M. FATİH KÖPRÜ
fatih.kopru@tr.ey.com
www. vergidegundem. com
Örnegin beyanname veren mükellefler ile ücretlilerin vergisini etkileyen gelir vergisi oran artışı ve kira gelirini beyan edenler açısından götürü gider oranının düşürülmesi bunlar arasında yer alıyor.
Geçtiğimiz günlerde Meclis’e sunulan yeni bir yasa tasarısı ile başta vergi yasalarında olmak üzere birçok yasada önemli değişiklikler yapılması planlanıyor. Tasarının kamuoyunda en çok yankı bulan düzenlemesi ise motorlu taşıtlar vergisindeki (MTV) artış oldu. Aslında MTV artışının gölgesinde kalan, başka çok önemli düzenlemeler de bulunuyor. Beyanname veren mükellefler ile ücretlilerin vergisini etkileyen gelir vergisi oran artışı da bunlardan biri.
Bunun yanında şirketlerin, özellikle de banka ve finans kurumlarının vergilerinde artışa neden olacak düzenlemeler, emlak vergisi artışlarına tavan getiren düzenleme, cep telefonlarının vergisiyle ilgili değişiklik, KDV ve özel tüketim vergisiyle ilgili hükümleri dolayısıyla bu tasarı uzun bir süre daha gündemde kalacak gibi görünüyor.
Biz de bu hafta tasarının bütün gelir vergisi mükelleflerini yakından ilgilendiren oran artışını içeren düzenlemesi ile kira geliri beyan eden mükellefler için geçerli olan götürü gider uygulamasındaki değişiklik ve asgari ücretliler için geçerli olan ilave asgari geçim indirimi düzenlemelerine değineceğiz.
GELİRLE BİRLİKTE ARTIYOR
Gelir vergisinin oranı sabit değil. Gelir arttıkça gelir vergisi oranı da artıyor. Yıllık geliri 13 bin liraya kadar olanlar yüzde 15 oranında vergi öderken, gelir arttıkça bu oran yüzde 20’ye ve yüzde 27’ye çıkıyor. Hatta yılda 70 bin liradan fazla gelir beyan eden mükellefler yüzde 35 oranında vergi ödemeye başlıyorlar. Yani az geliri olan düşük oranda, çok geliri olan yüksek oranda vergi ödemiş oluyor.
Bir de gelirin türüne göre bir ayrım söz konusu. Ücret ve ücret dışındaki gelirler iki ayrı tarifeye göre vergilendiriliyor. Yukarıda bahsettiğimiz tutarlar ücret dışındaki gelirlerin beyanında söz konusu. Bu iki tarifenin aslında alt gelir dilimlerinde değil, sadece üst gelir dilimlerinde farklılık oluyor.
Ücret gelirleri için yüzde 27’lik dilim biraz daha geniş tutulmuş. Ücretli dışındaki mükellefler 30 bin lira ile 70 bin lira arasındaki yıllık gelirleri üzerinden yüzde 27 oranında vergi öderken, ücretlilerde bu tutar 110 bin liraya kadar çıkıyor.
YÜZDE 30’A ÇIKIYOR
Tasarı, gelir vergisi tarifesinde yer alan gelir dilimlerinde bir değişiklik içermiyor. Bunlar zaten her yılbaşında yeniden değerleme oranı (ekimden ekime enflasyon oram) dikkate alınarak artırılıyor. Ancak yukarıda belirttiğimiz tarifelerin üçüncü gelir dilimlerine uygulanan yüzde 27’lik oranın yüzde 30’a çıkarılması öngörülüyor.
BEYANNAME VERENLER
Tasarıda bu düzenlemenin 2017 yılı başından itibaren elde edilen gelirlere uygulanacağına ilişkin hüküm bulunuyor. Aynen yasalaşırsa, 2017 yılında elde ettikleri gelirlerine (ücretler hariç) ilişkin 2018 yılının mart ayında beyanname verecek olanlar vergilerini bu yeni orana göre hesaplayacaklar.
Buna göre 2017 yılına ilişkin olarak 30 bin lira ile 70 bin lira arasında matrah beyan eden mükellefler 30 bin lirayı
aşan tutarın yüzde 3’ü kadar fazla vergi ödeyecekler. 70 bin liradan fazla matrah beyan edenler ise bu değişiklik sonrası bin 200 lira fazla gelir vergisi ödemek zorunda kalacaklar.
ÜCRETLER 2018’DEN İTİBAREN
Tasarı’nın geçici 3. maddesi ile ücret gelirleri için özel bir düzenleme yapılmış. Buna göre yukarıda belirtilen oran artışı, ücret gelirleri açısından 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren elde edilen gelirler için uygulanacak.
Oran artışı 2018 yılından geçerli olacağından, 2017 tarifesine bakarak 2018 yılında en fazla 2 bin 400 lira fark vergi ödeneceğini söylemek doğru olmaz. Çünkü 2017 yılı tarifesinin gelir dilimleri 2018 yılı başından geçerli olmak üzere yeniden değerleme oranında (ya da Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek bir oranda) artırılmak suretiyle yeniden belirlenecek.
Bunun yerine, 2018 yılı için belirlenecek son gelir dilimi (2017’de 110 bin lira) ile üçüncü gelir dilimi (2017’de 30 bin lira) arasında yıllık ücret matrahı olan çalışanların, üçüncü gelir dilimini aşan tutarın yüzde 3’ü kadar fazla vergi ödeyecekleri söylenebilir.
GÖTÜRÜ GİDER ORANI
Beyan edilen kira gelirinin tespitinde indirilecek giderler iki farklı yöntemle belirlenebiliyor. Bunlar “gerçek gider” ve “götürü gider” yöntemleri. Mükellef istediği yöntemi seçebiliyor. Ancak götürü gider yöntemini seçen mükelleflerin iki yıl geçmedikçe, gerçek gider usulüne dönemeyecekleri de unutulmamalıdır.
Gerçek gider yöntemini tercih eden mükellefler, Gelir Vergisi Yasası’nın 74’üncü maddesinde sayılan giderleri, belgelendirmek şartıyla gayrisafi hasılatlarından indirebiliyor.
Belgeli gideri yoksa ya da çok azsa mükellefler götürü gider yöntemini de seçebiliyor. Buna göre bir yılda konut veya işyerinden aldıkları kira toplamından yüzde 25 düşüp, kalan tutar üzerinden vergi hesaplayabiliyorlar. Gerçek gidere göre daha kolay olan bu yöntemde gider olarak indirilen tutarın belgelendirilmesi istenmiyor.
Tasarı ile yasada yer alan yüzde 25’lik götürü gider oranının yüzde 15’e düşürülmesi öngörülüyor. Bu hüküm aynen yasalaşırsa, kira gelirlerini beyan eden ve götürü gider yöntemini kullanan bazı mükelleflerin ödeyecekleri gelir vergisi artacaktır.
2017 İÇİN DE GEÇERLİ
Tasarıda bu düzenlemenin 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği belirtiliyor. Bu nedenle tasarı aynen yasalaşırsa, 2017 yılında kira geliri elde eden ve götürü gider yöntemini kullanan mükellefler, 2018 yılının mart ayında verecekleri beyannamelerinde bu yeni oranı kullanacaklar.
Buna göre kira gelirini beyan eden mükelleflerin, hem götürü gider oranı düştüğü için hem de gelir vergisi tarifesindeki oran artışı nedeniyle 2017’ye ilişkin 2018 yılında ödeyecekleri gelir vergisinin artacağı anlaşılıyor.
2017 yılına ilişkin kira geliri beyan edecek kişiler açısından bu düzenlemeler kapsamında ödenmesi gereken fark gelir vergisi tutarları, üç örnek kira tutarı için aşağıdaki gibi hesaplanıyor (Örnekler konut kiraları için geçerli istisnadan yararlanma hakkı olan mükellefler için hazırlanmıştır).
İLAVE ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ
Tasarı ile Gelir Vergisi Yasası’na bir geçici madde daha eklenmesi öngörülüyor. 2017 yılı eylül, ekim, kasım ve aralık aylarına ilişkin net ücretleri gelir vergisi tarifesi nedeniyle bin 404 liranın altına düşenler için bin 404 liranın altına düşen tutarın ilave asgari geçim indirimi yoluyla telafisi imkanı getiriliyor.
Aslında bu sorun geçen yıl da gündeme gelmişti. Ekim ayından yıl sonuna kadar aynı yukarıda olduğu gibi ilave asgari geçim indirimi uygulamasıyla problem çözülmüştü.
Bu yılki uygulamadan, 2017 yılı eylül, ekim, kasım ve aralık aylarına ilişkin net ücretleri gelir vergisi tarifesi nedeniyle bin 404 liranın altına düşen hizmet erbabı yararlanacak. Gelir vergisi tarifesi nedeniyle ücretlerinde düşüş olsa dahi, net ücretleri bu tutarın altına düşmeyenler ise bu uygulamanın kapsamı dışında bulunuyorlar.
YASA GECİKİRSE
Yasanın yayımlandığı tarih itibarıyla yukarıdaki dönemlere ilişkin olarak verilmiş olan muhtasar beyannamelerde beyan edilen ve ilave asgari geçim indirimi uygulanmadığı için çalışanlardan fazla kesilmiş olan vergiler, ilgili çalışanlara iade edilmek üzere, vergi sorumlularınca bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren verilecek olan muhtasar beyannamelerdeki vergilerden mahsup edilebilecek. Yasanın geçerlilik tarihi de 1 Eylül 2017 olarak belirlenmiş durumda. Haftaya, tasarının kurumlar vergisini ilgilendiren düzenlemeleriyle devam edeceğiz.
