Telekom sektörü 2018'in ilk yarısını iyi geçirirken ikinci yarıyılda yaşanan daralmadan etkilendi. Pazarın yine de 2018'i yüzde 15 büyümeyle kapatması bekleniyor. 2019'da ise operatörlerin 5G ile ilgili hazırlıkları ve fiber altyapı yatırımları öne çıkacak.
GÖZDE YENİOVA
gyeniova@ekonomist.com.tr
Telekom sektöründe sabit taraftaki gerileme sürerken, mobil kanalın yükselişi devam ediyor. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'nun (BTK) son yayınladığı ve 2018'in ikinci çeyreğinde elde edilen verilerle hazırlanan Türkiye Elektronik Haberleşme Sektörü üç aylık pazar verileri raporunda, telekom pazarının geldiği nokta ifade ediliyor.
Buna göre, elektronik haberleşme sektörünün gelirleri 2003 yılında 15 milyar TL iken 2017 yıl sonu itibariyle 51,1 milyar TL oldu. Pazarın 2018'de 61,5 milyar TL büyüklüğe ulaştığıtahmin ediliyor. 2019'da ise bu rakamın 70 milyar TL olması bekleniyor.
MOBİL TARAF BÜYÜYOR
Sektörde faaliyet gösteren işletmecilerin 2018 yılının ikinci çeyreğinde net satış gelirleri toplamı yaklaşık 14,4 milyar TL olarak gerçekleşti. Genişbant verilerine bakıldığında, 12,7 milyonu sabit abone, 59,1 milyonu mobil abone olmak üzere toplam 71,8 milyon genişbant internet abone sayısına ulaşılmış durumda.
İnternet abone sayısı önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 8 arttı. Bu dönemde sabit telefon abone sayısı yaklaşık 11,5 milyon olurken, mobil abone sayısı 79,5 milyonu geçti. Buna göre mobil penetrasyon oranı yüzde 98,4 olarak hesaplanıyor.
Makineler arası iletişim (M2M) abone sayısı ve 0-9 yaş aralığındaki nüfus çıkarıldığında ise mobil penetrasyon oranı yüzde 111,5 oluyor. Makineler arası iletişim (M2M) abone sayısı da 4,9 milyona ulaşmış bulunuyor.
68 MİLYON 4,5G'Lİ OLDU
4,5G hizmeti ise 68,1 milyon aboneye ulaştı. 4,5G hizmetiyle birlikte mobil bilgisayardan ve cepten internet hizmeti alan mobil genişbant abone sayısı da 41 milyon oldu.
Fiber altyapı açısından ise önceki yılın aynı döneminde 304 bin 530 km olan fiber uzunluğu, 2018 yılı ikinci çeyreğinde 338 bin 68 km'ye ulaştı. Burada yüzde 11 oranında artış gerçekleşti.
Telekom işletmecilerinin gelir dağılımına bakıldığında, gelir ve abone olarak ikiye ayrılıyor. 2018 yılı ikinci çeyrek dönem itibarıyla gelire göre pazar payları incelendiğinde, Turkcell'in pazar payının yüzde 40, Vodafone'un pazar payının yüzde 38,4 ve TT Mobil'in pazar payının ise yüzde 21,6 olduğu görülüyor.
Abonelerden elde edilen gelire göre ise Turkcell'in pazar payı yüzde 44,7, Vodafone ve TT Mobil'in pazar payları ise sırasıyla yüzde 30,8 ve yüzde 24,5 seviyelerine ulaştı.
BÜYÜME BEKLENMİYOR
Pazar verileri bu yöndeyken sektörle ilgili beklentiler ise daralmaya işaret ediyor. Enflasyondan arındırılmış gelirlere bakıldığında sektörün reel büyümesinin çok az olduğunu söyleyen TELKODER'e göre, reel büyümenin sağlanabilmesi için ülkemizin fiber altyapısının ivedilikle yaygınlaştırılması ve rekabetin arttırılması gerekiyor.
TELKODER Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Ata Arıak'ın sektöre ilişkin değerlendirmeleri şöyle: "2018 ve 2019 yılları için enflasyon oranında bir büyüme gerçekleşeceğini düşünüyoruz. Fakat bu hesaplamalarda önemli olan enflasyondan arındırılmış gelirin dikkate alınması. Enflasyondan arındırılmış geliri esas aldığımızda ise sektörde bir büyüme gerçekleşmeyeceğini tahmin ediyoruz."
ORTAK ALTYAPIYA GEÇİLECEK
2018'de önemli gelişmelerden biri fiber altyapılarının ortak paylaşıma açılması yönündeki karar oldu. Uzun süredir bu konunun netliğe kavuşması bekleniyordu. Fiber altyapıların ücreti karşılığında ortak paylaşıma açılması konusunda oldukça önemli bir gelişme yaşandı.
Bu çerçevede 24 Mayıs 2018 tarihinde TEL-KODER, Türk Telekom, Turkcell, Vodafone ve Türksat ile "Altyapı Paylaşımı Protokolü" imzalandı. Türkiye'de yaklaşık 20 milyon hane var ve şu anda fiberin ulaştığı hane sayısı yaklaşık 5 milyon. Sektör oyuncularına göre, 15 milyon haneye daha fiber ulaştırmak gerekli.
5G YATIRIMLARI BAŞLIYOR
Sektör açısından geleceğe bakıldığında bir diğer odak noktası ise 5G teknolojisi. 2019'da dünyanın önde gelen ekonomilerinin birer birer 5G'ye geçtiğini göreceğiz. Sektör adına, 2019, yeni 5G teknolojileri geliştirmek, test etmek ve bir yandan da gerekli altyapıyı tesis etmekle geçecek.
Tüm bunlar çok ciddi yatırım maliyetlerini de beraberinde getiriyor. Bu maliyetleri en aza indirmek ve mükerrer yatırımların önüne geçmek amacıyla 2019'da operatörler arası işbirlikleri de kaçınılmaz olarak artacak.
2019'daki bir diğer önemli gelişme de 1 Ocak'ta başlayacak olan limitsiz internet uygulaması olacak. Adil Kullanım Noktası (AKN) uygulaması, geçen yıl mayıs ayında kademeli olarak kaldırıldı. AKN uygulaması, 1 Ocak 2019 itibarıyla ise tamamen kalkacak.
KAAN TERZİOĞLU TURKCELL GENEL MÜDÜRÜ
"BÜYÜK PROJELERE İMZA ATACAĞIZ"
"Yaşanan küresel ticaret savaşlarıyla gelişen ekonomiler başta olmak üzere tüm ekonomilerin hareket yeteneğinin daraldığı 2018, telekom sektörü için de zorlu bir yıl oldu. Ancak 2018 Turkcell için uluslararası alanda dijital büyüme stratejimizi somut ve sağlam temellere oturttuğumuz bir yıldı. 2018 yılı için gelir büyümesini yüzde 20-22 olarak yukarı yönlü güncelledik.
Bu süre içerisinde, teknoloji odaklı altyapı sağlayıcısından hizmet odaklı deneyim sağlayıcısına dönüştük. Bu stratejinin bir parçası olarak kendi mühendislerimizin geliştirdiği BiP, fizy, Dergilik, lifebox, yaani gibi dijital uygulamaları dünyaya başarıyla ihraç etmeye başladık.
2019'da özellikle akıllı şehirler, enerji verimliliği ve şehir hastaneleri alanlarında büyük projelere imza atmayı planlıyoruz. 5G'de dünyada söz sahibi bir operatör olmak için ulusal ve uluslararası kurum, kuruluş ve üreticilerle ortak çalışmalar yürütüyoruz."
PAUL DOANY TÜRK TELEKOM CEO'SU
"DİJİTAL ÜRÜNLERE YATIRIMIMIZ DEVAM EDECEK"
"2018 yılı, ABD'nin faiz oranlarını yükseltmesi, sıkılaşan mali koşullar ve ticari korumacılık nedeniyle ülkemiz de dahil gelişmekte olan ekonomilerin birçoğu için kritik bir yıl oldu.
Türk Telekom olarak, tüm bu zor koşullara rağmen stratejik planlarımızdan sapmayarak doğru ve net açılımlar gerçekleştirdik. Başta 5G olmak üzere yerli ve milli teknolojilerin geliştirilmesi ve uygulanması adına çalışmalarımız devam ediyor.
2019'da, etkin yönetim performansımızla kârlı büyüme sağlayacak, sağlam ve güçlü nakit akışı oluşturacak ve büyürken ülke ekonomisine yatırım yapmaya devam edeceğiz. Yeni iletişim teknolojileri başta olmak üzere dijital ürünlere olan yatırımlarımız da sürecek. Nesnelerin interneti, akıllı şehirler, akıllı sağlık kampüsleri gibi konulardaki proje bazlı işbirliklerimizi artırıp bu alandaki çalışmalarımızı ülke genelinde yaygınlaştıracağız."
GÖZDE YENİOVA
gyeniova@ekonomist.com.tr
Telekom sektöründe sabit taraftaki gerileme sürerken, mobil kanalın yükselişi devam ediyor. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'nun (BTK) son yayınladığı ve 2018'in ikinci çeyreğinde elde edilen verilerle hazırlanan Türkiye Elektronik Haberleşme Sektörü üç aylık pazar verileri raporunda, telekom pazarının geldiği nokta ifade ediliyor.
Buna göre, elektronik haberleşme sektörünün gelirleri 2003 yılında 15 milyar TL iken 2017 yıl sonu itibariyle 51,1 milyar TL oldu. Pazarın 2018'de 61,5 milyar TL büyüklüğe ulaştığıtahmin ediliyor. 2019'da ise bu rakamın 70 milyar TL olması bekleniyor.
MOBİL TARAF BÜYÜYOR
Sektörde faaliyet gösteren işletmecilerin 2018 yılının ikinci çeyreğinde net satış gelirleri toplamı yaklaşık 14,4 milyar TL olarak gerçekleşti. Genişbant verilerine bakıldığında, 12,7 milyonu sabit abone, 59,1 milyonu mobil abone olmak üzere toplam 71,8 milyon genişbant internet abone sayısına ulaşılmış durumda.
İnternet abone sayısı önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 8 arttı. Bu dönemde sabit telefon abone sayısı yaklaşık 11,5 milyon olurken, mobil abone sayısı 79,5 milyonu geçti. Buna göre mobil penetrasyon oranı yüzde 98,4 olarak hesaplanıyor.
Makineler arası iletişim (M2M) abone sayısı ve 0-9 yaş aralığındaki nüfus çıkarıldığında ise mobil penetrasyon oranı yüzde 111,5 oluyor. Makineler arası iletişim (M2M) abone sayısı da 4,9 milyona ulaşmış bulunuyor.
68 MİLYON 4,5G'Lİ OLDU
4,5G hizmeti ise 68,1 milyon aboneye ulaştı. 4,5G hizmetiyle birlikte mobil bilgisayardan ve cepten internet hizmeti alan mobil genişbant abone sayısı da 41 milyon oldu.
Fiber altyapı açısından ise önceki yılın aynı döneminde 304 bin 530 km olan fiber uzunluğu, 2018 yılı ikinci çeyreğinde 338 bin 68 km'ye ulaştı. Burada yüzde 11 oranında artış gerçekleşti.
Telekom işletmecilerinin gelir dağılımına bakıldığında, gelir ve abone olarak ikiye ayrılıyor. 2018 yılı ikinci çeyrek dönem itibarıyla gelire göre pazar payları incelendiğinde, Turkcell'in pazar payının yüzde 40, Vodafone'un pazar payının yüzde 38,4 ve TT Mobil'in pazar payının ise yüzde 21,6 olduğu görülüyor.
Abonelerden elde edilen gelire göre ise Turkcell'in pazar payı yüzde 44,7, Vodafone ve TT Mobil'in pazar payları ise sırasıyla yüzde 30,8 ve yüzde 24,5 seviyelerine ulaştı.
BÜYÜME BEKLENMİYOR
Pazar verileri bu yöndeyken sektörle ilgili beklentiler ise daralmaya işaret ediyor. Enflasyondan arındırılmış gelirlere bakıldığında sektörün reel büyümesinin çok az olduğunu söyleyen TELKODER'e göre, reel büyümenin sağlanabilmesi için ülkemizin fiber altyapısının ivedilikle yaygınlaştırılması ve rekabetin arttırılması gerekiyor.
TELKODER Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Ata Arıak'ın sektöre ilişkin değerlendirmeleri şöyle: "2018 ve 2019 yılları için enflasyon oranında bir büyüme gerçekleşeceğini düşünüyoruz. Fakat bu hesaplamalarda önemli olan enflasyondan arındırılmış gelirin dikkate alınması. Enflasyondan arındırılmış geliri esas aldığımızda ise sektörde bir büyüme gerçekleşmeyeceğini tahmin ediyoruz."
ORTAK ALTYAPIYA GEÇİLECEK
2018'de önemli gelişmelerden biri fiber altyapılarının ortak paylaşıma açılması yönündeki karar oldu. Uzun süredir bu konunun netliğe kavuşması bekleniyordu. Fiber altyapıların ücreti karşılığında ortak paylaşıma açılması konusunda oldukça önemli bir gelişme yaşandı.
Bu çerçevede 24 Mayıs 2018 tarihinde TEL-KODER, Türk Telekom, Turkcell, Vodafone ve Türksat ile "Altyapı Paylaşımı Protokolü" imzalandı. Türkiye'de yaklaşık 20 milyon hane var ve şu anda fiberin ulaştığı hane sayısı yaklaşık 5 milyon. Sektör oyuncularına göre, 15 milyon haneye daha fiber ulaştırmak gerekli.
5G YATIRIMLARI BAŞLIYOR
Sektör açısından geleceğe bakıldığında bir diğer odak noktası ise 5G teknolojisi. 2019'da dünyanın önde gelen ekonomilerinin birer birer 5G'ye geçtiğini göreceğiz. Sektör adına, 2019, yeni 5G teknolojileri geliştirmek, test etmek ve bir yandan da gerekli altyapıyı tesis etmekle geçecek.
Tüm bunlar çok ciddi yatırım maliyetlerini de beraberinde getiriyor. Bu maliyetleri en aza indirmek ve mükerrer yatırımların önüne geçmek amacıyla 2019'da operatörler arası işbirlikleri de kaçınılmaz olarak artacak.
2019'daki bir diğer önemli gelişme de 1 Ocak'ta başlayacak olan limitsiz internet uygulaması olacak. Adil Kullanım Noktası (AKN) uygulaması, geçen yıl mayıs ayında kademeli olarak kaldırıldı. AKN uygulaması, 1 Ocak 2019 itibarıyla ise tamamen kalkacak.
KAAN TERZİOĞLU TURKCELL GENEL MÜDÜRÜ"BÜYÜK PROJELERE İMZA ATACAĞIZ"
"Yaşanan küresel ticaret savaşlarıyla gelişen ekonomiler başta olmak üzere tüm ekonomilerin hareket yeteneğinin daraldığı 2018, telekom sektörü için de zorlu bir yıl oldu. Ancak 2018 Turkcell için uluslararası alanda dijital büyüme stratejimizi somut ve sağlam temellere oturttuğumuz bir yıldı. 2018 yılı için gelir büyümesini yüzde 20-22 olarak yukarı yönlü güncelledik.
Bu süre içerisinde, teknoloji odaklı altyapı sağlayıcısından hizmet odaklı deneyim sağlayıcısına dönüştük. Bu stratejinin bir parçası olarak kendi mühendislerimizin geliştirdiği BiP, fizy, Dergilik, lifebox, yaani gibi dijital uygulamaları dünyaya başarıyla ihraç etmeye başladık.
2019'da özellikle akıllı şehirler, enerji verimliliği ve şehir hastaneleri alanlarında büyük projelere imza atmayı planlıyoruz. 5G'de dünyada söz sahibi bir operatör olmak için ulusal ve uluslararası kurum, kuruluş ve üreticilerle ortak çalışmalar yürütüyoruz."
PAUL DOANY TÜRK TELEKOM CEO'SU"DİJİTAL ÜRÜNLERE YATIRIMIMIZ DEVAM EDECEK"
"2018 yılı, ABD'nin faiz oranlarını yükseltmesi, sıkılaşan mali koşullar ve ticari korumacılık nedeniyle ülkemiz de dahil gelişmekte olan ekonomilerin birçoğu için kritik bir yıl oldu.
Türk Telekom olarak, tüm bu zor koşullara rağmen stratejik planlarımızdan sapmayarak doğru ve net açılımlar gerçekleştirdik. Başta 5G olmak üzere yerli ve milli teknolojilerin geliştirilmesi ve uygulanması adına çalışmalarımız devam ediyor.
2019'da, etkin yönetim performansımızla kârlı büyüme sağlayacak, sağlam ve güçlü nakit akışı oluşturacak ve büyürken ülke ekonomisine yatırım yapmaya devam edeceğiz. Yeni iletişim teknolojileri başta olmak üzere dijital ürünlere olan yatırımlarımız da sürecek. Nesnelerin interneti, akıllı şehirler, akıllı sağlık kampüsleri gibi konulardaki proje bazlı işbirliklerimizi artırıp bu alandaki çalışmalarımızı ülke genelinde yaygınlaştıracağız."
