Yılbaşında bir yasa çıktı ve sanayi işletmelerinin imalat ve üretimde kullanmak üzere aldıkları yeni makine ve teçhizatın finansmanı için kullandıkları kredilere BSMV istisnası getirildi. Böylece makine teçhizat yatırımını banka kredisi ile finanse edecek olan sanayicilerin finansman giderleri bir miktar azalacak.
M. FATİH KÖPRÜ
fatih.kopru@tr.ey.com
www. vergidegundem. com
BSMV; banka ve sigorta muameleleri vergisinin kısaltması. İsmi üzerinde, banka, banker ve sigorta şirketleri tarafından yapılan işlemler üzerinden hesaplanan bir vergi. Verginin doğuşu için sadece bir işlem olması yeterli değil. Aynı zamanda söz konusu kurumların lehlerine bir para kalması da gerekiyor.
Örneğin, para transferlerinde (EFT, havale gibi) masraf adı altında veya aylık/yıllık hesap işletim ücreti olarak bankalara bazı ödemeler yapıyoruz. Kullandığımız kredilere ilişkin faiz veya sigorta poliçesi kapsamında prim ödemelerimiz de olabiliyor. Bu ve bunun gibi ödemelerin içerisinde BSMV de bulunuyor aslında. Ama dekontun veya poliçenin ayrıntısına bakmazsak ödenen bu verginin (BSMV) farkına bile varmıyoruz.
VERGİ ORANI VE İSTİSNALAR
Genel olarak BSMV’nin oranı yüzde 5. Ancak daha düşük veya sıfır oranlı işlemler de var. Bazı işlemler ise yasa tarafından BSMV’den istisna olarak değerlendirildiğinden, banka, banker ve sigorta şirketleri tarafından yapılan işlemler nedeniyle lehe alınan paralar üzerinden hiç BSMV hesaplanmıyor.
Örneğin bireysel emeklilik sözleşmeleri ile hayat ve sağlık sigorta poliçeleri üzerinden alınan paralar, kurumlar vergisi yasasında yer alan gayrimenkul ve iştirak hissesi satışı ya da birleşme, devir ve bölünme işlemlerinden doğan kazançlar, Halk Bankası’nın sanayici KOBİ’le-re kullandırdığı ihtisas kredileri, BSMV’den istisna edilen işlemlerden sadece birkaçı.
YENİ BİR İSTİSNA DAHA
Bu yılın ilk günü resmi gazetede bir yasa yayımlandı. Aynı gün yürürlüğe giren bu yasa (6655 sayılı) ile BSMV’den istisna edilen işlemlere bir yenisi daha eklendi.
Buna göre, sanayi sicil belgesini haiz olmak koşuluyla tüm sanayi işletmeleri, münhasıran imalat ve üretim faaliyetlerine ilişkin alacakları yeni makine ve teçhizatın finansmanı için kullandıkları krediler dolayısıyla BSMV ödemeyecekler. Bu istisna, sadece şirketler için değil, gerçek kişi olarak faaliyette bulunan sanayi işletmeleri için de geçerli.
ÜRETİMDE KULLANILANLAR
İstisnadan yararlanabilmek için, makine ve teçhizatın münhasıran sanayi sicil belgelerinde yer alan üretim ve imalat konularında kullanılabilecek mahiyette olması gerekiyor. Buna göre imalat ve üretimle doğrudan ilgisi olmayan büro malzemeleri, demirbaşlar, trafiğe tescil edilmesi gereken taşıt araçları vb. makine ve teçhizat kapsamına girmiyor.
Bunun yanında sanayi işletmesinin faaliyet konusu bakımından imalat ve üretim işlerinin icrası için ayrılmaz nitelikte bulunan, imalatla ve üretimle doğrudan ilgisi olan ve ilgili odalar tarafından tescil edilen iş makineleri dolayısıyla kullanılan krediler de istisna kapsamında değerlendiriliyor.
YENİ OLMALI
İstisna, sadece yeni (kullanılmamış) makine ve teçhizat alımını kapsıyor. Bu nedenle sanayi işletmesinin istisna kapsamında kullandığı krediye konu makine ve teçhizatın ilk kullanıcısı konumunda olması gerekiyor. Yani makine ve teçhizatın, üreticisinden veya ticaretini yapanlardan alınması esas.
Bir bütün halinde teslimi teknik olarak mümkün olmadığı için parçalar halinde alınan ve işletmede kurulumu ve montajı gerçekleştirilen makine ve teçhizat dolayısıyla kullanılan krediler de istisnadan yararlanabiliyor.
Bunun yanında makineden ayrı olarak alınan eklentiler ve makineyle birlikte alınsa dahi yedek parçalar istisna kapsamında değildir. Ama makineyle birlikte alınan ve
makinenin ayrılmaz parçası niteliğinde olan eklentiler için istisnadan yararlanılabiliyor.
FİNANS KURULUŞUNA BAŞVURU
İstisna kapsamında kredi kullanmak isteyen sanayi işletmelerinin,
• Sanayi sicil belgesi ile
• Makine ve teçhizat alımına ilişkin proforma fatura veya
• Satış faturasının, birer örneğini kredi kullanılacak finans kuruluşuna (banka ve finansman şirketleri) ibraz etmesi gerekiyor. Satış faturasının ibrazı durumunda bu faturanın kredi başvuru tarihinden önceki yedi gün içinde düzenlenmiş olma zorunluluğu bulunuyor.
YENİ KURULAN İŞLETMELER
Yeni kurulan ve henüz sanayi sicil belgesi almamış olan sanayi işletmeleri ile sanayi sicil belgesinde yer almayan bir imalat ve üretim alanında faaliyette bulunacak sanayi işletmelerince imalat ve üretim faaliyetlerinde kullanılmak üzere alınan yeni makine ve teçhizatın finansmanı için kullanılan krediler dolayısıyla, kredinin kullanıldığı tarihten itibaren istisnadan yararlanılabilmesi mümkün.
Bu şekilde istisna kapsamında kredi kullanmak isteyen işletmelerin; makine ve teçhizat alımına ilişkin
proforma fatura veya kredi başvuru tarihinden önceki yedi gün içinde düzenlenmiş satış faturası ile işletmenin kuruluşuna ya da üretim değişikliğine dair Ticaret veya Esnaf Sicil Gazetesi’nin birer örneğini kredi kullanılacak finans kuruluşuna ibraz etmesi gerekiyor.
Ancak bu durumda istisnanın baştan itibaren geçerli sayılabilmesi için; ilk defa alınacak sanayi sicil belgesinin veya üretim konusu değişikliğini içeren yeni sanayi sicil belgesinin bir örneğinin, kredi kullanım tarihinden itibaren dört ay içinde kredi kullanılan finans kuruluşuna ibraz edilmesi gerekiyor. Dört aylık süre her halükarda kredinin kapandığı tarihi aşamıyor.
KAYITLAR DA VERİLECEK
İster yeni kurulmuş isterse de eski firma olsun, kredi başvurusunda proforma fatura kullanılmışsa, makine ve teçhizatın alımına ilişkin satış faturasının kredi kullanım tarihinden itibaren bir ay içinde ilgili finans kuruluşuna ibraz edilmesi gerekiyor.
Bunun dışında yine aynı süre içerisinde, söz konusu makine ve teçhizatın işletme aktifine kaydedildiğini gösteren yasal defter kaydının birer örneğinin de ilgili finans kuruluşuna ibrazı şart.
Sanayi sicil kaydı için kapasite raporu istenen işletmelerce (halen sanayi sicil belgesini haiz olarak faaliyette bulunduklarına veya sanayi sicil belgesi için ilk defa başvurduklarına bakılmaksızın) ayrıca, istisna kapsamında kullanılan kredi ile alınan makine ve teçhizatın bulunduğu kapasite raporunun bir örneğinin fi-nans kuruluşuna ibraz edilmesi gerekiyor. Bu belgenin de her halükarda kredinin kapandığı tarihi aşmamak kaydıyla, dört ay içinde ibrazı şart. Sanayi sicil kaydı için kapasite raporu istenmeyen işletmelerden ise ayrıca kapasite raporu aranmıyor.
ÜST SINIR
Yurtiçi alımlarda istisna uygulanacak kredi tutarı, satış faturasında yer alan vergiler dahil tutarı aşamıyor. Bu sınır ithalatta, ithalat işlemine ilişkin ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar ile ihracatçının düzenlediği fatura ve benzeri belgede yer alan bedelin toplamı olarak uygulanıyor.
BANKANIN SORUMLULUĞU
İlgili finans kuruluşu (bankalar ve finansman şirketleri), işletme tarafından sunulan belgelerin doğruluğunu kontrol etmek zorunda. Ancak bundan sonra istisna kapsamında kredi kullandırabilirler. Finans kuruluşları, kredi kullanım tarihinden itibaren lehe aldıkları paralara (faiz, komisyon, masraf vs.) BSMV istisnası uygulayacaklar.
ŞARTLARIN İHLALİ
Yukarıda açıklanan yükümlülüklere riayet edilmeden istisna kapsamında kredi kullandırılması veya belirlenen belgelerin öngörülen sürelerde eksiksiz olarak finans kuruluşuna ibraz edilmemesi halinde, kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren zamanında alınmayan verginin, vergi ziyaı cezası ve aylık yüzde 1,4 oranında hesaplanan gecikme faizi ile birlikte tahsil edileceğini hatırlatmak isteriz.
NASIL VERGİLENDİRİLİYOR?
Çağdaş ekonomilerde vergi ödeme gücünü kavrayabilmek ve devletlerin artan gelir ihtiyacını karşılamak adına birden çok vergi uygulandığı görülür. Buna rağmen dünyada hala daha az sayıda vergi türlerini uygulayan ülkeler de mevcuttur. Örneğin vergi cenneti olarak da anılan Bahreyn, Bermuda, Bahamalar gibi ülkelerde bireylerin kazançları gelir vergisine tabi tutulmazken; İngiliz Virjin Adaları’nda veraset ve intikal neticesindeki gelirler veya değer artış kazançları vergiye konu olmuyor.
