Yüzde 59'lara gerileyen yabancı takas payı, geçen hafta yüzde 66'lara yaklaştı. Bunda takas oranının fiili dolaşımda olmayan payları da kapsamasının etkili olduğu belirtiliyor.
CEREN ORAL BALABAN
coral@ekonomist.com.tr
Borsadaki yükselişte yeni yabancı yatırımcıdan çok, yerli yatırımcının düşen faizlerin etkisiyle borsaya yönelmesinin etkisi var.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
2019'da 601 milyon dolarlık hisse satışı yapan yabancı yatırımcıların halka açık kısımdaki payı 2019 sonunda yüzde 60,08'e geriledi.
Yabancılar 2019'da satıcı tarafta yer alsa da borsa 2019'da yatırımcısına TL bazında yüzde 28,8 kazandırdı. Bu da borsadaki yükselişe yabancıların tam dâhil olmadığını gösteriyor.
Bu tablo, yerli yatırımcıların borsaya yöneldiği anlamına da geliyor. Nitekim 2019 Haziran sonunda 1 milyon 156 bin 278 olan yerli yatırımcı sayısı, 2019 sonunda 31 bin 780 artarak 1 milyon 188 bin 58'e ulaştı.
2019 sonuna doğru küresel hisse senetlerine girişlerle yaşanan ralli, yerli yatırımcıyı borsaya girmede cesaretlendirdi. Ayrıca faiz indirimlerinin ve kurdaki dengelenmenin de yatırımcıyı borsaya yönelttiği belirtiliyor.
PAY TEKRAR YÜKSELDİ
2020'ye 115.932'den başlayan BİST-100, 21 Ocak'ta 123.556 ile zirve kapanışını gerçekleştirdi. Böylece endeks 29 Ocak 2018'de 120.845 ile gördüğü tarihi zirvesini geçmiş oldu.
2020'ye yüzde 60,82 ile giriş yapan yabancı takas payı ise ilk haftalarda borsa ile tam korelasyonlu hareket etmedi. Borsa, ocak ayının ilk üç haftasında yükselirken takas payı bu süreçte yüzde 60-61,5'te hareket etti.
Bu durum, borsayı sürükleyen asıl unsurun yerli yatırımcılar olduğunu gösterdi. Geçen hafta ise atağa geçen yabancı takas payı yüzde 65,79'lara kadar yükseldi.
FAİZ DÜŞÜŞÜ ETKİLEDİ
Ziraat Yatırım Genel Müdürü Uğur Boğday, borsadaki yükselişte yabancıların fazla etkili olmadığını, daha çok yerli yatırımcı talebinin arttığını söylüyor.
Boğday, mevduat faizlerinin düşmesi sonucu reel getirinin olmayışıyla borsadaki kazançların yeni yatırımcıların borsaya ilgi duymasına neden olduğuna dikkat çekiyor.
Yatırım Finansman Genel Müdürü Ömer Eryılmaz da yerli yatırımcı ilgisinin düşen mevduat faizlerine paralel artmasını normal karşılıyor.
Eryılmaz, 2019'un sonlarında başlayan bor-sanın yükseliş sürecinde çok fazla yeni yabancı girişi gerçekleşmemiş olsa bile kaydedilen yükselişten en fazla faydalanan grubun yabancı yatırımcılar olduğunu belirtiyor.
AÇIĞA SATIŞ YASAĞI
A1 Capital Araştırma Kurumsal Finansman Müdürü Güven Akat, borsadaki yükselişte yerli yatırımcıların etkisinin yadsınamaz olduğunu söylüyor.
"Ancak yabancı çıkışı var demek doğru değil" diyen Akat, yabancı payındaki geri çekilmeyi Denizbank, Migros ve QNB Finansbank hisselerindeki özel duruma bağlıyor.
Güven Akat, yabancıların yatırımlarının artması için yapısal reformların ve güven ortamında artışın gerekliliğine vurgu yapıyor.
Akat, banka hisselerindeki açığa satış yasağının kalkmasının yabancı alımlarının artması için olumlu bir adım olacağı görüşünü de paylaşıyor.
Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan'a göre yabancılara olumlu ekonomik hikâye sunulması şart. Çünkü yabancılar enflasyon ile faiz ilişkisinden ve bunun büyümeyle ilişkilendirilmesinden çok işin kredibilite tarafına bakabilir.
Erkan, "Eğer yeni hikâye yaratılamazsa yerli yatırımcıların hareketleriyle yükseliş sınırlanabilir" diyor. Enver Erkan, ekonomik ve jeopolitik risklerin beraber değerlendirildiği bir ortamda kur, tahvil gibi enstrümanlara dair çoklu denklem belirsizliğinin yabancıların biraz bekleyip görmelerine neden olabileceğini de kaydediyor.
S&P'NİN KARARI NE OLUR?
31 Ocak'ta S&P'nin not değerlendirmesi var. Kurum en son 2019 Ağustos'ta Türkiye'nin yabancı para cinsinden kredi notunu 'B+' olarak teyit etmişti. Bu, Türkiye'nin yatırım yapılabilir seviyenin üç kademe altında olduğunu gösteriyor.
Yatırım Finansman'dan Ömer Eryılmaz'ın 31 Ocak için not artışı beklentisi yok. Eryılmaz, "Tarihsel tecrübeler borsaya yabancı ilgisinin not artırımdan sonraki süreçte değil, beklentiler üzerinden gerçekleştiği yönünde" diyor.
A1 Capital'den Güven Akat da piyasanın not artırım beklentisini satın aldığını düşünüyor. Not artırımı ve seviyesinin yabancı ilgisini artırıcı yönde etki yaratacağına değinen Akat, bu durumda borsada yeni zirvelerin görülebileceği kaydediyor.
YUNUS KAYA ALNUS YATIRIM ARAŞTIRMA MÜDÜRÜ "YENİ GELEN YABANCILAR ÇIKANLARIN HİSSELERİNİ ALDI"
KATAR VE BAE ÖNE ÇIKTI
Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verilerine göre, Katarlı hesapların 2019 Haziran sonunda portföy büyüklükleri 16 milyar TL iken yıl sonunda yüzde 266 artışla 58,6 milyar TL'ye ulaştı.
Bunda; Mayhoola'nın Boyner Perakende'de kalan payları alması ve QNB Finansbank'ın piyasa değerinin artması etkili oldu.
QNB Finansbank'ın hisselerinin yüzde 47'si MKK nezdinde hesaplamaya dahil edilirken hisselerin fiili dolaşımı yüzde 0,2'nin altında. Borsadaki yabancı yatırımcılar içinde 2017 sonunda yüzde 4 paya sahip olan Katarlı yatırımcıların payı 2019 sonunda yüzde 20'yi aştı.
Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) ait hesapların 2019 Haziran sonunda 2,2 milyar TL olan portföy büyüklükleri ise 2019 sonunda yüzde 843 yükselişle 20,8 milyar TL'ye çıktı.
Borsadaki yabancı yatırımcılar içinde 2019'da ilk defa ilk 10'a giren BAE, yıl sonunda yüzde 7 paya ulaştı. Muhtemelen bunda Rus Sberbank'ın yüzde 99,85 hissesini BAE'li Emirates NBD'ye devretmesi etkili oldu.
PAYLARI AZALDI
2019 Temmuz sonunda yüzde 30,7 payla yabancı yatırımcılar içinde son iki yılın en yüksek seviyesine ulaşan ABD'li yatırımcıların yıl sonunda payları yüzde 25,9'a geriledi.
2018 sonunda yüzde 7 paya sahip Lüksemburglu yatırımcıların payı 2019 sonunda yüzde 4,9'a düştü.
2018 sonunda yüzde 8'e ulaşan Rusya, 2017 sonunda yüzde 2 payı olan Norveç ise artık yüzde 1'in altında paylara sahip.
Borsada yabancı payının artmadığını dikkate aldığımızda yeni gelen yabancıların Türkiye'den çıkan yabancıların hisselerini aldığı görülüyor.
HİSSE EL DEĞİŞİMLERİ
MKK'nin takip ettiği yabancı takas oranı birçok hissede fiili dolaşımda olmayan payları da kapsadığından portföy yatırımlarındaki değişimi tam göstermiyor.
Fiili dolaşımları azalan Boyner Perakende ve Denizbank'ın borsadan çıkmasından sonra QNB Finansbank'ın hareketleri yabancı takas oranını ciddi etkiliyor.
QNB Finansbank'ın hızlı yükselmesiyle MKK yabancı takas oranının 15 Ocak-22 Ocak arasında yüzde 61'den yüzde 65,7'ye çıkması buna bir örnek. QNB Finansbank'ı dışarda tutarsak borsadaki yabancı takas oranını yüzde 57 olarak ölçüyoruz.
Borsadaki yükselişte yeni yabancının pek gelmediği, yabancılar arasında hisse el değişimlerinin yaşandığı, yerli yatırımcının yükselişle beraber borsaya yöneliminin artığını gözlemliyoruz.
