E-spor, sürekli büyüyen taraftar sayıları, oyun içi ekonomileri, markalı ürün satışları, bayilik sistemi, oyuncu ödemeleri ve ödüllerle ulaştığı büyüklükle yeni bir ekonomi oluşturuyor.
GÖZDE YENİOVA SAYLAK
gyeniova@ekonomist.com.tr
Küresel e-spor gelirlerinin 2019 yılı sonunda 1 milyar doları aşması bekleniyor. Türkiye'de de e-spordaki pastanın hızla büyümeye ve büyük markaları bu alana çekmeye devam etmesi bekleniyor. Oyun sektörünün büyüyen alanı e-sporun yarattığı fırsatları araştırdık.
Son dönemin en çok ilgi çeken alanlarından biri oyun sektörü. 2018 yılında yaklaşık 138 milyar dolar seviyesinde olan küresel oyun pazarının büyük-lüğünün 2021 yılında 180 milyar dolara yaklaşacağı tahmin ediliyor.
Oyun sektörünün yarattığı hacim yeni bir alan daha yarattı. Elektronik spor olarak tanımlanan e-spor, yeni bir ekonomi oluşturdu. Küresel e-spor gelirlerinin 2019 yılı sonunda 1 milyar dolarlık eşiği aşması bekleniyor.
1 MİLYAR DOLARI AŞACAK
Newzoo raporuna göre, 2019 yılı sonunda küresel e-spor ekonomisinin büyüklüğü, yıllık yaklaşık yüzde 27'lik artışla 1,1 milyar dolara yükselecek.
Bu ekonominin yüzde 82 gibi büyük bir kısmı direkt olarak sponsorluk anlaşmalarından ve dolaylı olarak da medya hakları ile içerik lisanslarından gelecek.
E-spor seyircilerinin bilet ve ürün tüketimi ise 103 milyon dolara erişecek. Newzoo raporu aynı zamanda e-spor tutkunlarının sayısının da hızla arttığını ortaya koyuyor. Bugün 252 milyona ulaşan seyirci kitlesi 2022'de 453 milyona ulaşacak.
Bu kitlenin 201,2 milyonu e-spor hayranlarından, 252,6 milyonu ise ara sıra izleyenlerden oluşacak. E-spor piyasası olgunlaşmaya ve yerel etkinliklerin, liglerin ve medya hakları anlaşmaları artmaya devam edeceği için 2022'ye kadar hayran başına ortalama gelirin 6,02 dolara ulaşması bekleniyor.
2022 yılında toplam gelir ise 1,8 milyar dolara ulaşacak. Bir spor dalı olarak kabul görmeye başlayan ve 2022 Asya Oyun-ları'nda takvime alınan e-sporun 2024 Olimpiyat Oyunları'na da dahil edilmesi planlanıyor.
Bunun da büyüme ivmesi sağlaması bekleniyor.
BİN LİSANSLI OYUNCU VAR
E-spor, dünyada olduğu gibi Türkiye'de de çok hızlı bir şekilde büyüyor.
E-spor dahil web ve mobil tüm platformlarda oynanan dijital oyunlardan elde edilen gelirleri 878,8 milyon dolar olan Türkiye, bu alanda dünyada 18'inci sırada yer alıyor.
Türkiye e-spor pazarının yıllık hacminin ise 2019 yılı sonunda yaklaşık 10 milyon dolar olacağı ifade ediliyor. Globalle karşılaştırıldığında henüz payı çok az olsa da, e-spor Türkiye'de de potansiyel vaat etmesiyle dikkat çekiyor.
Türkiye'de 15 binin üzerinde amatör e-spor takımı bulunuyor. Federasyon tarafından lisanslanan kulüp ve oyuncu sayısı ise çok hızlı bir şekilde artıyor. Türkiye'de 60 bin oyuncu, 63'ü kadın olmak üzere bine yakın lisanslı e-sporcu, 80 civarı lisanslı kulüp yer alıyor.
Bu büyümenin artarak devam etmesi bekleniyor. Geçtiğimiz yılın rakamlarına göre 46 milyon internet kullanıcısının 32 milyonu mobil, bilgisayar ya da konsol oyunları oynuyor.
E-spora ilgisi olan grup ise ağırlıklı olarak 14-25 yaş aralığındaki gençlerden oluşuyor. Türkiye'de 4 milyonu aşkın e-spor taraftarı bulunuyor.
RESMİ LİG VAR
Federasyon tarafından tanınan ve bu anlamda Türkiye'de devam eden iki farklı oyunun resmi ligi mevcut. Bu oyunlar League of Legends (LOL) ve yerli oyun Zula. Ayrıca gelişmeler doğrultusunda Gençlik ve Spor Bakanlığı bünyesinde Türkiye E-Spor Federasyonu (TESFED) kuruldu.
Şu anda Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş, Bursaspor ve Trabzonspor başta olmak üzere pek çok takım e-spor rekabetine profesyonel ekipleriyle girmiş durumda. E-spor üniversitelerde de artık eğitim literatürüne girdi.
Büyük ölçekli e-spor merkezleri açılıyor. Ayrıca Boğaziçi Üniversitesi ve Galatasaray Spor Kulübü bu alana yönelik teknopark kurmak için anlaşma imzaladı. Birçok marka pazarlama bütçelerinin bir bölümünü mutlaka e-spor ve oyun dünyasına ayırıyor.
Teknoloji markaları e-spor sponsorluğu konusunda başı çekerken, perakende, online hizmetler, yiyecek-içecek gibi farklı sektörlerden markalar da buradaki potansiyeli görüp yatırımlarını artırmış bulunuyor.
E-SPOR LİGLERİ ARTIYOR
Markaların hızla yeni nesil bir mecra olarak girmeye ve yatırım yapmaya başladığı e-sporun, takımları, platformları, kariyer olanakları ve etkinliklerinin yanı sıra artan sponsor ile yayıncı desteği sayesinde daha da büyüyeceği öngörülüyor.
Özellikle büyük oyun grupları kurdukları ligler ve oyun alanları ile bu alanda yatırımların başını çekiyor. Ingame Group, Türkiye'nin en büyük e-spor liglerinden biri olan Zula Süper Lig'in yanı sıra Türkiye'de yeni e-sporcular yetiştirmeyi hedefleyen Rekabet Ligi'ne sahip.
Bunlar, ödül havuzları ile dikkat çeken ve gençleri bu alanda kendilerini yetiştirmeleri için motive eden iki önemli turnuva olarak konumlanıyor. Şirket ayrıca yaklaşık 4 milyon TL'lik yatırımla Nonstop Zula Espor Merkezi'ni açtı.
Ingame Group, bu yılın sonuna kadar e-spor alanında 10 milyon TL yatırım yapmayı hedefliyor. Önümüzdeki yıl ise bu rakam 13 milyon TL'ye çıkacak.
InGame Group Kurucu Ortağı ve CEO'su Burak Gözalan, "Profesyonel e-sporcular yetiştirmek ve e-sporu Türkiye'de tabana yayabilmek amacıyla yatırımlarımızı artırarak sürdüreceğiz" diyor.
TURNUVA SEZONU
Turnuvalar gerçekleştiren bir oyun şirketi de Netmarble. Şirket, Wolfteam oyunu için Türkiye'nin farklı illerinde Wolfcity turnuvaları düzenliyor. Wolfteam Türkiye Kupası adı altında oyunculara turnuva sezonu sunuyor.
Netmarble ayrıca mobil e-spor kavramını Paramanya oyunu ile Türkiye'de tanıttı. Netmarble EMEA Yönetim Kurulu Başkanı Barış Özistek, Netmarble Türkiye olarak son yıllarda e-spora yönelik çalışmalarını ve yatırımlarını hızlandırdıklarını söylüyor.
Özistek, "Wolfteam oyunumuzla e-spor kategorisinde 1 milyon dolarlık yatırımımızla önemli proje ve turnuvaları hayata geçiriyoruz" diyor.
MARKA DESTEĞİ BÜYÜYOR
Büyük bir genç taraftar kitlesi olduğu değerlendirildiğinde, e-spor şirketler vemarkalar için hedef kitleye ulaşmak anlamında çok büyük potansiyel barındırıyor. Şirketler bu nedenle e-spora sponsorluklar başta olmak üzere farklı projeler yoluyla dahil oluyor.
Örneğin Lenovo, Beşiktaş Jimnastik Kulübü işbirliğiyle Vodafone Park'ta açtığı bin metrekarelik 'Lenovo Game On' ile oyun dünyasında yeni bir alan açtı.
E-spor turnuvalarının ve antrenmanlarının da yapıldığı Lenovo Game On'da açılışından itibaren bir yıl içinde 85 farklı etkinlik ve 367 özel turnuva gerçekleştirildi.
Türkiye'de oyun geliştiricilerin desteklenmesinin sektöre büyük katkı sağlayacağını ifade eden Lenovo Türkiye Genel Müdürü Emre Hantaloğlu, gençlere oyun alanları yaratmayı sürdürdüklerini söylüyor.
Hantaloğlu, "Lenovo Legion oyun bilgisayarlarımız ve Yoga serisi gibi yenilikçi ürünlerin, oyunda gelişmekte olan önemli pazarlarda daha da büyümemize olanak sağlayacağını düşünüyoruz" diyor.
YENİLİKÇİ BİR MECRA
Türkiye İş Bankası da e-sporu marka iletişimi için yenilikçi bir mecra olarak görüyor. Banka, 2017 yılı başından itibaren Maximum Kart markası altında, takım sponsorlukları, etkinlik-turnuva sponsorlukları ve e-spor dünyasına özel içerik üretilen sosyal medya hesapları üzerinden e-spor faaliyetlerini yürütüyor.
Türkiye İş Bankası Bireysel Bankacılık Pazarlama Müdürü Burak Sezercan, 1907 Fenerbahçe, Galatasaray ve Beşiktaş e-spor takımlarına verdikleri sponsorluk desteğini 2020 yılında da devam ettirmeyi planladıklarını söylüyor.
Sezercan, "Çok yakında lanse edeceğimiz yeni bir ürünle e-sporseverlere sunduğumuz deneyimi bir üst boyuta taşıyacağız" diyor.
Ödeme sistemleri şirketi ininal da 42 Mas-lak'ta yer alan Espor Arena'nın sponsoru oldu. 3 bin 800 metrekarelik bir alanda kurulan ve bin
600 kişiyi aşkın kapasiteye sahip ininal Espor Arena, aynı sahnede 100 oyuncu ile turnuva gerçekleştirme olanağı sunuyor.
PC ÜRETİCİLERİ İÇİN FIRSAT
E-spor için yüksek performanslı ve yüksek kaliteli ekipmanlar gerekiyor. PC pazarında büyüyen bir alan olan oyun bilgisayarı segmenti için üreticiler ürün geliştirirken e-spor alanına desteğini de artırıyor.
Örneğin, Acer'ın oyunculara yönelik olarak Predator markası var. Şirketin 2022'ye kadar Intel Extreme Masters turnuvalarında ESL ile teknik sponsorluk sözleşmesi mevcut. Bu çerçevede şirket yarışmada kullanılacak bilgisayarları sağlayacak.
Ayrıca şirket Rainbow Six Pro turnuvalarına ekipman sağlamak için Fransız Ubisoft ile işbirliği yapıyor. Acer EMEA Başkan Yardımcısı Grigory Nizovsky, "Ürün gamımız arasında oyun masaüstü bilgisayarları, oyun monitörleri ve aksesuarlar yer alıyor" diyor.
Oyun konseptli bir alt marka olarak ROG'u (Republic of Gamers) yaratan Asus da Türkiye'deki büyük ve küçük ölçekli e-spor turnuvalarına ve etkinliklerine resmi donanım sponsoru oluyor.
TESFED, PUBG Türkiye ve diğer oyun şirketleriyle yakın işbirliği içerisinde olan şirket, aynı zamanda birçok ünlü profesyonel e-spor oyuncusunu da destekliyor.
ASUS Türkiye Pazarlama Müdürü Laila Gamal Kulan, amaçlarının resmi veya özel etkinlikleri daha fazla desteklemek ve ülkenin dört bir yanında daha fazla oyuncuya ulaşmak olduğunu söylüyor.
Kulan, "Pazarlama bütçemizin yaklaşık yüzde 50'sini 360 derece e-spor faaliyetlerine yatırıyoruz" diyor.
GELECEK TRENDLERİ NELER?
Önümüzdeki süreçte e-spora yönelik PC ve mobil oyunların sayısı artmaya devam edecek. Her zaman popüler olan aksiyon oyunlarının karşısında masa, kart ve rol yapma oyunlarının da e-spor alanında yakın gelecekte yükselişte olacağı ifade ediliyor.
Mobil oyunların popülaritesinin giderek artacağını söyleyen Gaming in Turkey Oyun ve Espor Ajansı Kurucusu Ozan Aydemir, yeni trendleri şöyle özetliyor: "Özellikle Hyper-Casual dediğimiz basit, eğlenceli yani çerez niteliğindeki oyunlar her kesimden insanı çekiyor.
Bir de önümüzde Google Stadia ve benzeri çıkabilecek türevleri var. Google Stadia, oyuncular, geliştiriciler ve içerik üreticileri için yepyeni bir platform. Google Chrome çalıştırabilen her cihaz artık her oyunu oynatabilecek. Bu gibi yeni trendler, pazarın dönüşümünü de beraberinde getirecek."
KARİYER OLANAĞI
E-spor, kariyer açısından da verimli bir alan olarak görülüyor. Profesyonel sporculuk, antrenörlük, hakemlik, yayıncılık, analistlik, insan kaynakları uzmanlığı, organizatörlük, etkinlik yöneticiliği, hukuk, finans uzmanlığı gibi birçok alanda kariyer olanağı sunuyor.
E-sporcu olarak Twitch ve Youtube gibi kanallar üzerinden yayın yaparak gelir elde etmek de mümkün. Artık üniversiteler e-spor ile ilgili bölümler açıyor ve burs veriyor. Bu konuda ilk adımı Bahçeşehir Üniversitesi attı.
İlk defa 2017-2018 akademik yılında RIOT Games Türkiye partnerliğiyle başlayan programda 25 öğrenci şu anda üniversite üçüncü sınıf aşamasında. Burs verdiği dönemin ardından kampüs içerisinde merkez oluşturan kurum, lisans düzeyinde seçmeli dersler açtı ve liselerde de pilot dersler başlattı.
Ayrıca 2019-2020 bahar döneminde yüksek lisans dersleri vermeyi planlıyor. BAU E-spor Merkezi Direktörü Seçkin Topaloğlu, "BAU Global markamızla dünyanın farklı bölgelerindeki üniversitelerimiz aracılığıyla e-spor yatırımlarımızı artırarak ülkemizi uluslararası arenada temsil edeceğiz" diyor.
ETKİNLİKLER ARTIYOR
Tüm bu alanlara yatırımlar dışında fuar ve birçok etkinlik de e-spor ekosistemini büyütüyor. Bu alanda yapılan organizasyonlardan birini de Gaming İstanbul oluşturuyor.
Gaming İstanbul Oyun ve Espor Fuarı Marka ve Pazarlama Yöneticisi Meriç Eryürek, e-sporun beş yıldır Gaming İstanbul'un önemli bir parçası olduğunu söylüyor. Eryürek, "E-spor için ayırdığımız özel bir turnuva alanımız var. Katılımcı firmalarımız da kendi alanlarında e-spor ve turnuvalara yönelik sayısız etkinlik yapıyor" diyor.
Meriç Eryürek, e-spor ve oyun pazarına yatırım yapan ve yapmak isteyen şirketlere, 100 bin ziyaretçiye, 4,6 milyon takipçiye ve 23,9 milyon oyuncuya ulaşma olanağı sunduklarını kaydediyor.
ENGİN AKSOY
VODAFONE TÜRKİYE İCRA KURULU BAŞKAN YARDIMCISI
"30 MİLYON TL YATIRIM YAPACAĞIZ"
"E-spor pazarına üç yıl önce gençlik markamız FreeZone ile girdik. 2017'de e-spor takımlarından Bahçeşehir SuperMassive eSports iş ortaklığıyla ilk adımı attık. 2018'de daha kapsamlı ve daha büyük bir adım atarak, League of Legends Şampiyonluk Ligi'ne isim sponsoru olduk.
Yaptığımız kampanyalar ve tanıtımlarla bugüne kadar 14 milyon kişiye ulaştık. Vodafone FreeZone Şampiyonluk Ligi isim sponsorluğumuz devam ediyor. Bu yıl ayrıca grubumuz e-sporda ESL ile işbirliği yaptı.
Bu kapsamda, dünyanın ilk uluslararası 5G mobil e-spor turnuvasını düzenledik. E-spor pazarına bugüne kadar yaklaşık 13 milyon TL'lik yatırım yaptık. 2022 yılının sonuna kadar toplam yatırımımızın 30 milyon TL'ye ulaşmasını planlıyoruz."
ALPER AFŞİN ÖZDEMİR
TÜRKİYE E-SPOR FEDERASYONU KURULU BAŞKANI
"E-SPOR MEB İLE MÜFREDATA GİRECEK"
"Türkiye'de e-sporun gelişimi için markalarla işbirliği çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
Bunların yanı sıra e-spor milli takım formasının tasarlanması, farklı federasyonlar, sponsorlar ile işbirlikleri, yurtdışı federasyonlar ile iletişim çalışmalarımız da devam ediyor.
Üniversite ve liselerle çalışmalar yapıyoruz. Yakın bir zamanda başlayan il faaliyetlerimiz ile de farklı illerde e-spor etkinliklerine imza atıyoruz. TESFED Türkiye Kupası, yakın zamanda hayata geçecek en öncelikli projemiz.
Başka bir çalışmamız ise e-spor alanında gençlerin doğru yönlendirilmesi amacıyla Milli Eğitim Bakanlığı ile olacak. Bu kapsamda imzalanacak protokol çerçevesinde liselerarası e-spor turnuvalarının yapılması, e-sporun öncelikli olarak pilot okullarda müfredata konularak ders olarak işlenmesi gibi projeleri hayata geçireceğiz."
ONUR TAMER
RIOT GAMES TÜRKIYE VE MENA BÖLGE MÜDÜRÜ
"YATIRIMLARIMIZ OYUNCU ODAKLI"
"Ülkemizde e-sporun taraftar sayısı 4 milyonu aşmış durumda. Bunların yaklaşık 3 milyonu ise League of Legends oyuncusu.
Oyuncu odaklı yaklaşımımız doğrultusunda hayata geçirdiğimiz yatırımlarla rakamlar yüksek ivmeyle artmaya devam edecektir.
Şu anda e-spor, Türkiye'de futboldan sonra en çok izlenen branşlar arasında yer alıyor. Son yedi yılda gerçekleştirdiğimiz faaliyetlerle e-spor segmentine en fazla yatırım yapan şirket konumundayız.
E-spor dünyasının yıldızlarını ülkemizde yetiştirmek için üniversite işbirlikleri gerçekleştirdik. Bu yıl Akademi Ligi'ni uygulamaya aldık. 2017 yılında 10 milyon TL yatırımla sunucumuzu Türkiye'ye getirdik. Son olarak bu yıl Riot Games Espor Sahnesi'ni açtık."
EMRE ALAMAN
HP TÜRKİYE GENEL MÜDÜRÜ
"DESTEKLEMEYE DEVAM EDECEĞİZ"
"HP olarak inovatif ürünlerimizle oyun sektörünü ve sporu destekliyoruz.
İlk olarak 2017 yılında Türkiye'de 1907 Fenerbahçe League of Legends eSpor takımının teknoloji sponsoru olduk.
Takıma League of Legends Şampiyonlar Ligi'nde OMEN serisi bilgisayarlarımızla destek verdik.
Aynı şekilde bu yıl da OMEN olarak League of Legends ve PUBG 1907 Fenerbahçe eSpor takımının teknoloji sponsoruyuz. Önümüzdeki yıl için sponsorluk görüşmelerimize başladık.
Bu yıl Türkiye'nin tek F1 e-sporcusu ve yarış pilotu Cem Bölükbaşı'nın da sponsoru olduk. HP olarak OMEN ürünlerimizle e-sporcuları hem online rekabetlerinde hem de sosyal hayatlarında desteklemeye devam edeceğiz."
SİNA AFRA
1907 FENERBAHÇE ESPOR TAKIM BAŞKANI
"OYUN TAKIMINI BÜYÜTECEĞİZ"
"2016'da 1907 Fenerbahçe Derneği tarafından kurulan Fenerbahçe E-spor Kulübü, PUBG, Zula, Wolfteam, Fifa, League of Legends ve TFT gibi oyunlarda yaklaşık 40 kişiden oluşan bir ekip.
Dünyada League of Legends Dünya Kupası'na katılan ilk spor kulübü olduk.
Belarus, Çin, Kore, Rusya ve Vietnam'da çeşitli oyunların turnuvalarında ülkemizi temsil ettik. League of Legends oyunumuzun kendi sahnesi var, artık maçlarımızı taraftarlar önünde oynuyoruz. Aynı şekilde Zula oyununun da kendi sahnesi açıldı.
Finallerimizi taraftarlarımız önünde oynayıp heyecanımızı paylaşabiliyoruz. Önümüzdeki süreçte dünyada en çok oyun takımına sahip e-spor kulübü olmayı hedefliyoruz."
