Marmara Denizi’nde avlanmayı güçleştiren deniz salyasının (müsilaj) devam etmesi balık fiyatlarının yükselmesine neden oluyor. Peki, müsilaj nedir? Neden olur? Yakından bakalım…
Süleymanpaşa Su Ürünleri Kooperatifi Başkanı İbrahim Pehlivanoğlu, AA muhabirine, sezon başında kilogramı 30-40 liradan satılan istavritin kilogramının 60 liraya kadar yükseldiğini söyledi.
Balık fiyatlarının artmasını deniz salyasının Marmara’da avlanmayı güçleştirmesine bağlayan Pehlivanoğlu, şöyle konuştu:
“Bu yıl sezon biraz durgun geçti. Olumsuz hava koşulları ve ardından deniz salyasının (Müsilaj) başlaması ve hala etkisini sürdürmesi nedeniyle Marmara’da avlanılamıyor. Büyük tekneler avlanmak için Karadeniz’e gitti. Bu yıl orada da balık olmasaydı balıkçılarımız evlerine ekmek götüremeyecekti. Marmara’da balık çok az. Karadeniz’den gelen istavritin de kilosu 60 liradan satışa sunuluyor.”
Balıkçı Hasan Erol da yeteri kadar avlanamamalarının balık fiyatlarının artmasına neden olduğunu söyledi.
MÜSİLAJ NEDİR? NEDEN OLUR?
Peki, müsilaj nedir? Müsilaj balıkçılığı nasıl etkiliyor? ‘Müsilaj’, balıkçıların “deniz salyası” ya da “kaykay” olarak bildiği jelimsi bir madde. Müsilaj özetle biyolojik ve kimyasal birçok koşulun bir araya gelmesiyle oluşan, fitoplankton olarak adlandırılan bitkisel canlıların aşırı çoğalması, deniz sıcaklığının yükselmesi ve buna bağlı olarak bakteriyel aktivitelerin artmasıyla oluşan jelimsi, yapışkan bir yapı. İstanbul Üniversitesi (İÜ) Su Bilimleri Fakültesi Balıkçılık ve Su Ürünleri İşleme Teknolojisi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Firdes Saadet Karakulak 2020 yılında AA’ya yaptığı açıklamada müsilaj olayının, “fitoplankton” olarak isimlendirilen tek hücreli bitkisel mikroorganizmaların aşırı şekilde artması sonucunda denizlerde oksijenin azalması olduğunu aktarmıştı.
Müsilajla ilgili son dönemde uzmanların yaptığı bazı açıklamalar şöyle:
Çanakkale Ondokuz Mayıs Üniversitesi (ÇOMÜ) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Temel Bilimler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yeşim Büyükateş: Büyükteş 17 Mart’ta yaptığı yaptığı açıklamada müsilajın biyolojik, kimyasal ve fiziksel şartlar uygun olduğunda orta çıktığını belirtmişti. Prof. Dr. Büyükateş, şunları söylemişti:
“Özellikle durgun hava şartlarında ve rüzgarın az olduğu durumlarda görüyoruz. Denizdeki sistemde bitkisel organizmaları fitoplanktonik organizmalar deniz suyu sıcaklığının yüksek olması, ilkbaharın gelmesiyle ve güneş ışığının da açı olarak dik gelmesi hem de günün uzun olması fotosentetik aktiviteyi organizmalarda artırıyor. Bu çoğalmalarına sebep oluyor. Organizmalar çeşitli şekillerde strese girdiklerinde ya da besin elementleri sistemde az olduğunda çeşitli organik maddeler salgılıyor. Birleşmesiyle de bu jelimsi, yapışkan oluşumlar meydana geliyor. Bunlar, balıkçıların ağlarını negatif etkiliyor. Balıkçı ağlarının gözlerini kapatıyor. Teknelerin pompalarına, filtrelerine zarar verdiğini görüyoruz.”
MÜSİLAJ BALIKÇILARI NASIL ETKİLİYOR? MÜSİLAJ NASIL OLUŞUR?
Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı: Prof. Dr. Sarı şubat ayında yaptığı açıklamada ise Marmara Denizi’nde besin elementlerinin aşırı çoğalması ve su sıcaklığının yükselmesinden kaynaklanan “deniz salyası”nın ağlara yapışarak balıkçıları zor durumda bıraktığını söylemişti.
Prof. Dr. Sarı, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Geçmiş yıllara göre deniz suyu sıcaklığı yüksek. Bu dönemde denizin şiddetli fırtına ile karışması sonucu diplerde biriken azot fosforlar, besin elementleri ışıklı bölgeye yüzeye çıktı. Bunun sonucunda, su sıcaklığı da uygun olduğu için ışıklı bölgede fotosentez hızlandı, müsilaj oluşturabilecek alg grupları birden çoğaldı. Onların hücre salgılarıyla bakteriler faaliyete geçti. Balıkçı ağına atıyor ağı çektiği zaman normalde ağırlık 5 tonken bu salyalarla ağların ağırlığı 10 ton oluyor. Bu yüzden balıkçılar barınaklarda bekliyor.”
HAVALARIN ISINMASI TETİKLEDİ
1900’lü yıllara kadar sadece Adriyatik Denizinde görülmeye başlayan müsilaj oluşumunun son 20 yıldır Ege ve Marmara Denizinde de görüldüğüne işaret eden İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Deniz ve İçsu Kaynakları Yönetimi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Meriç Albay, 18 Mart 2021’de NTV’ye yaptığı açıklamada şunları söylemişti:
“Havaların ısınması müsilaj artışını tetikledi. Marmara Denizi gibi kapalı yerlerde su akışı çok kısıtlı olduğu için böyle alanlarda müsilaj oluşumu daha kolay meydana geliyor ve denizdeki ekosisteme büyük zarar veriyor. Akıntı sistemleri, sıcaklık, tuz oranı gibi birçok ayrı koşul deniz salyası oluşumunda etkili oluyor.”
Müsilaj tehlikesinin çok uzun sürmeyeceğini düşündüğünü de belirten Albay, “Bu durum 3 ay kadar sürebilir. Eğer denize dışarıdan gelen organik madde yükü azaltılırsa tabii deniz salyası oluşumu da azalacaktır” ifadelerini kullandı.
3. KEZ KOFANA BOLLUĞU
Öte yandan AA’nın haberine göre (24 Mart 2021) Balık Satıcıları Odası 2. Başkanı Kenan Balcı, denizlerde uzun aranın ardından palamut ve hamsiden sonra, bu yıl üçüncü kez kofana bolluğu yaşandığını söyledi.
Balcı, gazetecilere yaptığı açıklamada, ilerleyen günlerde kofananın daha çok artacağını umduğunu ifade ederek, şöyle devam etti:
“Kilosu 250-300 liraydı, 80’e düştü bugün. İnşallah bu bolluk devam ederse fiyatın daha da düşeceğini tahmin ediyorum. 10 senedir bu kadar bol değildi. Bu yıl üçüncü defa sürüler halinde çıkıyor. Balıkçı camiası olarak çok mutluyuz.”
Kofana bolluğunda havaların soğumasının da etkili olduğunu aktaran Balcı, “Balıklar göç eder, bir yerde durmaz, göç ederken de sürü halinde avlanmaya devam ediyor. Kofananın gözükmesi lüferin, sarıkanatın, çinekopun bol olması demektir. 12 kilograma kadar balıklarımız var.” diye konuştu.
