Bu ay ki yazımın amacı, şirketlerde denetimin önemini vurgulamak ve denetimin şirketlere kattığı değer konusunda farkındalık yaratmaktır.Prof. Dr. Volkan Demir
Galatasaray Üniversitesi İİBF,
İşletme Bölümü, Muhasebe-Finansman
Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
vdemir@gsu.edu.tr
Denetim Nedir?
Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu'na (“KGK") göre denetim; Finansal tablo ve diğer finansal bilgilerin, finansal raporlama standartlarına uygunluğu ve doğruluğu hususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla, denetim standartlarında öngörülen gerekli bağımsız denetim tekniklerinin uygulanarak defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi ve değerlendirilerek rapora bağlanmasıdır.
Bağımsız Denetçi Kimdir? Bağımsız Denetim Şirketinin Tanımı
Bağımsız denetçi: bağımsız denetim yapmak üzere, yeminli mali müşavirlik ya da serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatını almış meslek mensupları arasından KGK tarafından yetkilendirilen kişilerdir.
Bağımsız denetim kuruluşu: KGK tarafından bağımsız denetim yapmakla yetkilendirilen ortakları yeminli mali müşavirlik ya da serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatını almış meslek mensuplarından oluşan sermaye şirketleridir. Bu denetim şirketleri KGK'nın web sitesinde güncel olarak mevcuttur.
Bağımsız Denetime Tabi Olma Kriterleri Nelerdir?
Aşağıda belirtilen şirketler bağımsız denetime tabidirler:
1. Herhangi bir ölçüte tabi olmaksızın bağımsız denetime tabi sayılanlar ; Bu şirketler 6362 sayılı kanun uyarınca Sermaye Piyasaları Kurulu'nun düzenleme ve denetimine tabi şirketler, 19.10.2015 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun düzenleme ve denetimine tabi şirketler ve Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu'na tabi sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri, Borsa İstanbul piyasalarında faaliyet göstermesine izin verilen, yetkili müesseseler, kıymetli madenler aracı kurumları, kıymetli maden üretimi ve ticareti ile iştigal eden şirketler, Tarımsal Ürünler Lisanslı Depoculuk Kanunu'na göre kurulan lisanslı depo işletmeleri, Umumi Mağazalar Kanunu'na göre kurulan umumi mağazalar, ulusal yayın yapma, uydu televizyon lisansı ve kablolu televizyon lisansı yapma lisansı bulunan şirketlerdir.
2. Aşağıdaki üç ölçütten en az ikisinin eşik değerlerini art arda iki hesap döneminde aşan şirketler;
a) Sermaye Piyasasında işlem görmeyen ancak Sermaye Piyasaları Kanunu kapsamında halka açık sayılan şirketler için eşik değerleri;
Aktif Toplamı 15 Milyon TL Yıllık Net Satış Hasılatı 20 Milyon TL Çalışan Sayısı 50 Kişi
b) Sermayesinin en az %25'i kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, sendikalara, derneklere, vakıflara, kooperatiflere ve bunların üst kuruluşlarına doğrudan ve dolaylı olarak ait olan şirketler, yurt çapında günlük gazete yayımlayan şirketler, çağrı merkezleri hariç Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu düzenleme ve denetimine tabi şirketler, EPDK yetki belgesine sahip şirketler, TMSF tarafından denetimi ve yönetimi devir alınan şirketler, Kamu İktisadi Teşebbüsleri hakkında kanun hükmünde kararname kapsamında faaliyet gösteren kamu iktisadi teşebbüsleri ile bağlı ortaklıkları ve sermayesinin en az %50'si belediyelere ait olan şirketler için eşik değerleri;
Aktif Toplamı 30 Milyon Yıllık Net Satış Hasılatı 40 Milyon
Çalışan Sayısı 125 Kişi
c- a ve b maddelerinde sayılmayan şirketler için genel denetim kriterleri;
Aktif Toplamı 35 Milyon Yıllık Net Satış Hasılatı 70 Milyon Çalışan Sayısı 175 Kişi
15 Milyon USD ve Üzeri Krediler için Denetim Zorunlu mudur? (Merkez Bankası için hazırlanacak Sistemik Risk Veri Takip Sistemi Veri Formu Denetimi)
Bu denetimin amacı “Döviz Pozisyonunu Etkileyen İşlemlerin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tarafından İzlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” (“Yönetmelik”) kapsamındaki T.C. Merkez Bankası’na bildirmek zorunda olduğu finansal bilgilerinin yine söz konusu Yönetmeliğe ve bu Yönetmelikte belirtilen hükümlere uygun olarak bağımsız denetiminin yapılmasıdır.
Bu denetimin kapsamı 31 Aralık 20XX tarihi itibarıyla hazırlanacak olan Sistemik Risk Veri Takip Sistemi Veri Formunun ve buna ilişkin T.C. Merkez Bankası’na bildirmek zorunda olduğu finansal bilgilerin “Özel Hususlar - Tek Bir Finansal Tablonun Bağımsız Denetimi ile Finansal Tablolardaki Belirli Unsurların, Hesapların veya Kalemlerin Bağımsız Denetimi” başlıklı Bağımsız Denetim Standardı 805 ile birlikte denetimle ilgili tüm Bağımsız Denetim Standartlarına (BDS’lere) göre denetimini ve Sistemik Risk Veri Takip Sistemi Veri Formu ve T.C. Merkez Bankası’na bildirmek zorunda olduğu finansal bilgileri hakkında Bağımsız Denetim Raporu hazırlanarak görüş verilmesidir.
Ayrıca, yapılacak olan denetim, 31 Aralık 20XXtarihi itibarıyla hazırlanacak olan Sistemik Risk Veri Takip Sistemi Veri Formunun ve buna ilişkin T.C. Merkez Bankası’na bildirmek zorunda olduğu finansal bilgilerin denetimi ile birlikte bu verilerin 31 Mart 20XX, 30 Haziran 20XX ve 30 Eylül 20XX ara dönemlerine ait bildirilen veriler ile tutarlılığının denetimini kapsar.
100 Milyon TL ve Üstü Kredi Limiti için Hazırlanacak Analiz Tablosu ve Makul Güvence Raporu Gerekli midir?
“Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik” ile 01.11.2006 tarihli ve 26.333 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmeliğin” 11/A maddesinde değişiklikler göre şirketler 31.12.20XX tarihli bağımsız denetimden geçmiş finansal tablolarına göre analiz tablosu hazırlamak zorundadır. Bu denetimin amacı; düzenlenmesi gereken 31.12.20XX tarihli analiz tablosuna ilişkin bağımsız denetçinin makul güvence raporunun hazırlanmasıdır.
Yukarıda da açıklamaya çalıştığım gibi, şirketler yabancı para veya TL kredi tutarı ve limitleriyle, ciro, çalışan sayısı, aktif büyüklükleri veya halka açık olma vs gibi kriterlerle bağımsız denetime tabi olmaktadır. Asıl olan ise, şirketlerin zorunlu olarak bağımsız denetim yaptırmaları değil, bağımsız denetimin şirketlere kattığı değeri anlamak, bağımsız denetim sürecinin kurumsal yönetim ile ilişkisini önemsemek ve çıkacak raporlardan azami ölçüde faydalanmaktır. Çünkü doğru ve standartlara uygun olarak yapılan bir bağımsız denetim, şirketlerin kurumsallaşma ve sürdürülebilir olmaları yönünde çok fazla yarar sağlamaktadır.
