Otomotiv pazarı 2019'un ilk iki ayında da daraldı. Fiyatlardaki artış, yükselen faizler ve zayıf tüketici güveninin daralmayı getirdiği belirtilirken toparlanma için yılın ikinci yarısına işaret ediliyor. İhracat pazarlarındaki yavaşlama da otomotivcileri zorlayabilir.
CEREN ORAL
coral@ekonomist.com.tr
2018'de otomotiv satışları, zayıf TL, enflasyondaki yükseliş ve faiz oranlarındaki artışla yıllık yüzde 35 düşüşle 641 bin adetlere geriledi. Otomotiv şirketlerinin 2018 finansal sonuçları da çok parlak gelmedi.
2018'de kârlılıkta en iyi performansı gösteren şirket yıllık yüzde 65,7 kâr artışıyla Otokar olurken, Ford Otosan ve Tofaş Oto da 2017'ye göre kârlarını sınırlı da olsa arttırdı.
Türk Traktör ile Doğuş Oto'nun kârları geriledi. Karsan Otomotiv kârdan zarara geçti. Tümoson ile Anadolu Isuzu'nun zararlarında yükselişler görüldü. Karsan Otomotiv, Ford Otosan, Anadolu Isuzu ve Tofaş Oto, 2017'ye göre net satışlarını artıran şirketler oldu.
Ancak Otokar, Türk Traktör, Doğuş Oto ve Tümosan'ın net satışları azaldı. Bu tablo, sonuçların ekonomideki daralma ve kur kaynaklı olduğunu, odağına ihracatı alan şirketlerin ise daha iyi performans sergilediğini ortaya koydu.
'KASVETLİ GÖRÜNÜM'
2019 Ocak-Şubat verileri de sektör için iyimser tablo çizmiyor. ÖTV ve KDV indirimlerine rağmen otomotiv satışlarında düşüşler devam ediyor. Otomotiv Distribütörleri Derneği'nin (ODD) verilerine göre,
Türkiye otomobil ve hafif ticari araç (HTA) toplam pazarındaki satışlar ilk iki ayda yıllık bazda yüzde 52,2 azalarak 39 bin 248 adet oldu. Aynı dönemde otomobil satışları yüzde 51,7 azalarak 30 bin 184 adede geriledi.
HTA satışları da yüzde 53,7 azalarak 9 bin 64 adede indi. Sektördeki bu daralmanın sürmesi bekleniyor. Gedik Yatırım Araştırma Müdürü Emre Akyol, ocak ayına kıyasla olumlu gelen şubat verilerini talebin canlanmaya başladığı şeklinde yorumlamıyor.
Akyol, "Yılın ikinci yarısında faizlerde beklediğimiz gerilemeye paralel talepte de bir miktar canlanma olabileceğini, ikinci yarının daha olumlu geçebileceğini düşünüyoruz" diyor. Akyol, ilk iki aylık veriler daha yüksek daralmaya işaret etse de, sektörün 2019 yılını yüzde 35 daralmayla 400 bin araçlık satışla tamamlayacağını öngörüyor.
İş Yatırım Araştırma Müdür Yardımcısı Esra Şirinel ise yurtiçi otomotiv pazarı için 2019'un kasvetli bir yıl olacağı görüşünde. Esra Şirinel, 2020'de ise faizlerdeki düşüş ve ekonomik faaliyetlerdeki iyileşme beklentisiyle yurtiçi otomotiv pazarının 2019 yılına nazaran büyüyeceğini tahmin ediyor.
İLK ÇEYREK BEKLENTİLERİ
İlk çeyrekte ekonomideki daralmanın devamını bekleyen GCM Yatırım Ekonomisti Enver Erkan, bu nedenle otomotiv şirketlerinin ilk çeyrek sonuçlarının 2018 son çeyreğe benzeyeceği görüşünde.
"Enflasyon tepeden düşüyor gibi görünse de halen çok yüksek" diyen Erkan, temel tüketime ağırlık veren hane halkının çok yüksek fiyatlar nedeniyle yeni otomobil alma konusunda talepkâr olmadığını belirtiyor.
Enver Erkan, bankaların işlettikleri faiz oranlarında bir miktar geri çekilme yaşansa da taşıt kredisi maliyetlerinin 36 ay ve 48 ay gibi vadelerde bile halen çok yüksek olduğunu söylüyor. Kredili satışlarda da normalleşmeden söz etmenin zor olduğunu kaydediyor. Erkan'ın takip listesinde, otomotiv şirketlerinden sadece Tofaş Oto yer alıyor.
Ahlatcı Yatırım'ın kıdemli araştırma uzmanı Muammer Demir de yüksek maliyetler, TL'nin seyri, zayıf tüketici güveni, azalan iç talep ve yerel seçimlerin sektör finansalları açısından baskı unsuru olduğundan bahsediyor. Demir, otomotivde toparlanma için üçüncü çeyreği işaret ediyor.
Muammer Demir'e göre, bu dönem itibarıyla makroekonomik verilerde iyileşmelere dair artan beklentiler, faizlerde düşüş öngörüsü ve yurtdışı satışların artabileceğine dair olasılıklarla sektör açısından iyimser bir tablo oluşabilir. Demir, uzun vadede Ford Otosan, Tofaş Oto ve Doğuş Otomotiv'i beğeniyor.
İHRACAT AVANTAJI AZALDI MI?
2018'de dış talep unsuru, ihracatçı otomotiv şirketlerini destekliyordu. Ancak Euro Bölgesi'ndeki yavaşlamanın bu avantajın azalmasına neden olduğu belirtiliyor.
Nitekim Otomotiv Sanayii Derneği'nin (OSD) verilerine göre; 2019 Şubat'ta otomotiv sanayi üretimi zayıf iç talep ve ihracat performansı nedeniyle yıllık yüzde 15,5 düşüşle 119 bin 473 adede, ihracat hacmi yıllık yüzde 12,6 düşüşle 106 bin 84 adede geriledi.
Şubat ayında Tofaş'ın ihracat hacmi yüzde 40,Ford'un ihracat hacmi yüzde 18 düştü. Global Menkul Değerler Stratejisti Rıdvan Baştürk, sektörün en büyük iki ihracatçısı olan Tofaş ve Ford özelindeki risklere dikkat çekiyor.
Baştürk, Tofaş'ın ana ihracat pazarı İtalya'da ekonomik görünümün iyi olmadığının altını çiziyor. İtalya'da zayıflığın sürmesi pazarın da daralması anlamına geleceğinden, bunun Tofaş'ın ihracatı için olumsuz olacağını da kaydediyor.
Rıdvan Baştürk, Ford açısından ise İngiltere'nin en önemli pazarlardan biri olduğunu söylüyor. Baştürk, Brexit belirsizliğinin buradaki pazar üzerinde baskı unsuru olduğu, bunun Ford'u olumsuz etkileyeceği kanaatinde. Genel resimde ikinci yarıda toparlanma bekleyen Rıdvan Baştürk, sektör şirketleri arasında Tofaş, Ford ve Türk Traktör için 'al' diyor.
5 OTOMOTİV ŞİRKETİNİN ÖZEL ANALİZİ
1- DOĞUŞ OTOMOTİV: 2018 kârından temettü dağıtmayacak. Bunun 2019'da şirketin borç seviyesinin iyileşmesine yardım edebileceği kaydediliyor. Şirket, 2019'da satış adetlerinde yüzde 50 düşüş öngörüyor. Daralmanın sınırlı kalması durumunda hisse toparlanma sürecine girebilir.
2- FORD OTOSAN: 2018'de yüzde 84 kapasite kullanım oranıyla faaliyet gösterdiğinden gelecek yıllarda kapasite artırma olasılığı güçlü görülüyor. İhracat performansıyla üretim ve satış rekoru kıran Ford, ihracat yapılanmalarıyla beğeniliyor. Şirketin 2019 ihracat beklentisi ise 320-330 bin adet.
3- OTOKAR: BAE menşeli bir şirketle oluşturduğu ortak girişim, BAE ordusu için bedeli 661 milyon dolar olan 400 adetlik 8x8 zırhlı araç teslimi için altı yıllık sözleşme imzaladı. Bu girişimin şirkete döviz girdisi sağlayacağı, kâr ve nakit akışı potansiyelini destekleyeceği belirtiliyor.
4- TOFAŞ OTO: Başarılı iş modeline, düzenli ve güvenli nakit akışlarına sahip. Avrupa ve Türkiye otomotiv pazarı için beklenen olumsuz seyir baskı yaratabilir. 2019 sonuçlarının zayıf olabileceği ancak bu durumun alım fırsatı olarak değerlendirilebileceği ifade ediliyor.
5- TÜRK TRAKTÖR: 2018'de net borç pozisyonu, artan işletme sermayesi ve yatırım harcamalarıyla 685 milyon TL'den 1,4 milyar TL'ye yükseldi. 2019'da yurtiçi satışlarının 15 bin 500-18 bin adet, ihracat satışlarının 14-15 bin adet olmasını bekliyor. Bütçelenen yatırım harcaması ise 200-250 milyon TL arasında bulunuyor.
