TCMB Başkanı Ağbal, enflasyon hedefini 2021 sonu için yüzde 9,4, 2022'de yüzde 7 olarak açıkladı. Yüzde 5 enflasyon hedefine 2023 sonunda ulaşmayı tahmin ettiklerini belirten Ağbal, hedefe ulaşana kadar ihtiyatlı duruşu koruyacaklarını kaydetti. Ağbal, faiz indirimlerine dönük bir gündemin konuşulmasının ise henüz çok erken olduğunu söyledi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Naci Ağbal, "Enflasyon Raporu 2021-1" çevrim içi bilgilendirme toplantısında yaptığı konuşmada, orta vadeli tahminler üretilirken makro finansal koşular ile enflasyon görünümünü esas aldıklarını söyledi.
Buna ilaveten ithalat fiyatları, gıda fiyatları ve maliye politikası gibi dışsal unsurlar için varsayımlarını gözden geçirdiklerini ifade eden Ağbal, son dönemde petrol fiyatlarındaki yükseliş ve küresel toparlanma beklentilerinin güçlenmesiyle ham petrol fiyatlarına dair beklentilerin yukarı yönlü güncellendiğini kaydetti.
Ağbal, "Vadeli fiyat eğrileri ortalama ham petrol fiyatının 2021 yılı için 54,4 dolar, 2022 yılı için ise 52,1 dolar olacağına işaret ediyor. Öte yandan, petrolün yanı sıra endüstriyel metal ve tarımsal ürünler gibi emtia fiyatlarında da öngörülerin üzerinde bir seyir görüyoruz. Bu doğrultuda 2021 yılına ilişkin ABD doları cinsinden ithalat fiyatı varsayımlarımızı da yukarı yönlü güncelledik." diye konuştu.
Gıda enflasyonu tahminine ilişkin Ağbal, "İşlenmemiş gıda fiyatları, döviz kuru gelişmeleri ve uluslararası fiyatların son dönem eğilimlerini dikkate alarak 2021 yılı için gıda enflasyonu varsayımımızı 1 puan artışla yüzde 11,5'e revize ettik." dedi.
Ağbal, bu revizede uluslararası fiyatların seyrinin ve yıl içerisinde turizm görünümündeki olası iyileşmeye bağlı talep artışının etkisinin olduğunu söyledi.
Naci Ağbal, maliye politikası ve finansal politikada ise para politikası ile eş güdüm içerisinde enflasyonda öngörülen düşüş patikasıyla uyumlu bir çerçevede uygulanacağı orta vadeli görünümü esas aldıklarını belirterek, "Bu bakımdan yakın dönemde milli gelire oranla yüzde 3,5 olarak aşağı yönlü revize edilen 2021 yılı merkezi yönetim bütçe açığı hedefinin para politikası hedeflerini destekleyeceğini değerlendirmekteyiz." dedi.
Temel varsayımlar ve kısa vadeli öngörüler çerçevesinde enflasyonun kademeli olarak hedeflere yakın olacağını değerlendirdiklerini aktaran Ağbal, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler oluşana kadar sıkı para politikası duruşunun kararlılıkla, uzun bir müddet sürdürüleceği bir görünüm altında enflasyonun 2021 sonunda yüzde 9,4 olarak gerçekleşeceğini, 2022 sonunda yüzde 7'ye, 2023 sonunda ise orta vadeli hedef olan yüzde 5 seviyesine gerileyerek istikrar kazanacağını tahmin ediyoruz. Böylece ekim Enflasyon Raporu'nda öngörülen 2021 ve 2022 yıl sonu enflasyon hedefi tahminlerini korumuş olduk. Ancak bu tahminler üzerinde yukarı yönlü risklerin belirgin bir şekilde önemini koruduğunun farkındayız. Bu nedenle güçlü, sıkı para politikası duruşumuzu da devam ettirmek zorundayız."
TCMB Başkanı Ağbal, 2021 yılı için bir önceki rapor dönemine göre TL cinsinden ithalat fiyatlarına bağlı güncellemenin enflasyon tahminini 0,4 puan düşürürken, birim iş gücü maliyetinin 2021 için belirlenen asgari ücret artışına bağlı olarak 1 puan yükseltici yönde etki yaptığını söyledi.
Ağbal, gıda fiyatlarında öngörülen yüksek seyrin enflasyon tahminini 0,2 puan yükselttiğini, yönetilen-yönlendirilen fiyatların büyük ölçüde tütün ürünlerindeki ayarlamanın etkisiyle 0,3 puan aşağı çektiğini bildirdi. Ağbal, "Ayrıca, sıkı parasal duruşun devamıyla enflasyon beklentilerinde öngörülen iyileşmenin yıl sonu tahminine 0,5 puan düşürücü yönde katkıda bulunacağını değerlendiriyoruz." dedi.
Tahminlerin, enflasyonun 2021 ve 2022 tahmin hedefleriyle uyumunu sağlayabilecek bir parasal sıkılık düzeyi varsayımı altında üretildiğini aktaran Ağbal, şunları kaydetti:
"Ayrıca, küresel büyüme ve dış talep görünümünde salgın kaynaklı olumsuz bir şokun tekraren yaşanmayacağı, küresel risk iştahında yaşanan olumlu gelişmelerle birlikte Türkiye'ye özgü risk algılarında iyileşmenin devam edeceği bir görünümü esas aldık. 2021 yılı için oluşturduğumuz tahmin patikasında, ücretler, gıda fiyatları ve uluslararası emtia fiyatları enflasyonu yukarı yönlü, yönetilen-yönlendirilen fiyatlar ile enflasyon beklentileri ise enflasyonu aşağı yönlü etkilemektedir."
Sıkı para politikasının önemine işaret eden Ağbal, bu etkileşim içerisinde sıkı parasal duruşun oluşturacağı etkinin yıl sonu enflasyonun yüzde 9,4 düzeyine gerilemesini sağlayacağını öngördüklerini vurguladı.
Ağbal, toplantıda yaptığı konuşmada, uygulanmaya konulan salgın tedbirlerinin küresel büyümedeki toparlanma eğilimini yavaşlattığını ancak aşı ve olumlu gelişmelerin 2021'in ikinci yarısında daha hızlı toparlanma beklentisini güçlendirdiğini söyledi.
Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde enflasyonun düşük seyrettiğine işaret eden Ağbal, şunları kaydetti:
"Ancak 2021 yılında küresel enflasyon üzerindeki risklerin ağırlıklı olarak yukarı yönlü olduğu değerlendirilmekte. Artan emtia fiyatları ve talep koşullarındaki olası iyileşmenin yanı sıra salgına karşı uygulanan yüksek hacimli mali ve parasal genişleme, önümüzdeki dönem için enflasyonist baskı oluşturma potansiyelini taşımakta. Bu görünüm altında gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde para politikasındaki genişletici duruşun sürmesi beklenmekte. Gelişmiş ülkelerin para politikası görünümü ve küresel toparlanmaya dair olumlu beklentiler, gelişmekte olan ülke varlıklarına yönelik risk iştahını artırmakta. Nitekim son dönemde gelişmekte olan ülkelere portföy girişlerinin hızlandığını görmekteyiz. Ülkemizde ise iktisadi faaliyet, güçlü kredi ivmesinin desteği ile 2020 yılının üçüncü çeyreğinde yurt içi talep kaynaklı belirgin bir toparlanma göstermekte. İktisadi faaliyetin dördüncü çeyrekte de güçlü bir seyir izlediğini görüyoruz. Sanayi üretimi, perakende satış ve ciro endekslerinde üçüncü çeyreğe göre dördüncü çeyrekte de güçlü bir artış görülmüştür."
Ekonomik aktivitede görülen güçlü toparlanmanın aynı zamanda sektörler genelinde yaygınlaştığını belirten Ağbal, bu dönemde ihracat ve turizm bağlantılı bazı sektörler haricinde, imalat sanayinin genelinde salgın öncesi üretim düzeylerinin de aşıldığını söyledi.
Ağbal, özellikle taşıt, mobilya ve beyaz eşyanın dahil olduğu dayanıklı tüketim malları sektöründe, üretim, sipariş ve kapasite kullanım oranlarının oldukça güçlü bir toparlanma sergilediğini kaydetti.
İnşaat bağlantılı ara malı sektörlerinde de aynı göstergelerin daha kuvvetli bir seyre işaret ettiğini vurgulayan Ağbal, diğer yandan başta giyim olmak üzere turizm bağlantılı imalat sektörlerindeki iyileşmenin sınırlı kaldığını aktardı.
Naci Ağbal, hizmetler sektöründe, birçok alt sektörde ciroların salgın öncesi düzeyleri aştığını belirterek, "Salgının olumsuz etkilediği konaklama, yiyecek, hava yolu ve seyahat acentesi sektörlerinde ise hala salgın öncesi düzeylerin altında bir seyir görüyoruz. İktisadi faaliyetteki güçlü toparlanma, sanayi sektöründe belirgin olmak üzere istihdam piyasasında da iyileşme sağladı. İstihdam imkanları genişlerken, iş gücüne katılım oranında da toparlanma görülmekte." diye konuştu.
Son dönemde salgına bağlı kısıtlamaların hizmetler sektörü istihdamı üzerinde etkilerinin görülmeye başladığını ifade eden Ağbal, iktisadi faaliyet düzeyine ilişkin yakın dönem göstergelerin, salgına bağlı kısıtlamalar ve finansal koşullardaki sıkılaşmanın etkisiyle bir miktar yavaşlamaya işaret ettiğini söyledi.
2020 yılı üçüncü çeyrekte başlayan güçlü toparlanmanın en önemli belirleyicisinin güçlü kredi büyümesi olduğunu vurgulayan Ağbal, şöyle devam etti:
"Yıllık kredi büyümesi, ikinci çeyrekten itibaren ivmelenmiş ve 2017 yılındaki Kredi Garanti Fonu kaynaklı hızlı kredi genişlemesinin çok ötesinde bir genişlemeye neden olmuştur. Bu güçlü kredi genişlemesi, firma kredilerinde olduğu kadar konut ve ihtiyaç kredileri başta olmak üzere bireysel kredilerde de belirgin. İkinci çeyrekten itibaren bankalarca TL cinsinden açılan net kredi hacmi 518 milyar TL oldu. Üçüncü çeyrekte uygulanmaya başlanan parasal sıkılaştırma ve diğer politikalara bağlı olarak kredi faizleri yükselmeye başlamış, kredilerin ivmelenmesinde de önemli bir yavaşlama sağlanmıştır. Kredi genişlemesinin etkisiyle salgın döneminde belirgin bir parasal genişleme de gerçekleşti.
Altın dahil döviz tevdiat hesaplarını da içeren geniş tanımlı M2 para arzı, 2020'nin şubat ayına kıyasla yüzde 33 artışla 833 milyar TL yükseldi. Başta bireysel krediler olmak üzere net kredi kullanımının tarihsel ortalamaların oldukça üzerinde artması, altın ithalatının hızla yükseldiği ve turizm gelirlerinin keskin şekilde gerilediği 2020 yılında cari işlemler açığının önemli oranda yükselmesine neden oldu. Kasım ayı itibarıyla 12 aylık birikimli cari işlemler açığı 38 milyar dolar civarına yükseldi."
Ağbal, artan cari işlemler açığı ile birlikte küresel gelişmelerle uyumlu şekilde gerçekleşen sermaye çıkışlarının önemli miktarda rezerv kaybına yol açtığını vurguladı.
Dış dengedeki bozulmaya bağlı olarak artan makrofinansal riskler neticesinde, ülke risk priminin artarken döviz kurlarında oynaklık ve değer kaybının gözlendiğini ifade eden Ağbal, borçlanma maliyetlerinin arttığını, bu görünüm altında yurt içi yerleşiklerin mevduat dolarizasyonunun artış gösterdiğini kaydetti.
Ağbal, enflasyonun mevcut seviyesi ve yukarı yönlü riskler değerlendirildiğinde yüzde 5 hedefinden oldukça uzakta bir noktada olunduğundu söyledi.
Paylaştıkları tahmin patikası içinde yüzde 5 hedefine 2023 yılı sonunda ulaşılabileceğini belirten Ağbal, "Bu hedefe ulaşmak amacıyla 2021 yılında enflasyon hedeflemesi rejimini tüm unsurlarıyla kararlı bir şekilde uygulayacağız. Para politikasındaki sıkı ihtiyatlı duruşumuz yüzde 5 hedefine ulaşacağımız 2023 yılında kadar uzun bir süre kararlılıkla sürdürülecektir. 2021 para ve kur politikasında, bu yıl içinde enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler eşliğinde kararlılıkla sıkı bir parasal duruşu sergileyeceğimizi paylaşmıştık." diye konuştu.
Ağbal, bu kapsamda para politikası operasyonel çerçevesini sadeleştirerek ellerindeki bütün araçları etkin bir şekilde kullandıklarını hatırlattı.
Bunun neticesinde para politikasında güçlü bir sıkılaştırma yaptıklarını aktaran Ağbal, şöyle devam etti:
"Yüzde 10,25 olan politika faiz oranını önce yüzde 15'e daha sonra yüzde 17'ye çıkardık. Enflasyon üzerinde oluşan riskleri dikkate alarak gerekirse ilave sıkılaşma yapacağımızı da en son Para Politikası Kurulu kararında ifade ettik. Yüzde 5 hedefine varmak amacıyla para politikası kurulu elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecektir. Enflasyonun öngördüğümüz tahmin patikası çerçevesindeki gelişimini de yakından izleyeceğiz. Mevcut verilerin yanı sıra elde edilecek her türlü yeni verinin, enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarında orta vadeli hedef patikasından sapma riskine işaret etmesi durumunda önden ilave sıkılaştırma kararlılıkla yapılacaktır."
Naci Ağbal, enflasyonun ana eğilimi ve fiyatlama davranışlarına ilişkin göstergelerin yayılım endeksleri, talep ve maliyet unsurları ile enflasyon beklentilerinin tahmin ufku içerisindeki hedefleriyle uyumunu da yakından izleyeceklerini belirtti.
Enflasyonda yüzde 5 hedefine ulaşma yolunda parasal duruşun sıkılık düzeyini ise Ağbal, şu şekilde tarif etmenin mümkün olacağını söyledi:
"Yüzde 5 hedefine varıncaya kadar gerçekleşen beklenen enflasyon patikası ile para politikası faiz oranı patikası arasındaki düzey güçlü bir dezenflasyonist denge gözetilerek oluşturulacak ve bu denge sürekli korunacaktır. Para politikasındaki bu sıkı duruş, hedef ufku içerisinde yani 2023'e kadar ülke risk priminin düşmesine, TL tasarruflarının özendirilmesine, ters para ikamesinin başlamasına, döviz rezervlerinin artış eğilimine girmesine ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesine katkı yapacaktır. Böylelikle bir yandan makro ekonomi ve finansal istikrar olumlu etkilenirken diğer yandan para politikasının sıkılık düzeyinin bu koşullar altında uyarlanmasına da imkan sağlayacaktır. Orta vadede yüzde 5 hedefine ulaşmada güçlü politika koordinasyonu dahilinde para ve maliye politikasındaki eş güdümün güçlendirilmesiyle sağlanacak mali konsolidasyon enflasyon hedeflerine varmamızda çok önemli bir girdi sağlayacaktır."
Ağbal, hukuk ve ekonomi alanında hükümet tarafından atılacak reform adımlarının beklenti kanalıyla dezenflasyonist sürece önemli bir destek sağlayacağını vurguladı.
Fiyat istikrarının önemine dikkati çeken Ağbal, "Fiyat istikrarı, sürdürülebilir büyüme, istihdam, toplumsal refah ve adaletli gelir dağılımının ön koşuludur. Fiyat istikrarı ekonomiye olan güveni artırır böylelikle yatırımlar ve üretimler artarak işsizlik azalır. Fiyat istikrarını kalıcı olarak sağlarsak paramızın değerini korumuş oluruz ve paramızın bir değişim ve tasarruf aracı olma özelliğini de güçlendiririz." ifadelerini kullandı.
TCMB Başkanı Ağbal, fiyat istikrarının kalıcı olarak tesis edilmesi durumunda ülke risk priminin düşeceğini belirterek, "Böylece dolarizasyon eğilimini tersine çeviririz, kamunun ve özel sektörün borçlanma maliyetlerini yeniletiriz ve düşürürüz. Kamu ve özel sektörün borçlanma vadelerini uzatırız böylelikle birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülke gibi ekonomimizi ve finansal sistemimizi güçlendirmiş oluruz. Fiyat istikrarının önemini aklımızdan hiç çıkarmadan bu hedef için sabırlı ve kararlı bir çaba göstermeye devam edeceğiz. Bu hedefe vardığımızda ise bundan hepimiz millet olarak istifade edeceğiz." değerlendirmesinde bulundu.
Bu çerçevede kalıcı fiyat istikrarının tesisi ve sürdürülebilir kılınması açısından tüm paydaşlarca ortak akla dayalı kararlı ve azimli bir mücadele gerekliliğinin önemini koruduğunu bildiren Ağbal, fiyat istikrarının sağlanması hedefi doğrultusunda TCMB olarak ellerindeki tüm araçları tam zamanlı, etkili, güçlü ve kararlı bir şekilde uygulamaya devam edeceklerini vurguladı.
Ağbal, bu süreci tüm tarafların da sahiplendiği bir sürece dönüştürmek üzere açık, samimi ve etkili bir iş birliği ve iletişim politikası yürüteceklerini söyledi.
Bu kapsamda TOBB, TESK, TÜSİAD ve MÜSİAD tarafından ortaklaşa yapılan fiyat istikrarına yönelik destek ve iş birliği çağrısının çok önemli olduğunu ifade eden Ağbal, "Kendilerine teşekkür ediyorum. Bu kapsamda fiyat istikrarının önemini ve bu doğrultuda uygulamaya koyduğumuz enflasyonla mücadele politikalarımızı tüm paydaşlarla paylaşmak ve enflasyonla mücadele konusunda toplumsal farkındalık oluşturmak amacıyla ziyaretler toplantılar ve medya programlarını başlatıyoruz." şeklinde konuştu.
Ağbal, yapacakları toplantılar ve organizasyonların fiyat istikrarı konusunda toplumun geneline yayılan bir sahiplenmeyi de beraberinde getireceğini belirterek, "Nitekim enflasyon hedeflemesi rejiminde esas olan da zaten toplumun bütün katmanlarının fiyat istikrarı hedefine odaklanması, buna inanması, karar alıcıların ve politika üretenlerin bu yönde adımlarını kararlı bir şekilde atmaları ve bu adımların sonuçlarının görülmesi, arkasından da bütün fiyatlama davranışlarının ve enflasyon beklentilerinin ortaya konulan hedefe yakınsamasıyla mümkündür. Buna son derece önem veriyoruz." diyerek sözlerini tamamladı.
Ağbal, "Enflasyon Raporu 2021-1" çevrim içi bilgilendirme toplantısında, ekonomistlerin ve gazetecilerin sorularını yanıtladı.
"Sıkı duruşun uzun müddet korunacağı, gerekirse faiz artırılacağı ve faiz indirimi için biraz daha beklenilmesi gerektiği" mesajının alındığına dair bir yorum üzerine Ağbal, enflasyona ilişkin ellerindeki veriler ile ileriye dönük riskler birlikte değerlendirildiğinde, enflasyonla mücadele ve fiyat istikrarına varma hedefi doğrultusunda para politikasının sıkı duruşuna uzun bir müddet devam etmeleri gerekliliğinin ortaya çıktığını vurguladı.
Gerek uluslararası emtia fiyatları gerekse güçlü talep birlikte değerlendirildiğinde, faiz indirimi patikası şeklinde bir yaklaşıma girmek için erken olduğunu değerlendirdiklerini aktaran Ağbal, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Dolayısıyla enflasyon üzerinde risk oluşturan tüm faktörler belirli bir noktaya gelene kadar sıkı para politikası devam edecek. Ancak şunu üzerine basa basa vurgulayayım; fiyat istikrarı temelinde hükümetle varılan mutabakata göre, fiyat istikrarına işaret eden enflasyon hedefi yüzde 5. Dolayısıyla Para Politikası Kurulu olarak kararlarımızı yüzde 5 hedef doğrultusunda alıyoruz. Tabii ki mevcut ve yakın dönem gelişmeleri de dikkate alarak burada en çok önem verdiğimiz faktör manşet enflasyonun yanında enflasyon eğilimleri fiyatlama davranışları, beklentilerdeki bozulma... Bizim şu an elimizdeki veriler, bu anlamda 2021 yılında önce kontrol altına alınması, sonra da fiyat istikrarı temelinde aşağı yönlü evrilmesi için sıkı para politikasına devam etmemiz gerektiğini, faiz indirimlerine dönük bir gündemin konuşulması için çok erken olduğunu değerlendiriyoruz."
Naci Ağbal, yüzde 5 enflasyon hedefine ulaşma yolunda yapılması gerekenlere değinirken, "2023 yılı yüzde 5 hedefini elde edebilmek amacıyla bu süre zarfında enflasyonist beklentileri kontrol altına alacak ve fiyat istikrarına destek verecek şekilde para politikası faiz oranı ile gerçekleşen-beklenen faiz oranı arasında dezenflasyonist bir dengenin korunmasının da hedefe varmada önemli bir çıpa olacağını değerlendiriyoruz. Yukarı yönlü para politikası faizinin ilave sıkılaştırma yapacak şekilde değiştirilmesi ise enflasyon hedeflemesi rejimi içerisinde mevcut elimizdeki veriler ile yeni elde edeceğimiz verilerin işaret ettiği eğilime bağlı olarak belirlenecektir." ifadelerini kullandı.
Para Politikası Kurulu olarak ellerindeki veriler ile gelecek verileri enflasyonla kararlı bir şekilde mücadele edebilmek için açık, samimi ve ihtiyatlı olarak kamuoyu ile sürekli paylaşacaklarını bildiren Ağbal, "Para politikası duruşunun sıkılığı yüzde 5 hedefine varıncaya kadar kararlılıkla sürdürülecek." dedi.
TCMB Başkanı Ağbal, gıda enflasyonunun yüzde 10,5'ten yüzde 11,5'e yükseltildiğine dair yoruma ve Türkiye'nin bu sorunu ortadan kaldırmak için ne yapması gerektiğine ilişkin soru üzerine, gıda enflasyonu üzerindeki yukarı yönlü risklere değindi.
Özellikle son dönemde etkisini artıran uluslararası gıda emtia fiyatlarındaki artışın dikkat çekici olduğunu belirten Ağbal, uluslararası gıda fiyatlarının gelecekteki yönünün yukarı doğru olduğunu söyledi.
Ağbal, bütün varsayımlarında ve tahminlerinde ihtiyatlı ve riskleri olabildiğince hesaba kattıklarını aktararak, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Gıda enflasyonunu yukarı yönlü güncellerken gıda enflasyonu üzerinde etki edecek uluslararası emtia fiyatlarını dikkate aldık. Ama eğer bizim varsayımlarımızın ve tahminlerimizin ötesinde bir hareket görürsek, o konuda zaten sizleri bilgilendirmek suretiyle, bu kanalda gelen etkilerin kalıcı olduğunu da gördüğümüzde gerekli reaksiyonu veririz."
Ağbal, gıda enflasyonunun yapısal etkiler altında da şekillendiğini, bu nedenle Gıda Komitesi'nin kurulduğunu belirterek, Komite'nin yaptığı çalışmalardan bahsetti.
Naci Ağbal, gelecek süreçte uluslararası emtia fiyatları üzerinden gelen riski ithalat fiyatları kanalıyla yaşayacaklarını ifade ededek, şunları kaydetti:
"Buradan gelen risk, maliyetleri etkileyecek ama sıkı para politikası duruşu, yine farklı gıda ürünlerinde üretim arzının artırılması, zamanlama bakımından uyarlanması gibi çalışmalarla da yapısal tedbirlerin devrede olacağını söylemek mümkün. O anlamda Gıda Komitesi içerisinde TCMB de sekretarya görevini bugüne kadar yürüttü. Gıda Komitesi'nin içerisinde tabii TCMB'nin rolü ve pozisyonuna ilişkin de değerlendirmeleri yapıyoruz. TCMB'nin burada en önemli fonksiyonu, yaygın bir şekilde fiyatlama davranışlarını ve enflasyonist baskıları takip etmesi. Önümüzdeki süreçte erken uyarı sistemi konusunda yapılan çalışmalara TCMB olarak daha fazla katkı vermeyi planlıyoruz. Bu konuda ilgili kurumlarla çalışıyoruz."
Ağbal, erken uyarı sistemine ilişkin bilgiler verirken de, "Hem üretim hem toptan hem de perakende aşamasında bütün zincirin anlık takibi ve burada oluşan bilgi ve verilerin ilgili kurumlara anlık raporlanması ve kararların da alınmasını sağlıyor. Bunun da çok önemli ve değerli olduğunu düşünüyoruz. Veri ve bilgi arttıkça karar alma etkinliğini de artıracaktır. Gıda enflasyonu, 2021 yılı enflasyon gerçekleşmesi üzerinde önemli bir risk oluşturmaya devam ediyor." şeklinde konuştu.
"Üzerinde durmamız gereken esas konu, fiyatlama davranışları ve enflasyonist beklentiler"
Enflasyonun düşürülme hedefi konusunda, konuyu tüm tarafların sahiplenmesinin önemli olduğunu vurgulayan Ağbal, bu konuda tüm toplum katmanlarının, ekonomideki tüm aktörlerin bu sürece inanmasının ön koşul olduğunu söyledi.
Ağbal, karar alıcıların, politika yapıcıların da kararları ve eylemleri ile hedef olarak belirledikleri noktaya giderken kararlı durmaları gerektiğini belirterek, şunları kaydetti:
"Bu ikisi bir arada olduğu takdirde ve uygulamaya konulan kararlar, sonuçlarını göstermeye başladıkça fiyatlama davranışları ve enflasyonist beklentiler değişecek ve olumluya gidecek. Enflasyon hedeflemesi rejimi içinde konuya baktığımızda, üzerinde durmamız gereken esas konu, tek başına maliyet ya da tek başına talep değil, fiyatlama davranışları ve enflasyonist beklentiler... Bu iki husus farklı etkenler altında şekilleniyor. Eğer fiyat istikrarını sağlayacaksak bütün ekonomide karar alıcıların ileriye dönük enflasyonist beklentilerinin ve fiyatlama davranışlarının fiyat istikrarına katkı yapacak şekilde şekillenmesi lazım.
Bazen maliyetler artsa bile onların aynı ölçüde fiyatlara yansımadığını görüyoruz. Bunu belirleyen talep koşulları olduğu kadar, ileriye dönük enflasyonist beklentiler önemli bir faktör. Türkiye'de şu anda enflasyon hedeflemesi rejimine dayalı bir para politikası seti uyguluyoruz. Burada ne tek başına TCMB, burada konulan hedefi sağlayabilir ne de herhangi başka bir paydaş bunu sağlayabilir. Hep beraber sahip çıkarsak ancak bunu gerçekleştirebiliriz."
Ağbal, hedefe herkesin inanmasının önemli olduğunun altını çizerek, bu inancı destekleyecek kararlılık ve eylemlerin de arka arkaya gelmesi gerektiğini söyledi.
Naci Ağbal, Türkiye açısından şu an fiyat istikrarına işaret eden ve hükümetle birlikte belirlenen enflasyon oranının yüzde 5 olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
"Mevcut politika seti altında bu yüzde 5 hedefine ancak 2023 yılında varacağımızı tahmin ediyoruz. Dolayısıyla yüzde 5'in de şu an oldukça uzağında bir noktadayız. O açıdan para politikasının bundan sonraki süreçte kararlarını değerlendirirken ya da kararlarına ilişkin bir yorum yapmaya çalışırken, Merkez Bankası için 3 ay, 6 ay sonrasının değil, 2023 için öngörülen yüzde 5 hedefinin esas orta vadeli karar setinin temelini oluşturduğuna dikkat etmeliyiz.
Dolayısıyla burada bu hedefe varıncaya kadar, tabii ki sıkı para politikası kararlılıkla uygulanacak. Tek başına para politikası faiz oranına bakarak ileriye dönük karar patikası üretmek ve bunun üzerinden politikanın oluşacağını varsaymak doğru değil. Önümüzdeki Para Politikası Kurulu kararlarında da kurduğumuz güçlü iletişimi devam ettireceğiz."
Tüm tarafların enflasyon hedefini sahiplenme konusunun önemine işaret eden Ağbal, "Baştan beri Sayın Cumhurbaşkanımızın, hükümetimizin, ekonomi yönetimimizin fiyat istikrarına güçlü vurguları, bu konuda TCMB tarafından alınan kararlara verilen destek, ortaya konulan güven son derece önemli. Bunun yansımalarını da gerek maliye politikası tarafında alınan kararlarda gerekse başta reform gündemi olmak üzere ortaya konulan yaklaşımlardan görüyoruz." dedi.
Ağbal, TCMB'nin, TCMB Kanunu'ndan gelen görevi icabıyla fiyat istikrarı konusunda temel sorumlu, temel görevli kurum olduğuna dikkati çekerek, hükümetin bu konuda gösterdiği sahiplenme, destek ve politikayla uyumlu kararlılığın son derece önemli olduğunu vurguladı.
Herkesin amacı sahiplenip inanması durumunda yüzde 5 hedefine ulaşılacağına olan inancını dile getiren Ağbal, Türkiye'nin bunu yapacağını söyledi.
TCMB Başkanı Ağbal, senaryoları üretirken bütün riskleri gözeterek ürettiklerini ifade ederek, salgının ilk çıktığı Aralık 2019 sonrası dönemde, Kovid'in etkili olduğu ilk dalga döneminde, ekonomi üzerindeki etkilerinin çok daha yıkıcı ve yaygın olduğunu anlattı.
O dönemde küresel ekonominin önemli ölçüde daraldığını hatırlatan Ağbal, şunları kaydetti:
"Birinci şokun etkilerini azaltmak amacıyla çok güçlü mali ve parasal genişleme politikaları devreye sokuldu. Bu, ekonomilerde durma riskini ortadan kaldırarak ekonomilerin ayakta kalmasını sağladı. Yine bu dönemde Kovid'in ekonomi üzerindeki etkilerini azaltmak amacıyla gerek kamu gerek özel sektör olağanüstü bir çaba gösterdi.
Bu süreçte gerek genişleyici para ve maliye politikalarının verdiği destek gerek Kovid'in etkilerini azaltma amacıyla uygulamaya konulan tedbirler, regülasyonlar ve uyum kabiliyeti önemli bir tecrübe kazandırdı. Birinci Kovid salgını döneminde ekonomide oluşan sorunların tekrar yaşanmaması bakımından ileriye dönük de çalışma düzeninden tedarik zincirine birçok değişiklik yapıldı."
Ağbal, ülkelerin bu hazırlıklarla ikinci dalgaya girdiğine işaret ederek, üretimin ayakta tutulması için bütün ülkelerin çok kapsamlı çalışmalar yaptıklarını anlattı.
Merkez Bankasının herhangi bir şekilde bir politik değerlendirmenin içerisine giremeyeceğini ifade eden Ağbal, "Politik değerlendirmeye ilişkin bir değerlendirme de yapamaz. Baştan beri ifade ediyoruz; Merkez Bankası, fiyat istikrarı görevini yerine getirmekten sorumludur. Fiyat istikrarının sağlandığı bir ekonomi büyüyen, yatırımın ve üretimin arttığı bir ekonomidir. Bunu Türkiye, yakın dönem kendi tecrübesiyle ortaya koymuştur. Bu sayede Türkiye ekonomisi, hem sabit fiyatlarla hem de döviz itibarıyla bakıldığında kişi başı milli gelirini artırmış ve refahı da bu dönemde sağlamıştır." diye konuştu.
Şu anda kısa vadede bir yüksek enflasyon riskiyle karşı karşıya olunduğunu belirten Ağbal, "Hükümetimizin belirlemiş olduğu enflasyon hedefi yüzde 5. TCMB, kanunu gereği bu hedefi sağlamak için üzerine düşen sorumluluğun gereğini yerine getiriyor. Eğer ekonomi politikalarında TCMB, kendi üzerine düşen görev ve sorumluluğu yerine getirirse bu ekonomi üzerinde güven kanalı üzerinden çok ılımlı bir etki meydana getirir." dedi.
Güvenin aslında ekonominin temeli olduğunu vurgulayan Ağbal, "Güven olan bir yerde yatırım da, üretim de, talep ve refah da artar. Hükümetimiz, 11. Kalkınma Planı'nda belirlediği ve yüzde 5 olarak 2023 için tespit ettiği fiyat istikrarı hedefine varırken aynı zamanda büyümeyi ve üretimi de merkeze almıştır. Dolayısıyla şu anda TCMB'nin para politikasıyla ilgili duruşu, kararları söz konusu planda ortaya konulan hükümetimizin hedefleriyle tamamıyla uyumludur." ifadelerini kullandı.
Naci Ağbal, devamla şunları kaydetti:
"Cumhurbaşkanımızın ülkemizin büyümesi, kalkınması ve gelişmesi noktasında ortaya koyduğu her türlü takdir, talimat ve çaba her şeyin üstündedir. Biz de TCMB olarak Cumhurbaşkanımızın ortaya koyduğu bu çabaya ve emeğe destek oluyoruz. Kısa vadede ekonomide tek bir ekonomik faktöre veya rakama bakarak o ülkenin ekonomisinin geneline ilişkin değerlendirme yapılamaz. Bugün 3. ve 4. çeyrekte çok güçlü bir toparlanmadan bahsettim. Bunun bu yıl da birinci çeyrekte devam ettiğini anlattım. Ekonomiyle ilgili oluşan riskleri bertaraf etmek amacıyla 2020'nin ağustosundan itibaren TCMB, kurumlarımız sıkılaşma adımlarını atmaya başlamışlardır. Bu adımların atılması, oluşan finansal risklerin bertaraf edilmesi ve ekonomi üzerindeki risklerin azalmasına katkı vermiştir. Bu sayede bir taraftan ekonomide üretim, yatırım, talep ve tüketim gücü korunurken diğer taraftan da finansal riskler hızlı bir şekilde aşağı gelmiştir. Burada para politikasının duruşu fiyat istikrarı temelinde doğru bir noktadadır."
TCMB'nin ileriye dönük piyasada yatırım, üretim ve tasarruf kararlarını veren bütün aktörlere güven vermesi gerektiğine işaret eden Ağbal, "Ekonomide güven artırıcı kararları arka arkaya almaya devam etmeli ki üretim, yatırım ve tasarruflar devam etsin, TL tasarrufları artsın, yatırımcı ihtiyacı olan kaynağa daha rahat erişsin. Burada TCMB'nin ortaya koyduğu yüzde 5 hedefine varan süreçte sıkı para politikası uygulaması, ekonomide üretim kaybına ya da herhangi bir şekilde zafiyete neden olmayacak." şeklinde konuştu.
Hükümetin ortaya koyduğu büyüme ve üretim süreciyle para politikasındaki etkileşimin güven kanalı üzerinden bir denge oluşturacağını belirten Ağbal, şöyle devam etti:
"Bu sayede bir taraftan fiyat istikrarı sağlanırken tasarruflar artacak, yatırımcının ihtiyacı olan tasarruflara daha düşük maliyetle uzun vadelerde erişmesi sağlanacak. Ekonomide herhangi bir noktayı arkasına ve önüne bakmadan o nokta itibarıyla değerlendirirseniz büyük hata yaparsınız. Hükümetimizin her zaman ortaya koyduğu orta vadeli bir yaklaşım tarzı var. TCMB de şu anda orta vadeli yaklaşım tarzında hareket ediyor ve 2021 yılında fiyat istikrarı konusunda atacağımız güçlü adımlar enflasyonu güçlü bir şekilde aşağı çekecek. Enflasyon, hızlı bir şekilde aşağıya geldikçe para politikası sıkılığını korumakla beraber buna uyumlu bir gelişim gösterecek. Bu ekonomiye güveni artıracak ve yatırımlar daha da artacak."
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Naci Ağbal, "Enflasyon Raporu 2021-1" çevrim içi bilgilendirme toplantısında yaptığı konuşmada, orta vadeli tahminler üretilirken makro finansal koşular ile enflasyon görünümünü esas aldıklarını söyledi.
Buna ilaveten ithalat fiyatları, gıda fiyatları ve maliye politikası gibi dışsal unsurlar için varsayımlarını gözden geçirdiklerini ifade eden Ağbal, son dönemde petrol fiyatlarındaki yükseliş ve küresel toparlanma beklentilerinin güçlenmesiyle ham petrol fiyatlarına dair beklentilerin yukarı yönlü güncellendiğini kaydetti.
Ağbal, "Vadeli fiyat eğrileri ortalama ham petrol fiyatının 2021 yılı için 54,4 dolar, 2022 yılı için ise 52,1 dolar olacağına işaret ediyor. Öte yandan, petrolün yanı sıra endüstriyel metal ve tarımsal ürünler gibi emtia fiyatlarında da öngörülerin üzerinde bir seyir görüyoruz. Bu doğrultuda 2021 yılına ilişkin ABD doları cinsinden ithalat fiyatı varsayımlarımızı da yukarı yönlü güncelledik." diye konuştu.
Gıda enflasyonu tahminine ilişkin Ağbal, "İşlenmemiş gıda fiyatları, döviz kuru gelişmeleri ve uluslararası fiyatların son dönem eğilimlerini dikkate alarak 2021 yılı için gıda enflasyonu varsayımımızı 1 puan artışla yüzde 11,5'e revize ettik." dedi.
Ağbal, bu revizede uluslararası fiyatların seyrinin ve yıl içerisinde turizm görünümündeki olası iyileşmeye bağlı talep artışının etkisinin olduğunu söyledi.
2021 enflasyon tahmini yüzde 9,4
Naci Ağbal, maliye politikası ve finansal politikada ise para politikası ile eş güdüm içerisinde enflasyonda öngörülen düşüş patikasıyla uyumlu bir çerçevede uygulanacağı orta vadeli görünümü esas aldıklarını belirterek, "Bu bakımdan yakın dönemde milli gelire oranla yüzde 3,5 olarak aşağı yönlü revize edilen 2021 yılı merkezi yönetim bütçe açığı hedefinin para politikası hedeflerini destekleyeceğini değerlendirmekteyiz." dedi.
Temel varsayımlar ve kısa vadeli öngörüler çerçevesinde enflasyonun kademeli olarak hedeflere yakın olacağını değerlendirdiklerini aktaran Ağbal, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler oluşana kadar sıkı para politikası duruşunun kararlılıkla, uzun bir müddet sürdürüleceği bir görünüm altında enflasyonun 2021 sonunda yüzde 9,4 olarak gerçekleşeceğini, 2022 sonunda yüzde 7'ye, 2023 sonunda ise orta vadeli hedef olan yüzde 5 seviyesine gerileyerek istikrar kazanacağını tahmin ediyoruz. Böylece ekim Enflasyon Raporu'nda öngörülen 2021 ve 2022 yıl sonu enflasyon hedefi tahminlerini korumuş olduk. Ancak bu tahminler üzerinde yukarı yönlü risklerin belirgin bir şekilde önemini koruduğunun farkındayız. Bu nedenle güçlü, sıkı para politikası duruşumuzu da devam ettirmek zorundayız."
"Gıda fiyatları enflasyonu yükseltirken sıkı parasal duruş düşürecek"
TCMB Başkanı Ağbal, 2021 yılı için bir önceki rapor dönemine göre TL cinsinden ithalat fiyatlarına bağlı güncellemenin enflasyon tahminini 0,4 puan düşürürken, birim iş gücü maliyetinin 2021 için belirlenen asgari ücret artışına bağlı olarak 1 puan yükseltici yönde etki yaptığını söyledi.
Ağbal, gıda fiyatlarında öngörülen yüksek seyrin enflasyon tahminini 0,2 puan yükselttiğini, yönetilen-yönlendirilen fiyatların büyük ölçüde tütün ürünlerindeki ayarlamanın etkisiyle 0,3 puan aşağı çektiğini bildirdi. Ağbal, "Ayrıca, sıkı parasal duruşun devamıyla enflasyon beklentilerinde öngörülen iyileşmenin yıl sonu tahminine 0,5 puan düşürücü yönde katkıda bulunacağını değerlendiriyoruz." dedi.
Tahminlerin, enflasyonun 2021 ve 2022 tahmin hedefleriyle uyumunu sağlayabilecek bir parasal sıkılık düzeyi varsayımı altında üretildiğini aktaran Ağbal, şunları kaydetti:
"Ayrıca, küresel büyüme ve dış talep görünümünde salgın kaynaklı olumsuz bir şokun tekraren yaşanmayacağı, küresel risk iştahında yaşanan olumlu gelişmelerle birlikte Türkiye'ye özgü risk algılarında iyileşmenin devam edeceği bir görünümü esas aldık. 2021 yılı için oluşturduğumuz tahmin patikasında, ücretler, gıda fiyatları ve uluslararası emtia fiyatları enflasyonu yukarı yönlü, yönetilen-yönlendirilen fiyatlar ile enflasyon beklentileri ise enflasyonu aşağı yönlü etkilemektedir."
Sıkı para politikasının önemine işaret eden Ağbal, bu etkileşim içerisinde sıkı parasal duruşun oluşturacağı etkinin yıl sonu enflasyonun yüzde 9,4 düzeyine gerilemesini sağlayacağını öngördüklerini vurguladı.
"İktisadi faaliyet yurt içi talep kaynaklı belirgin bir toparlanma gösteriyor"
Ağbal, toplantıda yaptığı konuşmada, uygulanmaya konulan salgın tedbirlerinin küresel büyümedeki toparlanma eğilimini yavaşlattığını ancak aşı ve olumlu gelişmelerin 2021'in ikinci yarısında daha hızlı toparlanma beklentisini güçlendirdiğini söyledi.
Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde enflasyonun düşük seyrettiğine işaret eden Ağbal, şunları kaydetti:
"Ancak 2021 yılında küresel enflasyon üzerindeki risklerin ağırlıklı olarak yukarı yönlü olduğu değerlendirilmekte. Artan emtia fiyatları ve talep koşullarındaki olası iyileşmenin yanı sıra salgına karşı uygulanan yüksek hacimli mali ve parasal genişleme, önümüzdeki dönem için enflasyonist baskı oluşturma potansiyelini taşımakta. Bu görünüm altında gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde para politikasındaki genişletici duruşun sürmesi beklenmekte. Gelişmiş ülkelerin para politikası görünümü ve küresel toparlanmaya dair olumlu beklentiler, gelişmekte olan ülke varlıklarına yönelik risk iştahını artırmakta. Nitekim son dönemde gelişmekte olan ülkelere portföy girişlerinin hızlandığını görmekteyiz. Ülkemizde ise iktisadi faaliyet, güçlü kredi ivmesinin desteği ile 2020 yılının üçüncü çeyreğinde yurt içi talep kaynaklı belirgin bir toparlanma göstermekte. İktisadi faaliyetin dördüncü çeyrekte de güçlü bir seyir izlediğini görüyoruz. Sanayi üretimi, perakende satış ve ciro endekslerinde üçüncü çeyreğe göre dördüncü çeyrekte de güçlü bir artış görülmüştür."
Ekonomik aktivitede görülen güçlü toparlanmanın aynı zamanda sektörler genelinde yaygınlaştığını belirten Ağbal, bu dönemde ihracat ve turizm bağlantılı bazı sektörler haricinde, imalat sanayinin genelinde salgın öncesi üretim düzeylerinin de aşıldığını söyledi.
Ağbal, özellikle taşıt, mobilya ve beyaz eşyanın dahil olduğu dayanıklı tüketim malları sektöründe, üretim, sipariş ve kapasite kullanım oranlarının oldukça güçlü bir toparlanma sergilediğini kaydetti.
İnşaat bağlantılı ara malı sektörlerinde de aynı göstergelerin daha kuvvetli bir seyre işaret ettiğini vurgulayan Ağbal, diğer yandan başta giyim olmak üzere turizm bağlantılı imalat sektörlerindeki iyileşmenin sınırlı kaldığını aktardı.
"Hizmetler sektöründe, birçok alt sektörde cirolar salgın öncesi düzeyleri aştı"
Naci Ağbal, hizmetler sektöründe, birçok alt sektörde ciroların salgın öncesi düzeyleri aştığını belirterek, "Salgının olumsuz etkilediği konaklama, yiyecek, hava yolu ve seyahat acentesi sektörlerinde ise hala salgın öncesi düzeylerin altında bir seyir görüyoruz. İktisadi faaliyetteki güçlü toparlanma, sanayi sektöründe belirgin olmak üzere istihdam piyasasında da iyileşme sağladı. İstihdam imkanları genişlerken, iş gücüne katılım oranında da toparlanma görülmekte." diye konuştu.
Son dönemde salgına bağlı kısıtlamaların hizmetler sektörü istihdamı üzerinde etkilerinin görülmeye başladığını ifade eden Ağbal, iktisadi faaliyet düzeyine ilişkin yakın dönem göstergelerin, salgına bağlı kısıtlamalar ve finansal koşullardaki sıkılaşmanın etkisiyle bir miktar yavaşlamaya işaret ettiğini söyledi.
2020 yılı üçüncü çeyrekte başlayan güçlü toparlanmanın en önemli belirleyicisinin güçlü kredi büyümesi olduğunu vurgulayan Ağbal, şöyle devam etti:
"Yıllık kredi büyümesi, ikinci çeyrekten itibaren ivmelenmiş ve 2017 yılındaki Kredi Garanti Fonu kaynaklı hızlı kredi genişlemesinin çok ötesinde bir genişlemeye neden olmuştur. Bu güçlü kredi genişlemesi, firma kredilerinde olduğu kadar konut ve ihtiyaç kredileri başta olmak üzere bireysel kredilerde de belirgin. İkinci çeyrekten itibaren bankalarca TL cinsinden açılan net kredi hacmi 518 milyar TL oldu. Üçüncü çeyrekte uygulanmaya başlanan parasal sıkılaştırma ve diğer politikalara bağlı olarak kredi faizleri yükselmeye başlamış, kredilerin ivmelenmesinde de önemli bir yavaşlama sağlanmıştır. Kredi genişlemesinin etkisiyle salgın döneminde belirgin bir parasal genişleme de gerçekleşti.
Altın dahil döviz tevdiat hesaplarını da içeren geniş tanımlı M2 para arzı, 2020'nin şubat ayına kıyasla yüzde 33 artışla 833 milyar TL yükseldi. Başta bireysel krediler olmak üzere net kredi kullanımının tarihsel ortalamaların oldukça üzerinde artması, altın ithalatının hızla yükseldiği ve turizm gelirlerinin keskin şekilde gerilediği 2020 yılında cari işlemler açığının önemli oranda yükselmesine neden oldu. Kasım ayı itibarıyla 12 aylık birikimli cari işlemler açığı 38 milyar dolar civarına yükseldi."
Ağbal, artan cari işlemler açığı ile birlikte küresel gelişmelerle uyumlu şekilde gerçekleşen sermaye çıkışlarının önemli miktarda rezerv kaybına yol açtığını vurguladı.
Dış dengedeki bozulmaya bağlı olarak artan makrofinansal riskler neticesinde, ülke risk priminin artarken döviz kurlarında oynaklık ve değer kaybının gözlendiğini ifade eden Ağbal, borçlanma maliyetlerinin arttığını, bu görünüm altında yurt içi yerleşiklerin mevduat dolarizasyonunun artış gösterdiğini kaydetti.
"Para Politikası Kurulu, elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecek"
Ağbal, enflasyonun mevcut seviyesi ve yukarı yönlü riskler değerlendirildiğinde yüzde 5 hedefinden oldukça uzakta bir noktada olunduğundu söyledi.
Paylaştıkları tahmin patikası içinde yüzde 5 hedefine 2023 yılı sonunda ulaşılabileceğini belirten Ağbal, "Bu hedefe ulaşmak amacıyla 2021 yılında enflasyon hedeflemesi rejimini tüm unsurlarıyla kararlı bir şekilde uygulayacağız. Para politikasındaki sıkı ihtiyatlı duruşumuz yüzde 5 hedefine ulaşacağımız 2023 yılında kadar uzun bir süre kararlılıkla sürdürülecektir. 2021 para ve kur politikasında, bu yıl içinde enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler eşliğinde kararlılıkla sıkı bir parasal duruşu sergileyeceğimizi paylaşmıştık." diye konuştu.
Ağbal, bu kapsamda para politikası operasyonel çerçevesini sadeleştirerek ellerindeki bütün araçları etkin bir şekilde kullandıklarını hatırlattı.
Bunun neticesinde para politikasında güçlü bir sıkılaştırma yaptıklarını aktaran Ağbal, şöyle devam etti:
"Yüzde 10,25 olan politika faiz oranını önce yüzde 15'e daha sonra yüzde 17'ye çıkardık. Enflasyon üzerinde oluşan riskleri dikkate alarak gerekirse ilave sıkılaşma yapacağımızı da en son Para Politikası Kurulu kararında ifade ettik. Yüzde 5 hedefine varmak amacıyla para politikası kurulu elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecektir. Enflasyonun öngördüğümüz tahmin patikası çerçevesindeki gelişimini de yakından izleyeceğiz. Mevcut verilerin yanı sıra elde edilecek her türlü yeni verinin, enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarında orta vadeli hedef patikasından sapma riskine işaret etmesi durumunda önden ilave sıkılaştırma kararlılıkla yapılacaktır."
"Reform adımları dezenflasyonist sürece önemli bir destek"
Naci Ağbal, enflasyonun ana eğilimi ve fiyatlama davranışlarına ilişkin göstergelerin yayılım endeksleri, talep ve maliyet unsurları ile enflasyon beklentilerinin tahmin ufku içerisindeki hedefleriyle uyumunu da yakından izleyeceklerini belirtti.
Enflasyonda yüzde 5 hedefine ulaşma yolunda parasal duruşun sıkılık düzeyini ise Ağbal, şu şekilde tarif etmenin mümkün olacağını söyledi:
"Yüzde 5 hedefine varıncaya kadar gerçekleşen beklenen enflasyon patikası ile para politikası faiz oranı patikası arasındaki düzey güçlü bir dezenflasyonist denge gözetilerek oluşturulacak ve bu denge sürekli korunacaktır. Para politikasındaki bu sıkı duruş, hedef ufku içerisinde yani 2023'e kadar ülke risk priminin düşmesine, TL tasarruflarının özendirilmesine, ters para ikamesinin başlamasına, döviz rezervlerinin artış eğilimine girmesine ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesine katkı yapacaktır. Böylelikle bir yandan makro ekonomi ve finansal istikrar olumlu etkilenirken diğer yandan para politikasının sıkılık düzeyinin bu koşullar altında uyarlanmasına da imkan sağlayacaktır. Orta vadede yüzde 5 hedefine ulaşmada güçlü politika koordinasyonu dahilinde para ve maliye politikasındaki eş güdümün güçlendirilmesiyle sağlanacak mali konsolidasyon enflasyon hedeflerine varmamızda çok önemli bir girdi sağlayacaktır."
Ağbal, hukuk ve ekonomi alanında hükümet tarafından atılacak reform adımlarının beklenti kanalıyla dezenflasyonist sürece önemli bir destek sağlayacağını vurguladı.
Fiyat istikrarının önemine dikkati çeken Ağbal, "Fiyat istikrarı, sürdürülebilir büyüme, istihdam, toplumsal refah ve adaletli gelir dağılımının ön koşuludur. Fiyat istikrarı ekonomiye olan güveni artırır böylelikle yatırımlar ve üretimler artarak işsizlik azalır. Fiyat istikrarını kalıcı olarak sağlarsak paramızın değerini korumuş oluruz ve paramızın bir değişim ve tasarruf aracı olma özelliğini de güçlendiririz." ifadelerini kullandı.
"Fiyat istikrarı için sabırlı ve kararlı çabamıza devam edeceğiz"
TCMB Başkanı Ağbal, fiyat istikrarının kalıcı olarak tesis edilmesi durumunda ülke risk priminin düşeceğini belirterek, "Böylece dolarizasyon eğilimini tersine çeviririz, kamunun ve özel sektörün borçlanma maliyetlerini yeniletiriz ve düşürürüz. Kamu ve özel sektörün borçlanma vadelerini uzatırız böylelikle birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülke gibi ekonomimizi ve finansal sistemimizi güçlendirmiş oluruz. Fiyat istikrarının önemini aklımızdan hiç çıkarmadan bu hedef için sabırlı ve kararlı bir çaba göstermeye devam edeceğiz. Bu hedefe vardığımızda ise bundan hepimiz millet olarak istifade edeceğiz." değerlendirmesinde bulundu.
Bu çerçevede kalıcı fiyat istikrarının tesisi ve sürdürülebilir kılınması açısından tüm paydaşlarca ortak akla dayalı kararlı ve azimli bir mücadele gerekliliğinin önemini koruduğunu bildiren Ağbal, fiyat istikrarının sağlanması hedefi doğrultusunda TCMB olarak ellerindeki tüm araçları tam zamanlı, etkili, güçlü ve kararlı bir şekilde uygulamaya devam edeceklerini vurguladı.
Ağbal, bu süreci tüm tarafların da sahiplendiği bir sürece dönüştürmek üzere açık, samimi ve etkili bir iş birliği ve iletişim politikası yürüteceklerini söyledi.
Bu kapsamda TOBB, TESK, TÜSİAD ve MÜSİAD tarafından ortaklaşa yapılan fiyat istikrarına yönelik destek ve iş birliği çağrısının çok önemli olduğunu ifade eden Ağbal, "Kendilerine teşekkür ediyorum. Bu kapsamda fiyat istikrarının önemini ve bu doğrultuda uygulamaya koyduğumuz enflasyonla mücadele politikalarımızı tüm paydaşlarla paylaşmak ve enflasyonla mücadele konusunda toplumsal farkındalık oluşturmak amacıyla ziyaretler toplantılar ve medya programlarını başlatıyoruz." şeklinde konuştu.
Ağbal, yapacakları toplantılar ve organizasyonların fiyat istikrarı konusunda toplumun geneline yayılan bir sahiplenmeyi de beraberinde getireceğini belirterek, "Nitekim enflasyon hedeflemesi rejiminde esas olan da zaten toplumun bütün katmanlarının fiyat istikrarı hedefine odaklanması, buna inanması, karar alıcıların ve politika üretenlerin bu yönde adımlarını kararlı bir şekilde atmaları ve bu adımların sonuçlarının görülmesi, arkasından da bütün fiyatlama davranışlarının ve enflasyon beklentilerinin ortaya konulan hedefe yakınsamasıyla mümkündür. Buna son derece önem veriyoruz." diyerek sözlerini tamamladı.
"Faiz indirimlerine dönük bir gündemin konuşulması için çok erken"
Ağbal, "Enflasyon Raporu 2021-1" çevrim içi bilgilendirme toplantısında, ekonomistlerin ve gazetecilerin sorularını yanıtladı.
"Sıkı duruşun uzun müddet korunacağı, gerekirse faiz artırılacağı ve faiz indirimi için biraz daha beklenilmesi gerektiği" mesajının alındığına dair bir yorum üzerine Ağbal, enflasyona ilişkin ellerindeki veriler ile ileriye dönük riskler birlikte değerlendirildiğinde, enflasyonla mücadele ve fiyat istikrarına varma hedefi doğrultusunda para politikasının sıkı duruşuna uzun bir müddet devam etmeleri gerekliliğinin ortaya çıktığını vurguladı.
Gerek uluslararası emtia fiyatları gerekse güçlü talep birlikte değerlendirildiğinde, faiz indirimi patikası şeklinde bir yaklaşıma girmek için erken olduğunu değerlendirdiklerini aktaran Ağbal, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Dolayısıyla enflasyon üzerinde risk oluşturan tüm faktörler belirli bir noktaya gelene kadar sıkı para politikası devam edecek. Ancak şunu üzerine basa basa vurgulayayım; fiyat istikrarı temelinde hükümetle varılan mutabakata göre, fiyat istikrarına işaret eden enflasyon hedefi yüzde 5. Dolayısıyla Para Politikası Kurulu olarak kararlarımızı yüzde 5 hedef doğrultusunda alıyoruz. Tabii ki mevcut ve yakın dönem gelişmeleri de dikkate alarak burada en çok önem verdiğimiz faktör manşet enflasyonun yanında enflasyon eğilimleri fiyatlama davranışları, beklentilerdeki bozulma... Bizim şu an elimizdeki veriler, bu anlamda 2021 yılında önce kontrol altına alınması, sonra da fiyat istikrarı temelinde aşağı yönlü evrilmesi için sıkı para politikasına devam etmemiz gerektiğini, faiz indirimlerine dönük bir gündemin konuşulması için çok erken olduğunu değerlendiriyoruz."
"Para politikası duruşunun sıkılığı yüzde 5 hedefine varıncaya kadar kararlılıkla sürdürülecek"
Naci Ağbal, yüzde 5 enflasyon hedefine ulaşma yolunda yapılması gerekenlere değinirken, "2023 yılı yüzde 5 hedefini elde edebilmek amacıyla bu süre zarfında enflasyonist beklentileri kontrol altına alacak ve fiyat istikrarına destek verecek şekilde para politikası faiz oranı ile gerçekleşen-beklenen faiz oranı arasında dezenflasyonist bir dengenin korunmasının da hedefe varmada önemli bir çıpa olacağını değerlendiriyoruz. Yukarı yönlü para politikası faizinin ilave sıkılaştırma yapacak şekilde değiştirilmesi ise enflasyon hedeflemesi rejimi içerisinde mevcut elimizdeki veriler ile yeni elde edeceğimiz verilerin işaret ettiği eğilime bağlı olarak belirlenecektir." ifadelerini kullandı.
Para Politikası Kurulu olarak ellerindeki veriler ile gelecek verileri enflasyonla kararlı bir şekilde mücadele edebilmek için açık, samimi ve ihtiyatlı olarak kamuoyu ile sürekli paylaşacaklarını bildiren Ağbal, "Para politikası duruşunun sıkılığı yüzde 5 hedefine varıncaya kadar kararlılıkla sürdürülecek." dedi.
"Gıda enflasyonunu yukarı yönlü revize ederken emtia fiyatlarını dikkate aldık"
TCMB Başkanı Ağbal, gıda enflasyonunun yüzde 10,5'ten yüzde 11,5'e yükseltildiğine dair yoruma ve Türkiye'nin bu sorunu ortadan kaldırmak için ne yapması gerektiğine ilişkin soru üzerine, gıda enflasyonu üzerindeki yukarı yönlü risklere değindi.
Özellikle son dönemde etkisini artıran uluslararası gıda emtia fiyatlarındaki artışın dikkat çekici olduğunu belirten Ağbal, uluslararası gıda fiyatlarının gelecekteki yönünün yukarı doğru olduğunu söyledi.
Ağbal, bütün varsayımlarında ve tahminlerinde ihtiyatlı ve riskleri olabildiğince hesaba kattıklarını aktararak, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Gıda enflasyonunu yukarı yönlü güncellerken gıda enflasyonu üzerinde etki edecek uluslararası emtia fiyatlarını dikkate aldık. Ama eğer bizim varsayımlarımızın ve tahminlerimizin ötesinde bir hareket görürsek, o konuda zaten sizleri bilgilendirmek suretiyle, bu kanalda gelen etkilerin kalıcı olduğunu da gördüğümüzde gerekli reaksiyonu veririz."
Ağbal, gıda enflasyonunun yapısal etkiler altında da şekillendiğini, bu nedenle Gıda Komitesi'nin kurulduğunu belirterek, Komite'nin yaptığı çalışmalardan bahsetti.
"Erken uyarı sistemi konusunda yapılan çalışmalara daha fazla katkı vermeyi planlıyoruz"
Naci Ağbal, gelecek süreçte uluslararası emtia fiyatları üzerinden gelen riski ithalat fiyatları kanalıyla yaşayacaklarını ifade ededek, şunları kaydetti:
"Buradan gelen risk, maliyetleri etkileyecek ama sıkı para politikası duruşu, yine farklı gıda ürünlerinde üretim arzının artırılması, zamanlama bakımından uyarlanması gibi çalışmalarla da yapısal tedbirlerin devrede olacağını söylemek mümkün. O anlamda Gıda Komitesi içerisinde TCMB de sekretarya görevini bugüne kadar yürüttü. Gıda Komitesi'nin içerisinde tabii TCMB'nin rolü ve pozisyonuna ilişkin de değerlendirmeleri yapıyoruz. TCMB'nin burada en önemli fonksiyonu, yaygın bir şekilde fiyatlama davranışlarını ve enflasyonist baskıları takip etmesi. Önümüzdeki süreçte erken uyarı sistemi konusunda yapılan çalışmalara TCMB olarak daha fazla katkı vermeyi planlıyoruz. Bu konuda ilgili kurumlarla çalışıyoruz."
Ağbal, erken uyarı sistemine ilişkin bilgiler verirken de, "Hem üretim hem toptan hem de perakende aşamasında bütün zincirin anlık takibi ve burada oluşan bilgi ve verilerin ilgili kurumlara anlık raporlanması ve kararların da alınmasını sağlıyor. Bunun da çok önemli ve değerli olduğunu düşünüyoruz. Veri ve bilgi arttıkça karar alma etkinliğini de artıracaktır. Gıda enflasyonu, 2021 yılı enflasyon gerçekleşmesi üzerinde önemli bir risk oluşturmaya devam ediyor." şeklinde konuştu.
"Üzerinde durmamız gereken esas konu, fiyatlama davranışları ve enflasyonist beklentiler"
Enflasyonun düşürülme hedefi konusunda, konuyu tüm tarafların sahiplenmesinin önemli olduğunu vurgulayan Ağbal, bu konuda tüm toplum katmanlarının, ekonomideki tüm aktörlerin bu sürece inanmasının ön koşul olduğunu söyledi.
Ağbal, karar alıcıların, politika yapıcıların da kararları ve eylemleri ile hedef olarak belirledikleri noktaya giderken kararlı durmaları gerektiğini belirterek, şunları kaydetti:
"Bu ikisi bir arada olduğu takdirde ve uygulamaya konulan kararlar, sonuçlarını göstermeye başladıkça fiyatlama davranışları ve enflasyonist beklentiler değişecek ve olumluya gidecek. Enflasyon hedeflemesi rejimi içinde konuya baktığımızda, üzerinde durmamız gereken esas konu, tek başına maliyet ya da tek başına talep değil, fiyatlama davranışları ve enflasyonist beklentiler... Bu iki husus farklı etkenler altında şekilleniyor. Eğer fiyat istikrarını sağlayacaksak bütün ekonomide karar alıcıların ileriye dönük enflasyonist beklentilerinin ve fiyatlama davranışlarının fiyat istikrarına katkı yapacak şekilde şekillenmesi lazım.
Bazen maliyetler artsa bile onların aynı ölçüde fiyatlara yansımadığını görüyoruz. Bunu belirleyen talep koşulları olduğu kadar, ileriye dönük enflasyonist beklentiler önemli bir faktör. Türkiye'de şu anda enflasyon hedeflemesi rejimine dayalı bir para politikası seti uyguluyoruz. Burada ne tek başına TCMB, burada konulan hedefi sağlayabilir ne de herhangi başka bir paydaş bunu sağlayabilir. Hep beraber sahip çıkarsak ancak bunu gerçekleştirebiliriz."
Ağbal, hedefe herkesin inanmasının önemli olduğunun altını çizerek, bu inancı destekleyecek kararlılık ve eylemlerin de arka arkaya gelmesi gerektiğini söyledi.
"Yüzde 5 hedefinin şu an oldukça uzağında bir noktadayız"
Naci Ağbal, Türkiye açısından şu an fiyat istikrarına işaret eden ve hükümetle birlikte belirlenen enflasyon oranının yüzde 5 olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
"Mevcut politika seti altında bu yüzde 5 hedefine ancak 2023 yılında varacağımızı tahmin ediyoruz. Dolayısıyla yüzde 5'in de şu an oldukça uzağında bir noktadayız. O açıdan para politikasının bundan sonraki süreçte kararlarını değerlendirirken ya da kararlarına ilişkin bir yorum yapmaya çalışırken, Merkez Bankası için 3 ay, 6 ay sonrasının değil, 2023 için öngörülen yüzde 5 hedefinin esas orta vadeli karar setinin temelini oluşturduğuna dikkat etmeliyiz.
Dolayısıyla burada bu hedefe varıncaya kadar, tabii ki sıkı para politikası kararlılıkla uygulanacak. Tek başına para politikası faiz oranına bakarak ileriye dönük karar patikası üretmek ve bunun üzerinden politikanın oluşacağını varsaymak doğru değil. Önümüzdeki Para Politikası Kurulu kararlarında da kurduğumuz güçlü iletişimi devam ettireceğiz."
"TCMB, kanundan gelen görevi icabıyla fiyat istikrarı konusunda temel sorumlu kurum"
Tüm tarafların enflasyon hedefini sahiplenme konusunun önemine işaret eden Ağbal, "Baştan beri Sayın Cumhurbaşkanımızın, hükümetimizin, ekonomi yönetimimizin fiyat istikrarına güçlü vurguları, bu konuda TCMB tarafından alınan kararlara verilen destek, ortaya konulan güven son derece önemli. Bunun yansımalarını da gerek maliye politikası tarafında alınan kararlarda gerekse başta reform gündemi olmak üzere ortaya konulan yaklaşımlardan görüyoruz." dedi.
Ağbal, TCMB'nin, TCMB Kanunu'ndan gelen görevi icabıyla fiyat istikrarı konusunda temel sorumlu, temel görevli kurum olduğuna dikkati çekerek, hükümetin bu konuda gösterdiği sahiplenme, destek ve politikayla uyumlu kararlılığın son derece önemli olduğunu vurguladı.
Herkesin amacı sahiplenip inanması durumunda yüzde 5 hedefine ulaşılacağına olan inancını dile getiren Ağbal, Türkiye'nin bunu yapacağını söyledi.
"Senaryoları üretirken bütün riskleri gözeterek ürettik"
TCMB Başkanı Ağbal, senaryoları üretirken bütün riskleri gözeterek ürettiklerini ifade ederek, salgının ilk çıktığı Aralık 2019 sonrası dönemde, Kovid'in etkili olduğu ilk dalga döneminde, ekonomi üzerindeki etkilerinin çok daha yıkıcı ve yaygın olduğunu anlattı.
O dönemde küresel ekonominin önemli ölçüde daraldığını hatırlatan Ağbal, şunları kaydetti:
"Birinci şokun etkilerini azaltmak amacıyla çok güçlü mali ve parasal genişleme politikaları devreye sokuldu. Bu, ekonomilerde durma riskini ortadan kaldırarak ekonomilerin ayakta kalmasını sağladı. Yine bu dönemde Kovid'in ekonomi üzerindeki etkilerini azaltmak amacıyla gerek kamu gerek özel sektör olağanüstü bir çaba gösterdi.
Bu süreçte gerek genişleyici para ve maliye politikalarının verdiği destek gerek Kovid'in etkilerini azaltma amacıyla uygulamaya konulan tedbirler, regülasyonlar ve uyum kabiliyeti önemli bir tecrübe kazandırdı. Birinci Kovid salgını döneminde ekonomide oluşan sorunların tekrar yaşanmaması bakımından ileriye dönük de çalışma düzeninden tedarik zincirine birçok değişiklik yapıldı."
Ağbal, ülkelerin bu hazırlıklarla ikinci dalgaya girdiğine işaret ederek, üretimin ayakta tutulması için bütün ülkelerin çok kapsamlı çalışmalar yaptıklarını anlattı.
"TCMB'nin para politikasıyla ilgili duruşu hükümetimizin hedefleriyle tamamıyla uyumludur"
Merkez Bankasının herhangi bir şekilde bir politik değerlendirmenin içerisine giremeyeceğini ifade eden Ağbal, "Politik değerlendirmeye ilişkin bir değerlendirme de yapamaz. Baştan beri ifade ediyoruz; Merkez Bankası, fiyat istikrarı görevini yerine getirmekten sorumludur. Fiyat istikrarının sağlandığı bir ekonomi büyüyen, yatırımın ve üretimin arttığı bir ekonomidir. Bunu Türkiye, yakın dönem kendi tecrübesiyle ortaya koymuştur. Bu sayede Türkiye ekonomisi, hem sabit fiyatlarla hem de döviz itibarıyla bakıldığında kişi başı milli gelirini artırmış ve refahı da bu dönemde sağlamıştır." diye konuştu.
Şu anda kısa vadede bir yüksek enflasyon riskiyle karşı karşıya olunduğunu belirten Ağbal, "Hükümetimizin belirlemiş olduğu enflasyon hedefi yüzde 5. TCMB, kanunu gereği bu hedefi sağlamak için üzerine düşen sorumluluğun gereğini yerine getiriyor. Eğer ekonomi politikalarında TCMB, kendi üzerine düşen görev ve sorumluluğu yerine getirirse bu ekonomi üzerinde güven kanalı üzerinden çok ılımlı bir etki meydana getirir." dedi.
Güvenin aslında ekonominin temeli olduğunu vurgulayan Ağbal, "Güven olan bir yerde yatırım da, üretim de, talep ve refah da artar. Hükümetimiz, 11. Kalkınma Planı'nda belirlediği ve yüzde 5 olarak 2023 için tespit ettiği fiyat istikrarı hedefine varırken aynı zamanda büyümeyi ve üretimi de merkeze almıştır. Dolayısıyla şu anda TCMB'nin para politikasıyla ilgili duruşu, kararları söz konusu planda ortaya konulan hükümetimizin hedefleriyle tamamıyla uyumludur." ifadelerini kullandı.
"Sıkı para politikası üretim kaybına neden olmayacak"
Naci Ağbal, devamla şunları kaydetti:
"Cumhurbaşkanımızın ülkemizin büyümesi, kalkınması ve gelişmesi noktasında ortaya koyduğu her türlü takdir, talimat ve çaba her şeyin üstündedir. Biz de TCMB olarak Cumhurbaşkanımızın ortaya koyduğu bu çabaya ve emeğe destek oluyoruz. Kısa vadede ekonomide tek bir ekonomik faktöre veya rakama bakarak o ülkenin ekonomisinin geneline ilişkin değerlendirme yapılamaz. Bugün 3. ve 4. çeyrekte çok güçlü bir toparlanmadan bahsettim. Bunun bu yıl da birinci çeyrekte devam ettiğini anlattım. Ekonomiyle ilgili oluşan riskleri bertaraf etmek amacıyla 2020'nin ağustosundan itibaren TCMB, kurumlarımız sıkılaşma adımlarını atmaya başlamışlardır. Bu adımların atılması, oluşan finansal risklerin bertaraf edilmesi ve ekonomi üzerindeki risklerin azalmasına katkı vermiştir. Bu sayede bir taraftan ekonomide üretim, yatırım, talep ve tüketim gücü korunurken diğer taraftan da finansal riskler hızlı bir şekilde aşağı gelmiştir. Burada para politikasının duruşu fiyat istikrarı temelinde doğru bir noktadadır."
TCMB'nin ileriye dönük piyasada yatırım, üretim ve tasarruf kararlarını veren bütün aktörlere güven vermesi gerektiğine işaret eden Ağbal, "Ekonomide güven artırıcı kararları arka arkaya almaya devam etmeli ki üretim, yatırım ve tasarruflar devam etsin, TL tasarrufları artsın, yatırımcı ihtiyacı olan kaynağa daha rahat erişsin. Burada TCMB'nin ortaya koyduğu yüzde 5 hedefine varan süreçte sıkı para politikası uygulaması, ekonomide üretim kaybına ya da herhangi bir şekilde zafiyete neden olmayacak." şeklinde konuştu.
Hükümetin ortaya koyduğu büyüme ve üretim süreciyle para politikasındaki etkileşimin güven kanalı üzerinden bir denge oluşturacağını belirten Ağbal, şöyle devam etti:
"Bu sayede bir taraftan fiyat istikrarı sağlanırken tasarruflar artacak, yatırımcının ihtiyacı olan tasarruflara daha düşük maliyetle uzun vadelerde erişmesi sağlanacak. Ekonomide herhangi bir noktayı arkasına ve önüne bakmadan o nokta itibarıyla değerlendirirseniz büyük hata yaparsınız. Hükümetimizin her zaman ortaya koyduğu orta vadeli bir yaklaşım tarzı var. TCMB de şu anda orta vadeli yaklaşım tarzında hareket ediyor ve 2021 yılında fiyat istikrarı konusunda atacağımız güçlü adımlar enflasyonu güçlü bir şekilde aşağı çekecek. Enflasyon, hızlı bir şekilde aşağıya geldikçe para politikası sıkılığını korumakla beraber buna uyumlu bir gelişim gösterecek. Bu ekonomiye güveni artıracak ve yatırımlar daha da artacak."
