ARAM EKİN DURAN eduran@ekonomist.com.trKOBİ'lerin pandeminin küresel ticaretteki olumsuz etkisinin yavaş yavaş kalktığı yeni dönemde ihracatta ağırlıklarını hissettirmeleri ve ihracatın iş dünyasının tabanına yayılması ekonominin gelişimi açısından kritik önemde.
KOBİ/GİRİŞİM Temmuz 2021 tarihli sayıdan
İhracata adım atmak isteyen ya da mevcut ihracatını artırmak isteyen KOBİ'ler için 10 büyük sektörün ihracat stratejilerini ve yeni çağın trendi olan e-ihracatta beş büyük pazarın özelliklerini araştırdık.
Pandemi ile birlikte küresel ticarette taşlar yerinden oynarken, Türkiye de ekonominin itici gücü olan ihracatta yeni pazar arayışlarını hızlandırdı.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Türkiye’nin binde’lik seviyelerde pazar payı aldığı Çin, Hindistan gibi dev pazarlar iştah kabartırken, başta ABD ve Meksika olmak üzere Amerika kıtası ve elbette küresel yatırımcıların gelecek açısından en büyük yatırım potansiyeline sahip olduğunu düşündüğü Afrika kıtası Türkiyeli ihracatçıların hedefinde yer alıyor.Özellikle KOBİ’lerin yeni dönemde ihracatta ağırlıklarını hissettirmeleri, dolayısıyla ihracatın iş dünyasının tabanına yayılması ekonominin gelişimi açısından da büyük önem taşıyor.
Türkiye’de aktif şirket sayısının yaklaşık 2 milyon olduğunu söylemek mümkün. Buna karşın Ticaret Bakanlığı verilerine göre ihracatçı şirket sayısının 90 binlerde seyrediyor olması, henüz gidilecek çok yol olduğunu gözler önüne seriyor. Kapak dosyamızda hem geleneksel hem de e-ihracat alanındaki fırsatları sizler için araştırdık.
200 MİLYAR DOLAR HEDEFİ
Türkiye’nin ihracatı haziran ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 47 artış kaydetti ve 19,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. İthalat yüzde 38,9 artışla 22,7 milyar dolar oldu.
Böylece haziranda dış ticaret açığı 2,9 milyar dolar olarak kayıtlara geçti. Yılın ilk 6 ayında ihracat yüzde 40,4 artışla 99,6 milyar dolar; ithalat yüzde 28,2 artarak 121,3 milyar dolar oldu.
Dış ticaret açığı haziran ayında 2,9 milyar dolar olurken Türkiye ekonomisi yılın ilk yarısını 21,2 milyar dolar ticaret açığıyla tamamladı.
Gerek Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), gerekse Ticaret Bakanlığı 2021’in 200 milyar dolarlık ihracatla kapatılmasının mümkün olduğu görüşünde. Eğer bu gerçekleşirse, Türkiye ilk kez ihracatta 200 milyar dolar sınırını aşmış olacak.
HANGİ ÜRÜN VE PAZARLAR ÖNDE?
2021 yılı Haziran ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya (1 milyar 704 milyon dolar) olurken, bu ülkeyi sırasıyla ABD (1 milyar 346 milyon dolar) ve İngiltere (1 milyar 268 milyon dolar) izledi.
2021 yılı Haziran ayında en fazla ithalat yapılan ülke Çin (2 milyar 858 milyon dolar) olurken, bu ülkeyi sırasıyla Rusya Federasyonu (2 milyar 330 milyon dolar) ve Almanya (1 milyar 920 milyon dolar) yer aldı.
2021 yılı Haziran ayında Geniş Ekonomik Grupların sınıflamasına göre ihracat incelendiğinde en çok ihracat “Ham madde (Ara mallar)” (10 milyar 264 milyon dolar) grubunda yapılırken, bu grubu sırasıyla “Tüketim malları” (7 milyar 189 milyon dolar) ve “Yatırım (Sermaye) malları” (2 milyar 235 milyon dolar) grupları takip etti. 2021 yılı Haziran ayında en çok ihraç edilen “Motorlu kara taşıtları” faslını (1 milyar 941 milyon dolar), “Kazanlar, makinalar” (1 milyar 879 milyon dolar) ve “Demir ve çelik” (1 milyar 550 milyon dolar) ihracatı takip etti.
Euromonitor analizine göre, 2022 yılından sonra Türkiye'nin 2024-2027 döneminde yılda yaklaşık yüzde 3,2 büyümesi öngörülüyor. Yerli ve yabancı özel işletme yatırımlarının önümüzdeki dönemde artması beklenirken, bunun Türkiye'nin ihracatına da olumlu yansıyacağı dile getiriliyor.
Türkiye İhracatçılar Meclisi İhracat 2021 Raporu'na göre, Türkiye'de ekonomi yönetimi 2021 yılında yüzde 5,8, 2022 ve 2023 için ise yüzde 5'lik büyüme hedefi koymuş durumda.
Bu noktada Türkiye ekonomisinin yumuşak karnı olan cari açığın durumu büyük önem taşıyor. İthalatının yüzde 85'ten fazlasının fiyat esnekliği olmayan hammadde, ara malı ve yatırım malından oluşması nedeniyle ihracatçılar dış şoklara karşı savunmasız bir halde bulunuyor.
ONLİNE TİCARET HEYETLERİ
Türkiye'nin ihracatta lider sektörü olan otomotivde yeni dönem ihracat stratejileri “dijital” üzerinden şekilleniyor. Örneğin Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB), Brezilya ve Arjantin'e olan toplam 120 milyon dolarlık otomotiv ihracatını artırmak üzere online otomotiv sektörel ticaret heyeti düzenledi.
Toplamda 15 milyar dolarlık otomotiv ithalatı yapan iki ülkeye yönelik 5-9 Temmuz tarihlerinde gerçekleştirilen programa, Türkiye'den 20 otomotiv firması katıldı.
OİB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Orhan Sabuncu, “Brezilya'ya geçen yıl 100 milyon dolar, Arjantin'i ise 20 milyon dolar otomotiv ihracatımız var. Geçen yıl Türk otomotiv sektörü, pandemiye rağmen Brezilya'ya değer bazında artış kaydetti.
Brezilya ve Arjantin için ürünlerimiz, AB Ülkelerine göre fiyat avantajına sahip. Bu konuda farkındalığı artırtmalıyız” diyor. Türkiye’nin dünya otomotiv endüstrisinde güçlü bir oyuncu olduğunun altını çizen Orhan Sabuncu, “Katma değerli üretim yaparak rekabetçiliğimizi korumak ve dünyanın dört bir tarafında etkimizi daha da güçlendirmek istiyoruz.
Kurulu kapasitesi yıllık 2 milyon adet olan ve son 15 yıldır sektörel bazda ihracat şampiyonu olan endüstrimiz, bize cesaret veriyor. Bu yıl hedefimiz tekrar 30 milyar dolarlık ihracat rakamına ulaşmak olacak” diye konuşuyor.
Sektörün pandeminin olumsuz etkilerini en aza indirmek için yoğun çaba harcadığını da belirten Orhan Sabuncu, şöyle konuşuyor: “Aynı zamanda sektörümüzün içinde bulunduğu dönüşümü anlamak ve hızlı şekilde yanıt vermek istiyoruz.
Bu ortamda bir yandan zor şartlara karşı hazır olduğumuzu diğer yandan dijitalleşen dünyaya başarılı bir şekilde uyum sağladığımızı gerçekleştirdiğimiz online etkinliklerle kanıtlıyoruz. Bu zamana kadar, Meksika, Almanya,
Birleşik Krallık, Vietnam-Tayland, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu’na yönelik Dijital Sektörel Ticaret Heyetleri düzenledik. Brezilya Arjantin organizasyonumuz ile bu yılın dördüncü, toplamda yedinci Dijital Sektörel Ticaret Heyeti programımızı gerçekleştiriyoruz.”
“HİÇBİR SEKTÖR DIŞINDA KALAMAZ”
Öte yandan 2020 yılında 4 trilyon dolar tutarına ulaşan e-ticaret pazarı sahnesinde ülkeler yerini almak için kıyasıya bir yarış içindeler. Çin, bu yarışta, yaklaşık 100 milyar dolarlık B2C sınır ötesi e-ticaret satışı ile birinci sırada yer alıyor.
Türkiye ise Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) 16 Aralık 2020 tarihli raporuna göre “yarının pazarları”na hazırlık aşamasında olan ülkeler arasında yer alıyor. E-ticaretin hiçbir sektörün dışında kalamayacağı bir trend olduğunu aktaran İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller ihracatçıları Birliği (İDDMİB) Başkanı Tahsin Öztiryaki, “Son tüketiciye hitap eden ürünlerde e-ticaret halen belirli bir pay elde etti. Bu pay yıldan yıla artacaktır” diyor.
Diğer taraftan firmalar arası (B2B) e- ticaretin de giderek önem kazandığına iaşret eden Öztiryaki, “Bu noktada biz de İDDMİB olarak önemli sanal girişimlere öncülük ediyoruz. İDDMİB olarak 2020 yılında 15 ülkede 140 Türk firması ve 632 yabancı firmanın katılımı ile bin 300’den fazla ikili görüşme gerçekleştirdik” diyor.
FIRSAT EŞİTLİĞİ SAĞLIYOR
İşlerini e-ticarete taşıyan kadınların, ekonomik faaliyetlere katılımını artırmasının ve e-ticarette güçlü olmalarının önemine dikkat çeken Meydaneticaret.com’un Kurucusu Şerif Temizkan, “E-ticaret kadınlar için yeni fırsatlar sunuyor ve dijital dönüşümlerini destekliyor. İşlerini yeni kuran kadın girişimcilerin e-ticaret ile tanışmaları ve yeni imkanlara erişimlerinden memnuniyet duyuyoruz” diyor.
Bu gelişmelerin artarak devam edeceğine inandıklarını kaydeden Temizkan, şöyle konuşuyor: “Özellikle pandemi döneminde online alışveriş, teknoloji ve dijital dünyanın hayatımızdaki yeri ve önemi çok arttı. Bu dönemde hepimiz gördük ki, dijitalleşen ve e-ticaret yapan firmalar pandemiden kazançlı çıktı.
Evlerinde ya da atölyelerinde ürettikleri ürünleri çevrim içi platformlar aracılığıyla satışa sunarak ticarete atılan kadınların sayısı her geçen yıl artıyor. E-ticaret ekosisteminin geliştirilmesi, işini e-ticarete taşımak, büyütmek isteyen girişimci kadınlar için fırsat eşitliğinin sağlanması ve dijital dönüşümlerinin desteklenmesi için daha çok proje geliştirilmeli.”
KADIN GİRİŞİMCİ SAYISI YÜZDE 50 ARTTI
Dengeli bir ekonomik büyüme ve ihracat artışı için kadın girişimciler ve istihdam oranı oldukça önemli. Pandemi sürecinde kadınlar dijital ekonomiye ilgi gösterek e-ticaret sektöründeki girişimci ve istihdam sayısını artırdı. Meydaneticaret.com'un Kurucusu Şerif Temizkan, altyapılarını kullanarak hizmet alan kadın girişimcilerin sayısı 2020'de yüzde 13 iken 2021 yılında yüzde 19,5 oranıyla yükselişe geçtiğini söylüyor.
Temizkan, "E-ticaret yapmak isteyen kadın girişimcilerin sayısının yüzde 50 oranında arttığını söyleyebilirim. Pandemi sonrası evlerde geçirilen süre ile birlikte kadınların aksesuar, gıda, hediyelik eşya, kozmetik, dermokozmetik, ev tekstili gibi alanlarda herhangi bir fiziki mağaza açmadan e-ticaret odaklı iş kurduklarını gözlemledik” diye konuşuyor.
