e dikkat kesilerek yönünü çizecek.
PETROL FİYATLARI
Bu arada petrol fiyatlarındaki artış da dikkat çekiyor. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), 30 Kasım 2016’daki toplantıda 1 Ocak 2017 itibarıyla altı ay için petrol üretimini 1,2 milyon varil azaltma kararı almıştı.
OPEC dışı ülkelerde ise bu sayı 558 bin varil olacak. Kararın destek görmesiyle petrol fiyatları artış eğilimine girdi. 2016 başında 27 dolarda dip çalışması yapan, toplantı öncesinde 47 dolardan işlem gören Brentpetrolün varil fiyatı, toplantının ardından 50 doların üzerine çıktı.
2016 yıl sonunda ise 57 dolar ile 18 ayın zirvesini gördü. Böylece petrol OPEC anlaşmasından sonra yaklaşık yüzde 9 prim yaptı. Şimdi dikkatler 1 Ocak’ta uygulanmaya başlayan arz kesintisinin fiyatlara etkisinde olacak.
HİSSELERE YANSIMASI
Peki, petrol fiyatlarındaki artışın borsada işlem gören şirketlere ne gibi yansımaları olabilir? Uzmanlar bu yükselişi, üretimde girdi olarak petrol ve türevlerini kullanan şirketlerin finansal performansını olumlu ve olumsuz açıdan etkileyecek bir unsur olarak görüyor.
Kimyevi ürün üreticileri, operas-yonel kârlılığın petrol fiyatlarına duyarlılığı nedeniyle petroldeki artıştan etkilenecek şirketlerin başında geliyor. Akaryakıt ve gaz üreticileri hem operasyonel hem de envanter kazanç ve kayıpları açısından etkilenecek diğer şirketler arasında gösteriliyor.
Ayrıca petrol fiyatındaki artışa bağlı olarak jet yakıtı fiyatında görülebilecek yükselişin, havayolu şirketleri için fazla maliyet yaratabilecek bir unsur olduğu kaydediliyor. Bu artış, cam ve çimento şirketleri açısından ise ana girdileri arasında yer alan petro-kokun petrol türevi olması nedeniyle olumsuz bir durum olarak değerlendiriliyor.
Aynı şekilde gübre şirketlerinin de petrole ikame olabilen doğalgaz fiyatlarının yükselmesiyle maliyet baskısı yaşayabileceği öngörülüyor. Bu açıdan Aksa Akrilik, Kordsa, Petkim, Aygaz, Tüpraş, Türk Hava Yolları ve Pegasus petrol fiyatlarının yükselişinden etkilenecek şirketler olarak başı çekiyor.
CAM, ÇİMENTO VE HAVAYOLU
Petrol fiyatları, girdi veya satılan ürünlerin niteliğine göre tedarikçi ve perakendeci şirketleri farklı boyutta etkiliyor. Reel Kapital Menkul Değerler Araştırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan, “Fiyatlardaki yükseliş düşük maliyet avantajını yaklaşık iki yıldır kullanan özellikle cam, çimento, havayolları şirketleri için dezavantaj olacak” diyor.
Erkan, fiyatlardaki düşüşle rafineri ve kâr marjları gerileyen akaryakıt ve gaz şirketlerinde ise toparlanma zamanının geldiğini söylüyor. Küresel petrol ve emtia fiyatlarında dip seviyelerin görüldüğünü kaydeden Erkan, 2017’de ortalama 55-60 dolar bandını öngörüyor.
TRUMP’IN ADIMLARI ÖNEMLİ
2017’de petrolün arzın kısılmasıyla destek bulması beklense de talep de önemli bir etken olarak karşımıza çıkıyor. Gedik Yatırım Araştırma Uzmanı Ali Erkan Tanacıoğlu, talebin düşük seyrinin yukarı yönlü marjı sınırlayacağını ifade ediyor.
Tanacıoğlu, yıl içinde petrolde dalgalı gö-rünüm bekliyor ve yıl ortalamasını 55 dolar olarak tahmin ediyor. Ancak Donald Trump sonrası, ABD’nin ekonomi politikalarının bu senaryoyu tehdit edebileceğinin de altını çiziyor.
Ak Yatırım analistleri de petrol fiyatındaki artışın bazı halka açık şirketlerin finansal performansını pek çok açıdan etkileyeceğini ifade ediyor. Ak Yatırım analistleri, Çin ve ABD makro görünümündeki olum-lu gelişmeleri göz önüne alarak, fiyatların 2017 boyunca varil başına 55-70 dolar aralığında kalacağını öngörüyor.
KPMG Enerji Sektörü Grup Başkanı Onur Okutur da, Trump’ın seçim çalışmalarında Paris İklim Değişikliği Anlaşması’ndan ve Trans-Pasifik Ortaklığı’ndan çekileceğini açıklaması nedeniyle, “Petrolün kaderini Trump belirleyecek” diye konuşuyor.
AK YATIRIMIN ŞİRKET ANALİZLERİ
AKSA AKRİLİK
Artan petrol fiyatları Aksa Akrilik'in ana hammaddesi olan ACN’nin fiyatını artırabilir. Aksa, akrilik elyaf ürünlerini ACN fiyatının üzerine nominal bir dolar farkı koyarak fiyatlandırıyor. Bu farkı uygulamaya devam edebilirse marjı daralsa bile FVAÖK sabit kalabilir.
AYGAZ
Ortalama 60 bin ton LPG stokuyla çalışan Aygaz, fiyatların gerilemesiyle 2014’ün ikinci yarısı ve 2015’te envanter değerleme kayıpları yaşadı. Ton başına brüt kârı 2013’te 163 dolardan 2014’te 118 dolara, 2015'te 107 dolara düştü. Yükseliş trendi Aygaz için envanter kazançları ve yüksek marjlar anlamına gelebilir. Tüpraştaki dolaylı yüzde 10,2 payı nedeniyle de olumlu etkilenebilir.
KORDSA
Kordsa'nın lastik kord bezi ürettiği naylonun ve polyesterin hammaddeleri petrokimyasal olduğundan, petrol fiyatlarındaki yükseliş hammaddelerin fiyatlarını ve üretim maliyetlerini yükseltebilir. Yükselen maliyetlerin satış fiyatlarına yansıtılması marjları yıllık bazda koruyabilir.
PEGASUS
Yakıt giderlerinin toplam nakit giderlerdeki payı 2011-2014te ortalama yüzde 43,5 iken, bu oran petrol fiyatının aşağı seyriyle 2015’te yüzde 36'ya, 2016 dokuz ayda yüzde 27'ye geriledi. Petroldeki yükselişle jet yakıt fiyatının artması ve yakıt maliyetinin bilet fiyatlarına yansıtılması, yolcu talebi için risk olabilir.
PETKİM
2014 ortasından itibaren petrol fiyatlarının aşağı yönlü seyri ethan tabanlı üreticilerin maliyet avantajını azalttı, Petkim gibi nafta tabanlı üreticileri ise olumlu etkiledi. Petrol fiyatı 60 dolar/varil üzerinde kalıcı olmadığı sürece, ethan bazlı üreticilerin maliyet avantajını yeniden kazanarak nafta tabanlı üreticileri tehdit etmesi zor gözüküyor.
THY
Yakıt giderlerindeki yüzde 10’luk artış FVAÖK’ü yüzde 15-20 geriletebilir. 2016 üçüncü çeyrek itibarıyla 2017 bütçelenmiş yakıt maliyetinin yüzde 36'sını 55-60 dolar/varil aralığından türev enstrümanlarla korumaya alması, petrol fiyatlarındaki artışın marjla baskısını sınırlayabilir. Yakıt maliyetlerinin yüzde 50’sini bilet fiyatlarına yansıtma stratejisi, talebi olumsuz etkileyebilir.
TÜPRAŞ
Petrol fiyatlarındaki artışla stok değer artışı kaydedebilir. 2017’de Fuel Oil Dönüşüm Ünitesi (RUP) verimliliğinde problem olmazsa, varil başına 4,5 dolar net rafineri marjına ulaşabilir. Bu marjda varil başına her 0,5 dolarlık artışta FVAÖK yüzde 14, net kâr yüzde 10 artabilir.
ÇİMENTO ŞİRKETLERİ
Çimento üretiminde kullanılan ve petrol türevi olan petrokok, toplam maliyetlerin yüzde 25-30'unu oluşturuyor. Petrokok fiyatları 2014’te ortalama 100 dolar/ton iken 2015te 75 dolar/tona ve 2016'da 55 dolar/tona düşerek çimento üreticilerinin marjlarını destekledi. Petrol fiyatlarındaki yukarı seyirle yükselen petrokok fiyatları kârlılıkta baskı oluşturabilir.
CEREN ORAL
coral@ekonomist.com.tr
Bu artışın üretimde girdi olarak petrol ve türevlerini kullanan Aksa Akrilik, Kordsa, Petkim, Aygaz, Tüpraş, THY, Pegasus ile cam, çimento ve gübre şirketlerinin performansını etkileyeceği hesaplanıyor.
2016’yı son iki ayın en yüksek seviyesi olan 78.139’dan kapatan BİST-100 Endeksi, 2017’ye değer kaybederek 77.754’ten başladı. Geçen hafta boyunca satış baskısı devam etti ve endeks 76.144’e kadar geriledi.
İstanbul’da yılbaşı gecesi yaşanan terör saldırısı endekse satış dalgası getirip kuru yükseltirken, 2016 için yüzde 7,5 dolayında beklenen enflasyonun yüzde 8,53 olarak gerçekleşmesi de bu dalgayı şiddetlendirdi.
OHAL’in 19 Ocak itibarıyla üç ay daha uzatılması haberi de aşağı yönlü trendi devam ettirdi. Önümüzdeki süreçte piyasalar, Fitch’in not değerlendirmesine, jeopolitik ve siyasi risklere, büyüme verilerine ve FED’e dikkat kesilerek yönünü çizecek.
PETROL FİYATLARI
Bu arada petrol fiyatlarındaki artış da dikkat çekiyor. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), 30 Kasım 2016’daki toplantıda 1 Ocak 2017 itibarıyla altı ay için petrol üretimini 1,2 milyon varil azaltma kararı almıştı.
OPEC dışı ülkelerde ise bu sayı 558 bin varil olacak. Kararın destek görmesiyle petrol fiyatları artış eğilimine girdi. 2016 başında 27 dolarda dip çalışması yapan, toplantı öncesinde 47 dolardan işlem gören Brentpetrolün varil fiyatı, toplantının ardından 50 doların üzerine çıktı.
2016 yıl sonunda ise 57 dolar ile 18 ayın zirvesini gördü. Böylece petrol OPEC anlaşmasından sonra yaklaşık yüzde 9 prim yaptı. Şimdi dikkatler 1 Ocak’ta uygulanmaya başlayan arz kesintisinin fiyatlara etkisinde olacak.
HİSSELERE YANSIMASI
Peki, petrol fiyatlarındaki artışın borsada işlem gören şirketlere ne gibi yansımaları olabilir? Uzmanlar bu yükselişi, üretimde girdi olarak petrol ve türevlerini kullanan şirketlerin finansal performansını olumlu ve olumsuz açıdan etkileyecek bir unsur olarak görüyor.
Kimyevi ürün üreticileri, operas-yonel kârlılığın petrol fiyatlarına duyarlılığı nedeniyle petroldeki artıştan etkilenecek şirketlerin başında geliyor. Akaryakıt ve gaz üreticileri hem operasyonel hem de envanter kazanç ve kayıpları açısından etkilenecek diğer şirketler arasında gösteriliyor.
Ayrıca petrol fiyatındaki artışa bağlı olarak jet yakıtı fiyatında görülebilecek yükselişin, havayolu şirketleri için fazla maliyet yaratabilecek bir unsur olduğu kaydediliyor. Bu artış, cam ve çimento şirketleri açısından ise ana girdileri arasında yer alan petro-kokun petrol türevi olması nedeniyle olumsuz bir durum olarak değerlendiriliyor.
Aynı şekilde gübre şirketlerinin de petrole ikame olabilen doğalgaz fiyatlarının yükselmesiyle maliyet baskısı yaşayabileceği öngörülüyor. Bu açıdan Aksa Akrilik, Kordsa, Petkim, Aygaz, Tüpraş, Türk Hava Yolları ve Pegasus petrol fiyatlarının yükselişinden etkilenecek şirketler olarak başı çekiyor.
CAM, ÇİMENTO VE HAVAYOLU
Petrol fiyatları, girdi veya satılan ürünlerin niteliğine göre tedarikçi ve perakendeci şirketleri farklı boyutta etkiliyor. Reel Kapital Menkul Değerler Araştırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan, “Fiyatlardaki yükseliş düşük maliyet avantajını yaklaşık iki yıldır kullanan özellikle cam, çimento, havayolları şirketleri için dezavantaj olacak” diyor.
Erkan, fiyatlardaki düşüşle rafineri ve kâr marjları gerileyen akaryakıt ve gaz şirketlerinde ise toparlanma zamanının geldiğini söylüyor. Küresel petrol ve emtia fiyatlarında dip seviyelerin görüldüğünü kaydeden Erkan, 2017’de ortalama 55-60 dolar bandını öngörüyor.
TRUMP’IN ADIMLARI ÖNEMLİ
2017’de petrolün arzın kısılmasıyla destek bulması beklense de talep de önemli bir etken olarak karşımıza çıkıyor. Gedik Yatırım Araştırma Uzmanı Ali Erkan Tanacıoğlu, talebin düşük seyrinin yukarı yönlü marjı sınırlayacağını ifade ediyor.
Tanacıoğlu, yıl içinde petrolde dalgalı gö-rünüm bekliyor ve yıl ortalamasını 55 dolar olarak tahmin ediyor. Ancak Donald Trump sonrası, ABD’nin ekonomi politikalarının bu senaryoyu tehdit edebileceğinin de altını çiziyor.
Ak Yatırım analistleri de petrol fiyatındaki artışın bazı halka açık şirketlerin finansal performansını pek çok açıdan etkileyeceğini ifade ediyor. Ak Yatırım analistleri, Çin ve ABD makro görünümündeki olum-lu gelişmeleri göz önüne alarak, fiyatların 2017 boyunca varil başına 55-70 dolar aralığında kalacağını öngörüyor.
KPMG Enerji Sektörü Grup Başkanı Onur Okutur da, Trump’ın seçim çalışmalarında Paris İklim Değişikliği Anlaşması’ndan ve Trans-Pasifik Ortaklığı’ndan çekileceğini açıklaması nedeniyle, “Petrolün kaderini Trump belirleyecek” diye konuşuyor.
AK YATIRIMIN ŞİRKET ANALİZLERİ
AKSA AKRİLİK
Artan petrol fiyatları Aksa Akrilik'in ana hammaddesi olan ACN’nin fiyatını artırabilir. Aksa, akrilik elyaf ürünlerini ACN fiyatının üzerine nominal bir dolar farkı koyarak fiyatlandırıyor. Bu farkı uygulamaya devam edebilirse marjı daralsa bile FVAÖK sabit kalabilir.
AYGAZ
Ortalama 60 bin ton LPG stokuyla çalışan Aygaz, fiyatların gerilemesiyle 2014’ün ikinci yarısı ve 2015’te envanter değerleme kayıpları yaşadı. Ton başına brüt kârı 2013’te 163 dolardan 2014’te 118 dolara, 2015'te 107 dolara düştü. Yükseliş trendi Aygaz için envanter kazançları ve yüksek marjlar anlamına gelebilir. Tüpraştaki dolaylı yüzde 10,2 payı nedeniyle de olumlu etkilenebilir.
KORDSA
Kordsa'nın lastik kord bezi ürettiği naylonun ve polyesterin hammaddeleri petrokimyasal olduğundan, petrol fiyatlarındaki yükseliş hammaddelerin fiyatlarını ve üretim maliyetlerini yükseltebilir. Yükselen maliyetlerin satış fiyatlarına yansıtılması marjları yıllık bazda koruyabilir.
PEGASUS
Yakıt giderlerinin toplam nakit giderlerdeki payı 2011-2014te ortalama yüzde 43,5 iken, bu oran petrol fiyatının aşağı seyriyle 2015’te yüzde 36'ya, 2016 dokuz ayda yüzde 27'ye geriledi. Petroldeki yükselişle jet yakıt fiyatının artması ve yakıt maliyetinin bilet fiyatlarına yansıtılması, yolcu talebi için risk olabilir.
PETKİM
2014 ortasından itibaren petrol fiyatlarının aşağı yönlü seyri ethan tabanlı üreticilerin maliyet avantajını azalttı, Petkim gibi nafta tabanlı üreticileri ise olumlu etkiledi. Petrol fiyatı 60 dolar/varil üzerinde kalıcı olmadığı sürece, ethan bazlı üreticilerin maliyet avantajını yeniden kazanarak nafta tabanlı üreticileri tehdit etmesi zor gözüküyor.
THY
Yakıt giderlerindeki yüzde 10’luk artış FVAÖK’ü yüzde 15-20 geriletebilir. 2016 üçüncü çeyrek itibarıyla 2017 bütçelenmiş yakıt maliyetinin yüzde 36'sını 55-60 dolar/varil aralığından türev enstrümanlarla korumaya alması, petrol fiyatlarındaki artışın marjla baskısını sınırlayabilir. Yakıt maliyetlerinin yüzde 50’sini bilet fiyatlarına yansıtma stratejisi, talebi olumsuz etkileyebilir.
TÜPRAŞ
Petrol fiyatlarındaki artışla stok değer artışı kaydedebilir. 2017’de Fuel Oil Dönüşüm Ünitesi (RUP) verimliliğinde problem olmazsa, varil başına 4,5 dolar net rafineri marjına ulaşabilir. Bu marjda varil başına her 0,5 dolarlık artışta FVAÖK yüzde 14, net kâr yüzde 10 artabilir.
ÇİMENTO ŞİRKETLERİ
Çimento üretiminde kullanılan ve petrol türevi olan petrokok, toplam maliyetlerin yüzde 25-30'unu oluşturuyor. Petrokok fiyatları 2014’te ortalama 100 dolar/ton iken 2015te 75 dolar/tona ve 2016'da 55 dolar/tona düşerek çimento üreticilerinin marjlarını destekledi. Petrol fiyatlarındaki yukarı seyirle yükselen petrokok fiyatları kârlılıkta baskı oluşturabilir.
