ENDER İNELLİ / EY KİDEMLİ MÜDÜRÜ
ender.inelli@tr.ey.com
www.vergidegundem.com
Bilindiği üzere, 4 Eylül 2018 tarihli Resmi Gaze-te'de yayımlanan tebliğ ile ihracat bedellerinin yurda getirilmesiyle ilgili olarak önemli belirleme ve düzenlemeler yapılmıştı.
Söz konusu uygulamanın usul ve esasları noktasında, geride bıraktığımız günlerde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yayımlanan "İhracat Genelgesi" ile detaylı açıklamalar yapıldı. Bu haftaki yazımızı, teknik ayrıntılarına girmeksizin söz konusu önemli genelgenin ana hatları ile tanıtılmasına ayırmak istedik.
ANA KURAL: 180 GÜN
2018-32/48 sayılı Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten (4 Eylül 2018) itibaren mezkur tebliğin yürürlük süresi boyunca fiili ihracatı gerçekleştirilen işlemlere ilişkin ihracat bedellerinin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü geçemeyecek.
Fiili ihraç tarihi, eşyaya ilişkin ihracat beyannamesinin kapanma tarihini ifade ediyor. Bu noktada 180 gün azami süre olup bedellerin ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin yurda getirilmesi esas. Tebliğin yayımı tarihinden önce fiili ihracatı gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedeller ise bu kapsamda yer almamakta.
Diğer taraftan, ihracat işlemlerine ait sözleşmelerde bedellerin tahsili için fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günden fazla vade öngörülmesi durumunda, bedellerin yurda getirilme süresi vade bitiminden itibaren 90 günü geçemeyecek.
Öngörülen vadenin tespiti için ihracatçının yazılı beyanıyla birlikte vade içeren sözleşmenin ya da vadeyi tevsik niteliğini haiz proforma fatura veya poliçenin aracı bankaya ibrazı zorunlu.
ÖZELLİĞİ OLAN İHRACAT
Bazı ihracat türlerinde özel süreler cari. Buna göre; yurtdışına müteahhit firmalarca yapılacak ihracat, kon-sinye yoluyla yapılacak ihracat, ilgili mevzuat hükümlerine göre yurtdışına geçici ihracı yapılan malların verilen süre veya ek süre içinde yurda getirilmemesi veya bu süreler içerisinde satılması durumu, yürürlükteki İhracat Rejimi ve Finansal Kiralama (leasing) mevzuatı çerçevesinde kredili veya kiralama yoluyla yapılan ihracatta özel belirlenen süreler geçerli olacak.
Ayrıca; hizmet ihracatı, transit ticaret, Türkiye'de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan satış, Türkiye'de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yapılan satış ve mikro ihracat işlemlerinde bedellerin tamamının tasarrufu serbest.
BEDELİN TAHSİLİ
İhracat bedellerinin tahsili, satış sözleşmesinde belirlenen kurallar ve uluslararası ticari uygulamalar çerçevesinde firmaların yazılı beyanına istinaden "Akreditifli Ödeme", "Vesaik Mukabili Ödeme", "Mal Mukabili Ödeme", "Kabul Kredili Akreditifli Ödeme", "Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme", "Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme", "BPO (Banka Ödeme Yükümlülüğü)" ve "Peşin Ödeme" şekillerine göre gerçekleştirilebilecek.
İhracat bedellerinin beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esas olup, bedelin beyan edilenden farklı bir döviz üzerinden getirilmesi ve birden fazla ödeme şeklinin kullanılması mümkün. Türk parası üzerinden yapılan ihracat karşılığında yurda döviz getirilmesi de mümkün. İhracat bedelinin yolcu beraberinde efektif olarak yurda getirilmesi halinde gümrük idarelerine beyan edilmesi zorunlu.
DÖVİZ ALIM BELGESİ
İhracat bedellerinin izin verilen indirimlerin yapılması ve mahsup işlemlerinin gerçekleştirilmesi sonrasında kalan tutarının en az yüzde 80'inin bir bankaya satılması ve ihracat bedellerini alan bankaca Döviz Alım Belgesi (DAB) düzenlenmesi gerekiyor.
180 günlük süre içerisinde kalınması şartıyla ihracat bedeli dövizlerin yurda getiriliş tarihinden sonraki bir tarihte bankaya satılması da imkan dahilinde. İhracat bedelinin satış tarihi olarak DAB'ın düzenlendiği tarih esas alınacak. Birden fazla gümrük beyannamesi için tek döviz alım belgesi düzenlenmesi mümkün.
Serbest bölgelere yapılan ihracat işlemleri tebliğ hükümleri kapsamında. Ancak, İran ve Suriye'ye yapılan ihracat işlemleriyle ilgili olarak ihracat bedellerinin yurda getirilmesi ve bu bedelin en az yüzde 80'inin bir bankaya satılması zorunluluğu uygulanmayacak.
Diğer taraftan, ihracat bedellerinin bankacılık sistemiyle doğrudan ülkemize transferinin mümkün olmadığı Afganistan, Irak ve Libya'ya yapılan ihracat işlemlerinde bedelin efektif olarak da tahsili mümkün olacak.
İHRACAT BEDELİNİN TESPİTİ
İhracat bedelinin tespitinde gümrük beyannamesinin 22'nci hanesindeki değer esas alınacak. Ancak bu hanede belirtilen tutarın mal bedelinin dışında navlun ve/veya sigortayı da kapsaması ve ihracat bedeli olarak 22'nci hanede kayıtlı tutarın faturada kayıtlı tutara eşit olması halinde faturada kayıtlı bedel esas alınacak.
Beyannamenin 22'nci hanesinde kayıtlı tutarın faturada kayıtlı tutardan farklı olması ve beyannamenin 22'nci hanesinde kayıtlı olan döviz tutarının ABD doları dışında bir döviz cinsinden olması halinde gümrük beyannamesinin 46'ncı hanesinde ABD doları olarak gösterilen değer dikkate alınacak.
İLİŞKİLENDİRME
Gümrük beyannamesinde kayıtlı alıcı firma veya bu firma dışındaki gerçek veya tüzel kişiler tarafından yurt-dışından havale olarak gönderilen dövizin, herhangi bir referans veya fatura numarasıyla irtibatlandırılmış olup olmadığına bakılmaksızın ihracatçının beyan edeceği gümrük beyannamesi konusu ihracatın bedeli olarak alışının yapılması mümkün olacak.
İHRAÇ KAYITLI İADEDE DURUM
Gümrük beyannamesinde kayıtlı imalatçı veya tedarikçi firma lehine gelen dövizin, imalatçı veya tedarikçi ile ihracatçı firmanın yazılı beyanının alınması kaydıyla ihracatçı firma adına ihracat bedeli olarak alışı yapılabilecek.
Gümrük beyannamesinde imalatçı veya tedarikçi firma unvanının kayıtlı olmadığı işlemlerde ise ihraç konusu malın imalatçı veya tedarikçi firma tarafından ihracatçı firmaya satıldığına dair faturanın ibraz edilmesi ve ihracatçı ile imalatçı veya tedarikçi firmanın yazılı beyanının alınması kaydıyla ihracatçı firma adına ihracat
bedeli olarak alışı mümkün olacak.
İHRACAT FİYATININ DEĞİŞMESİ
Fiili ihraçtan sonra ihracat fiyatında lehte değişiklik yapılması halinde ihracatçının talebine ve fiyat değişikliğine ilişkin faturanın ibrazı üzerine fark tutarın ihracat bedeli olarak alışı yapılabilecek.
Fiili ihraçtan sonra ihracat fiyatında aleyhte değişiklik yapılması halinde ise ihracatçının yazılı beyanı ve fiyat değişikliğine ilişkin faturanın ibrazı üzerine gümrük beyannamesinin 22'nci hanesinde belirtilen tutar ile fiyat değişikliğine ilişkin faturada belirtilen tutar arasındaki fark hesap kapatma işlemlerinde dikkate alınmayacak.
İNDİRİM VE MAHSUP
İndirim, mahsup ve döviz transferi işlemleri aracı bankalarca sonuçlandırılacak. Giderlerin ihracat bedelinden indirilmesi veya mahsup edilmesi sebebiyle ihracat bedelinin bu giderler kadar eksik gönderilmesi halinde bu durum aracı bankaya belgelendirilecek.
Düzenlenen DAB üzerine söz konusu giderlerin türü ve tutarıyla ilgili not konulacak. İhracat bedelinin mahsuben ödemede kullanılabilmesi için mahsup talebinin bedel getirme süreleri içinde yapılması gerekmekte. Gerçekleştirilen mal ihraç ve ithalinde, tarafların farklı kişiler olması mahsuba engel değil.
KAPATMA
İhracat hesabının, ek süreler de dahil olmak üzere, süresi içerisinde kapatılamaması halinde açık hesap tutarı aracı bankaca ilgili Vergi Dairesi Başkanlığı veya Vergi Dairesi Müdürlüğü'ne ihbar edilecek. Söz konusu formun açıklama kısmına ilgili ihracat bedelinin ne kadarının yurda getirildiği ve ne kadarının DAB'a bağlandığı ayrıntılı olarak yazılacak.
Vergi Dairesi Başkanlıkları veya Vergi Dairesi Müdürlüklerince ihracat hesabının kapatılması için ilgililere ihbardan itibaren 10 iş günü içinde 90 gün süreli ihtarname gönderilecek. İhracatçılarca bu ihtar süresi içinde ihracat hesabının kapatılması veya mücbir sebep halinin ya da haklı durumun ilgili Vergi Dairesi Başkanlığı veya Vergi Dairesi Müdürlüğü'ne belgelenmesi gerekecek.
Aksi halde Vergi Dairesi Başkanlıkları veya Vergi Dairesi Müdürlüklerince Cumhuriyet Savcılıklarına 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun uyarınca yasal işlem başlatılmasını teminen bildirimde bulunulacak ve bakanlığa ihbara ilişkin bilgi verilecek.
