Merkez Bankası'nın son iki toplantısında politika faizini yüzde 24'ten yüzde 16,5'e indirmesi, tüketici kredilerine olumlu yansımaya başladı. Kamu bankalarının faizi konutta yüzde 0,99'a ve taşıtta yüzde 0,49-0,69'a çekmesi, bu iki alanda beklentileri artırdı.
TALİP YILMAZ
tyilmaz@ekonomist.com.tr
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) faiz indirimleri, tahvil ve kredi faizlerinde de düşüş eğilimini beraberinde getirdi. 25 Temmuz'daki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında politika faizi 425 baz puanlık indirimle yüzde 24'ten yüzde 19,75'e çekilmişti.
12 Eylül'deki toplantıda 325 baz puanlık daha indirim yapıldı ve politika faizi yüzde 16,5'e indi. Global tarafta da başta Amerikan Merkez Bankası (FED) ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) olmak üzere büyük merkez bankalarının parasal genişleme yönündeki hamleleri, gelişmekte olan ülke para birimlerini olumlu etkiliyor.
Bu olumlu havayla birlikte geçen hafta Türkiye'de iki yıllık ve 10 yıllık tahvil faizleri yüzde 14,2 dolayına düştü. Bu seviyeler en son geçen yıl nisan ayında görülmüştü.
ETKİLERİ GÖRÜLÜYOR
Merkez Bankası'nın bu hamleleri, kredi faizleri tarafında da etkisini gösteriyor. Bu faiz indirimleri sonrasında kamu bankaları konut kredisi faizlerini aylık yüzde 0,99'a çekmişti. Kamu bankalarından geçen hafta da taşıt kredisi faizlerinde indirim açıklaması geldi.
Ziraat Bankası, Halkbank ve Vakıfbank, yerli üretimi de desteklemek amacıyla Türkiye'de üretim yapan otomotiv markalarıyla işbirliği gerçekleştirdi ve binek ve ticari araçlar için faizi yüzde 0,49-0,69 aralığına çekti. Haberimizde tüketici, taşıt ve konut başlıklarından oluşan bireysel kredi faizlerinin düşüş seyrini ve bunun olası etkilerini araştırdık.
FAİZLER DÜŞÜYOR
TCMB verilerine göre, 2017 yıl sonunda 397,7 milyar TL tüketici kredisi kullanılmışken, 2018 sonunda bu rakam 399,6 milyar TL seviyesindeydi. Temmuz ayında ise toplam tüketici kredisi hacmi 401,1 milyar TL düzeyindeydi. 25 Temmuz'daki 425 baz puanlık faiz indirimi sonrasında ağustos sonunda bu rakam 7,8 milyar TL artarak 408,9 milyar TL'ye yükseldi.
Eylül ayında da tüketici kredilerindeki artış eğilimi devam etti. Son verilere göre 13 Eylül'de 415,4 milyar TL'ye ulaşılmış durumda. Böylece 2018 Ağustos ayında patlak veren kur kaynaklı kriz öncesindeki 421,5 milyar TL'lik büyüklüğe yaklaşılmış bulunuyor.
Bireysel ihtiyaç kredisinde 2018 başında yıllık yüzde 19-20 bandında seyreden faiz oranları, krizin başladığı ağustos ayında yüzde 30'u geçmişti. TCMB'nin 13 Eylül 2018'de politika faizini yüzde 24'e çıkarması sonrasında yüzde 35'e, ekim ayında ise yüzde 39'a tırmandı.
Son dönemde ise TCMB'nin faiz indirimleri, enflasyon tarafındaki iyimserlik ve global tarafta parasal genişleme hamleleri gibi faktörler tüketici kredisi faiz oranlarını aşağı çekti. Temmuz ayında yüzde 27 dolayında olan tüketici kredisi faizleri bugün ise yüzde 20'nin altına gerilemiş durumda.
OTOMOTİVE ÖZEL İNDİRİM
Bireysel krediler tarafında son dönemde gündemdeki iki alan ise konut ve taşıt. Konut tarafında yüzde 0,99 faiz oranları söz konusuyken, taşıt tarafında yüzde 0,49-0,69 seviyeleri gündeme geldi.
Otomotivde 2018'de yüzde 35 ve bu yılın sekiz ayında yüzde 46 küçülen iç pazarın yeniden canlanması için en önemli beklenti faizlerin hızla düşürülmesiydi.
Merkez Bankası'nın geçtiğimiz aylarda aldığı iki faiz indirimi kararından sonra üç kamu bankası, Ziraat Bankası, Halk-bank ve Vakıfbank, Türkiye'de üretim yapan otomotiv markalarına yönelik bir faiz indirimi kampanyası açıkladı.
Buna göre, binek araçlarda 50-120 bin TL arasında 18-36 ay için ve ticari araçlarda 72-120 bin TL arasında 30-60 ay için yüzde 0,49-0,69 faiz uygulanacak.
Anlaşmalı firmalar binek araçlar için Fiat, Honda, Hyundai ve Renault Mais, ticari araçlar için Fiat, Ford, Isuzu, Karsan ve Temsa olarak belirlendi. Kampanya dönemi 01 Ekim 2019 ile 31 Aralık 2019 arası olacak.
Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) Başkanı Murat Şahsuvaroğlu, 1,5 yıldır süregelen yüksek faiz döneminin sonunda aylık taşıt kredisi faizlerinin yüzde 3,1 dolayından yüzde 1,5 seviyelerine kadar gerilediğini anımsatıyor.
Şahsuvaroğlu, "Bu bile tüketicilerin araç alımına vesile olmaya başlamıştı. Ancak uzun yıllardır bu ticareti gerçekleştiren şirketler olarak şunu biliyorduk ki yüzde 1'in altındaki kredi oranları talebi hareketlendirecek sınırdır" diyor.
KONUTA TALEP ARTIYOR
Geçen yıl temmuz ayında 187,6 milyar TL'lik konut kredisi stoku vardı. Bu rakam bu yıl temmuz sonunda 167,1 milyar TL'ye gerilemişti. Merkez'in faiz hamleleri sonrasında ise 13 Eylül itibarıyla 5,5 milyar TL artış göstererek 172,6 milyar TL'ye çıktı.
Merkez Bankası'nın son iki toplantısında yaptığı faiz indirimleri, mortgage kredilerine olumlu yansıdı. Kamu bankalarının konut kredisi faizini 500 bin TL'ye kadar olan kredi taleplerinde aylık yüzde 1'in altına çekmesinin etkisiyle, Türkiye genelinde ağustos ayında 110 bin 538 adet konut satışı yapıldı.
Ağustos ayındaki dört günlük resmi tatile rağmen konut satışları aylık bazda yüzde 8,1 arttı. İpotekli satışlarda yıllık yüzde 168 oranında artış görüldü. Nisan ayında 96 bin adet olan konut satışı ağustosta 110 bini aşarken, eylül ayında ise 150 bini bulacağı tahmin ediliyor.
