Levent Gökmen Demirciler lgokmen@ekonomist.com.trTürk müteahhitler pandemiye rağmen yurtdışında 20 milyar dolarlık proje üretti. Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Erdal Eren, “2022'de 20 milyar dolar seviyesini aşıp orta vadede yıllık 50 milyar dolarlık proje üretmeyi hedefliyoruz" diyor.
26 Aralık 2021 – 08 Ocak 2022 tarihli sayıdan.
Türk müteahhitler Covid-19 salgınına rağmen 2021 yılında yurtdışında 20 milyar dolar büyüklüğünde yeni proje hacmine ulaşmayı hedeflemişti. Hedeflerini yılın 10 aylık döneminde 20,3 milyar dolarlık projeye erişerek aşan sektör, Ticaret Bakanlığı'nın açıkladığı son verilere göre de 2021 yılı kasım ayı sonu itibarıyla 50'den çok ülkede toplam 20,7 milyar dolarlık 217 adet proje üstlendi.
Böylece yurtdışı müteahhitlik hizmetleri kapsamında 1972 yılından bugüne kadar oldukça önemli bir portföy büyüklüğüne ulaşıldı ve Türk müteahhitlerce 130 ülkede üstlenilen 10 bin 909 adet projenin toplam büyüklüğü 442,6 milyar dolar oldu. Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Erdal Eren ile sektörü ve önümüzdeki dönem hedeflerini konuştuk.
Türk müteahhitler olarak önümüzdeki dönemde hedefleriniz neler?
2022 yılında da 20 milyar dolar seviyesinin korunması ve aşılması hedefleniyor. Sonrasında sırada orta vadeli hedefimiz olan yeni proje tutarında yıllık 50 milyar doları yakalamak var.
Bizim için tüm ülkeler hedef pazardır. Bununla birlikte özellikle Ortadoğu, Avrasya gibi aktif olduğumuz bölgelerdeki geleneksel pazarlarımızın yanı sıra son dönemde yeni potansiyel pazarlar olarak özellikle Sahra-altı Afrika ve Güney Asya/Pasi-fik ülkelerini yakından takip ediyoruz. Avrupa ülkelerinde de daha fazla sayıda katma değeri yüksek proje aldığımızı görüyoruz.
Öne çıkan pazarlarınız ve hedef pazarlarınız hangileri?
Bu yıl, ilk 10 pazarımız arasında dünyanın ilgi odağı olan Sahra-altı Afrika'dan Zambiya, Güney Sudan gibi ülkeler de dikkat çekiyor. Afrika'da ayrıca Türk müteahhitlerin yerel pazar bilgisi ile başta Japonya olmak üzere Avusturya, İsveç, İsviçre gibi üçüncü ülkelerin güçlü finansman kaynağı ile bir araya getirme yönünde çalışmalarımız sürüyor.
2021 yılında lider pazarımız olmayı sürdüren Rusya ve yeniden ikinci sıraya yükselen Irak, önümüzdeki dönemde de bizim için önemli olmaya devam edecek. Rusya'da ulaştığımız yaklaşık 7 milyar dolarlık proje bedeli yeni bir rekor oldu. Irak'ta da hükümetin kurulma sürecine müteakip imkânlar daha da netleşecektir. Ortadoğu ve finansman kaynağı büyük olan Körfez ülkeleri yakın dönemde ayrıca önemlidir.
Middle East Business Intelligence (MEED) verilerine göre, önümüzdeki yıldan itibaren küresel inşaat pazarında yapımı planlanan projelerde 1,2 trilyon dolar üzerinde portföyle lider ülke olarak Suudi Arabistan öne çıkarken, ülkeyi yaklaşık 700 milyar dolarlık proje portföyü ile de BAE izliyor.
BAE ile başta Irak olmak üzere özellikle üçüncü ülkelerde iş birliği tesisi konusu gündeme geldi. Bu durum işlerinize nasıl yansımasını bekliyorsunuz?
Dubai'de 23 Kasım 2021'de yapılan BAE -Türkiye İş Forumu'nda BAE ile başta Irak olmak üzere özellikle üçüncü ülkelerde iş birliği tesisi konusu gündeme geldi. BAE ile ilişkilerde yaşanan bu olumlu havanın, Suudi Arabistan başta olmak üzere diğer bölge ülkelerindeki faaliyetlerimize de sirayet etmesini bekliyoruz.
Pandemi şartları işlerinizi nasıl etkiliyor?
Salgın, projelerde belirsizlik ve engel yaratmayı sürdürüyor. Bu yıl aşılamanın olumlu etkisi ve artan petrol fiyatları çerçevesinde yurtdışı pazarda bir canlanma izledik. Pandemi şartlarında iyileşme halinde küresel ekonomide toparlanma sürecek ve hayata geçirilecek ertelenmiş olan projeler, müteahhitlerimiz için çeşitli fırsatlar yaratacaktır.
Özellikle petrol fiyatları bir süre daha geleneksel pazarlarımızda destekleyici olabilir. Ancak salgında yeni ve etkili varyantlar ile bazı ülkelerde yeniden gündeme gelen tedbirler risk unsurudur. Ayrıca gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz politikalarında sıkılaşmayla proje finansmanı konusundaki zorlukların artması söz konusu olabilecektir.
Sektörünüzün başarısının artırılması için neler yapılmalı?
Yurtdışı pazarlarda başarının bir yolu da diplomatik ilişkilerden geçiyor. Bu açıdan diplomaside temkinlilik ve son dönemde Kör-fez'de öne çıkan ılımlı politikaların genişleyerek devam etmesini ümit ediyoruz.
Ayrıca proje finansmanı yurtdışında her zamankinden büyük ihtiyaç ve başta Türk Eximbank'ın sermaye yapısının güçlendirilmesi, yerel ve uluslararası finansal araçların artırılması rakiplerimizle rekabette kritik rol oynayacak.
Bu çerçevede TMB olarak her zaman olduğu gibi finansman konusunda ortaklıklar için üçüncü ülke menşeli ve çok taraflı kurum ile kuruluşlarla temaslarımız sürüyor.
"YABANCI İŞ GÜCÜ İSTİHDAMI ARTTI"
Ülkemizin istihdamı artırmaya en çok ihtiyaç duyduğu mevcut dönemde, yurtdışı projelerde yabancı ülkelerin kaynakları ile Türk iş gücüne çalışma alanı yaratmanın tam zamanıdır. 1990'lı yıllarda yıllık 2 milyar dolar tutarında iş yaparken 100 binin üzerinde Türk işçisi istihdam ediyorduk.
Son dönemde bu sayı, proje tutarımız yılda 20-30 milyar dolarlara yükseldiği halde 25-30 binlere kadar geriledi. Türk müteahhitler kendi işçisiyle çalışmak istese de son yıllarda Türk iş gücü istihdamının maliyeti çok arttı ve firmalarımız üçüncü ülkelerden yabancı iş gücü istihdamına yönelmek zorunda kaldı.
"TÜRK İŞ GÜCÜ MALİYETİ ÇOK ARTTI"
"Türk müteahhitler kendi işçisiyle çalışmak istese de son yıllarda Türk iş gücü istihdamının maliyeti çok arttı. Firmalarımız üçüncü ülkelerden yabancı iş gücü istihdamına yönelmek zorunda kaldı.
Yurtdışı projelerimizde istihdam edilen Türk iş gücü sayısını, gelir vergisi muafiyeti ve yargıya intikal eden uyuşmazlıkların çözüme yönelik düzenlemelerle yeniden 100 bine çıkarabiliriz. TMB olarak bu konuyu her fırsatta ilgili tüm makamların dikkatine getiriyoruz."
