SPK'nın tebliğiyle 2012 yılında halka açık şirketlerin yönetim kurullarına giren bağımsız üyelerin altı yıllık görev süresi bu yıl doluyor. Bunların yerine bu yıl 300 civarında yeni üye atanacak. Bu yeni üyelerin bir kısmının kadınlardan oluşması bekleniyor.
FATOŞ BOZKUŞ
fbozkus@ekonomist.com.tr
Yeni Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK) 30 Aralık 2011'de yayımladığı Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasına İlişkin Tebliğ neticesinde, halka açık şirketler 2012 yılında yönetim kurullarında bağımsız üyelere de yer vermeye başlamıştı.
O dönemde şirketlerin yönetim kurullarına giren bağımsız üyelerin bir kısmı daha sonra değişse de bazıları hala görev yapmaya devam ediyor. Ancak artık bunların da değişme zamanı geldi. Çünkü SPK'nın tebliğine göre bir kişi aynı şirkette en fazla altı yıl bağımsız üye olarak görev yapabiliyor. Uzmanlar, bu nedenle bu yıl 300 civarında bağımsız üyenin değişeceğini söylüyor.
Öte yandan bu yıl yönetim kurullarına girecek 300 civarındaki bağımsız üyenin önemli bir kısmını kadınlar oluşturabilir. Çünkü üst düzey yönetici seçme ve yerleştirme alanında hizmet veren Türkiye'nin en büyük şirketleri, geçen yılın sonlarında, kendilerinden yönetim kurulu üyesi önerisi istendiğinde üç adaydan birini kadın olarak göstermeye söz vermişlerdi.
Bu durumun bu yıl şirketlerin yönetim kurullarına bağımsız üye olarak girecek kadın sayısını artırması bekleniyor. Dolayısıyla bu değişim kadınların lehine olacak gibi görünüyor.
ARAYIŞ HIZLANDI
Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu Direktörü Melsa Ararat, 2012 yılından önce bağımsız üyesi olan şirket oranının yüzde 12 olduğunu söylüyor. Ararat, "BİST'teki şirket sayısı ve kurumsal yönetim ilkelerine tabi şirket sayısı her yıl değişiyor. Ama bu yıl yaklaşık 250-300 civarında bağımsız üyenin artık bağımsızlık kriterini sağlayamayacak duruma geleceğini öngörüyoruz" diye konuşuyor.
Bu da tabii ki yeni bağımsız üye arayışını hızlandıracak. Zaten My Executive Kurucu Ortağı Müge Yalçın da, geçen yıllara kıyasla son dönemde kendilerine bağımsız yönetim kurulu üyesi bulma talebiyle gelen şirket sayısında artış olduğunu söylüyor. Bu talebin halka açık şirketlerle de sınırlı olmadığının altını çizen Yalçın, "Halka açık olmayan aile şirketleri de bize yönetim kurulu üyesi olabilecek adaylarla tanışmak, görüşmek için başvuruyor" diyor.
TAYFUN BAYAZIT MARSH & MCLENNAN COMPANİES TÜRKİYE BAŞKANI
"DÖRT ÜYELİĞİMDEN ÜÇÜ BİTİYOR"
"Şu anda dört şirkette bağımsız üyeyim.TAV, Migros ve Doğan Holding yönetim kurullarına SPK tarafından bu uygulama başladığı zaman yani altı yıl önce seçilmiştim.
Bu yıl hepsinin öngörülen süreleri dolduğu için yeni genel kurullarında aday gösterilmeyeceğim. Devam edecek bağımız yönetim kurulu üyeliğim Boyner Perakende olacak. Bunlar dışında yeni teklifler de var ancak iş yoğunluğum nedeniyle belki ancak bir başka şirkette daha görev alabilirim."
KADINLAR ÖNE ÇIKAR MI?
SPK, halka açık şirketlerin yönetim kurullarında en az bir kadın üye bulundurulmasını öneriyor fakat bir zorunluluk getirmiyor. Ancak üst düzey yönetici seçme ve yerleştirme alanında hizmet veren şirketlerin kadın üyelere adaylar arasında daha fazla yer verecek olmasının, bu yıl şirketlerin yönetim kurullarına bağımsız üye olarak girecek kadın sayısını artırabileceği düşünülüyor.
Heidrick & Struggles Türkiye Yönetici Ortağı Ayşegül Aydın, sürekli aynı isimlerin yerine yeni isimler bularak piyasayı yönetim kurulu üyeleri namına zenginleştirmek gerektiğini söylüyor.
Bu yıl bağımsız üyelerin değişimiyle birlikte kadın üye oranında artış bekleyen Aydın, konuşmasını şöyle sürdürüyor: "Hepimizin gördüğü gibi her sektörde kadın yöneticiler en az erkek yöneticiler kadar dayanıklı, başarılı ve hırslı.
Fikir dinlemeye, duymaya daha açık, yaratıcı ve meraklılar. Matematik zekaları erkeklerden çoğu zaman daha kuvvetli. Son üç yıldır bitmeyen bir çabayla kadın üye oranını en az yüzde 25'e getirmek için uğraşıyoruz."
KADINA DESTEK ŞART
Spencer Stuart İstanbul danışmanlarından Gülven Aytekin, kadın yönetim kurulu üyelerinin sayısının oldukça yüksek olduğu Norveç ve Fransa gibi ülkelerde kanun kapsamında bir kota zorunluluğu olduğunu anlatıyor.
Türkiye'de henüz böyle bir zorunluluk olmadığını söyleyen Aytekin, gerek önde gelen şirketlerin, gerek kamu tarafının, gerekse kâr amacı gütmeyen derneklerin bu konuya odaklanmasıyla birlikte kadın bağımsız yönetim kurulu üyelerinin oranında önemli bir artış olabileceğini ifade ediyor.
Egon Zehnder Türkiye Yönetici Ortağı Murat Yeşildere, kadın yönetim kurulu üyesinin artması konusunda parçası, destekçisi olduğu birçok insiyatifle büyük çaba gösterdiğini söylüyor.
Yeşildere, "İdeal olan şirketlerin çeşitlilikten değer yaratılacağı konusunda aydınlanması ve bu bağlamda yönetim kurullarında farklı profillerin cinsiyet, eğitim, millet, dil, din açısından da yer almasının sağlanması" diyor. Murat Yeşildere, bu konuda normalleşmenin daha hızlı sağlanması için kotaların gündeme gelmesinin önemli bir yol olacağının da altını çiziyor.
MEHMET ÖĞÜTÇÜ THE BOSPHORUS ENERGY CLUB BAŞKANI
"YENİ ÜYELİKLER DÜŞÜNÜYORUM"
"Ben bugün kendi şirketim dışında iki şirkette bağımsız yönetim kurulu üyesiyim: Londra Borsası'nda işlem gören Genel Energy ve Borsa İstanbul'a kayıtlı Şişecam Grubu'nda...
Ayrıca iki uluslararası şirkette danışma kurulu üyeliğim var. Şişecam'daki yönetim kurulu üyeliğini mart ayı sonunda bırakıyorum. Yurtdışındaki görevlerime ilaveten ülkemizde yeni bağımsız yönetim kurulu üyeliği düşünüyorum."
ÜYE ROTASYONUNA DİKKAT!
Her ne kadar bu yıl 300 civarında yeni bağımsız üye atanacak olsa da bu mutlaka 300 yeni ismin olacağı anlamına gelmiyor. Çünkü bir şirkette bağımsız üyelik süresi dolanların başka şirketlere geçiş yapması imkanı var.
Tam da bu noktada Melsa Ararat, önemli bir konuya dikkat çekiyor. Ararat, bu konuda şöyle konuşuyor: "Aldığımız duyumlara göre iş grupları bir şirketlerinde altı yıl görev yapan bağımsız üyeleri aynı iş grubu içinde başka bir şirkete bağımsız üye olarak atayarak rotasyona uğratmak istiyorlar.
SPK'nın buna izin vermeyeceğini tahmin ediyorum zira bu kemikleşmeyi arttırdığı gibi bağımsızlık ilkesini de zedeler. Zira bağımsızlığın önemli bir kriteri ortaklardan bağımsızlıktır. Eğer altı yıllık bir ilişki bağımsızlığın yitirilmesi demek ise bağımsızlığını yitiren direktör aynı ortağın kontrol ettiği bir başka şirkette bağımsızlık için gerekli koşulu sağlayamaz."
BAĞIMSIZ ÜYELERDE ARANAN 12 ÖZELLİK
1- Makul bir süre ile bir yapıda üst düzey yönetici olarak görev yapmış olmak.
2- Şirketin faaliyet gösterdiği veya değer katılması beklenen alanda kritik deneyim sahibi olmak.
3- Uluslararası pazarlarda iş geliştirmek.
4- Büyüme ve değişimi etkin bir şekilde yönetmek.
5- Risk ve kriz yönetimi tecrübesi.
6- Finansal verilerle etkin çalışmış olmak.
7- Güçlü muhakemesi, bilgeliği ve bağımsızlığı ile değer yaratan, objektif değerlendirmeler yapabilen, iyi dinleyen, doğru soruları sorabilen kişi olmak.
8- Güvenilir, itibarı yüksek, kişisel ve profesyonel bütünlüğe ve ahlaka sahip olmak.
9- Kısıtlı zamanda olumlu etki yaratabilecek,
10- 2015 Duygusal zekasını devreye alabilen, özgüven, bilinç ve farkındalık sahibi olmak.
11- Yaratacağı veya katacağı değerle ilgili net olmak.
12-Stratejik bakış açısına, analitik düşünebilme yeteneğine sahip olmak.
FATOŞ BOZKUŞ
fbozkus@ekonomist.com.tr
Yeni Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK) 30 Aralık 2011'de yayımladığı Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasına İlişkin Tebliğ neticesinde, halka açık şirketler 2012 yılında yönetim kurullarında bağımsız üyelere de yer vermeye başlamıştı.
O dönemde şirketlerin yönetim kurullarına giren bağımsız üyelerin bir kısmı daha sonra değişse de bazıları hala görev yapmaya devam ediyor. Ancak artık bunların da değişme zamanı geldi. Çünkü SPK'nın tebliğine göre bir kişi aynı şirkette en fazla altı yıl bağımsız üye olarak görev yapabiliyor. Uzmanlar, bu nedenle bu yıl 300 civarında bağımsız üyenin değişeceğini söylüyor.
Öte yandan bu yıl yönetim kurullarına girecek 300 civarındaki bağımsız üyenin önemli bir kısmını kadınlar oluşturabilir. Çünkü üst düzey yönetici seçme ve yerleştirme alanında hizmet veren Türkiye'nin en büyük şirketleri, geçen yılın sonlarında, kendilerinden yönetim kurulu üyesi önerisi istendiğinde üç adaydan birini kadın olarak göstermeye söz vermişlerdi.
Bu durumun bu yıl şirketlerin yönetim kurullarına bağımsız üye olarak girecek kadın sayısını artırması bekleniyor. Dolayısıyla bu değişim kadınların lehine olacak gibi görünüyor.
ARAYIŞ HIZLANDI
Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu Direktörü Melsa Ararat, 2012 yılından önce bağımsız üyesi olan şirket oranının yüzde 12 olduğunu söylüyor. Ararat, "BİST'teki şirket sayısı ve kurumsal yönetim ilkelerine tabi şirket sayısı her yıl değişiyor. Ama bu yıl yaklaşık 250-300 civarında bağımsız üyenin artık bağımsızlık kriterini sağlayamayacak duruma geleceğini öngörüyoruz" diye konuşuyor.
Bu da tabii ki yeni bağımsız üye arayışını hızlandıracak. Zaten My Executive Kurucu Ortağı Müge Yalçın da, geçen yıllara kıyasla son dönemde kendilerine bağımsız yönetim kurulu üyesi bulma talebiyle gelen şirket sayısında artış olduğunu söylüyor. Bu talebin halka açık şirketlerle de sınırlı olmadığının altını çizen Yalçın, "Halka açık olmayan aile şirketleri de bize yönetim kurulu üyesi olabilecek adaylarla tanışmak, görüşmek için başvuruyor" diyor.
"DÖRT ÜYELİĞİMDEN ÜÇÜ BİTİYOR"
"Şu anda dört şirkette bağımsız üyeyim.TAV, Migros ve Doğan Holding yönetim kurullarına SPK tarafından bu uygulama başladığı zaman yani altı yıl önce seçilmiştim.
Bu yıl hepsinin öngörülen süreleri dolduğu için yeni genel kurullarında aday gösterilmeyeceğim. Devam edecek bağımız yönetim kurulu üyeliğim Boyner Perakende olacak. Bunlar dışında yeni teklifler de var ancak iş yoğunluğum nedeniyle belki ancak bir başka şirkette daha görev alabilirim."
KADINLAR ÖNE ÇIKAR MI?
SPK, halka açık şirketlerin yönetim kurullarında en az bir kadın üye bulundurulmasını öneriyor fakat bir zorunluluk getirmiyor. Ancak üst düzey yönetici seçme ve yerleştirme alanında hizmet veren şirketlerin kadın üyelere adaylar arasında daha fazla yer verecek olmasının, bu yıl şirketlerin yönetim kurullarına bağımsız üye olarak girecek kadın sayısını artırabileceği düşünülüyor.
Heidrick & Struggles Türkiye Yönetici Ortağı Ayşegül Aydın, sürekli aynı isimlerin yerine yeni isimler bularak piyasayı yönetim kurulu üyeleri namına zenginleştirmek gerektiğini söylüyor.
Bu yıl bağımsız üyelerin değişimiyle birlikte kadın üye oranında artış bekleyen Aydın, konuşmasını şöyle sürdürüyor: "Hepimizin gördüğü gibi her sektörde kadın yöneticiler en az erkek yöneticiler kadar dayanıklı, başarılı ve hırslı.
Fikir dinlemeye, duymaya daha açık, yaratıcı ve meraklılar. Matematik zekaları erkeklerden çoğu zaman daha kuvvetli. Son üç yıldır bitmeyen bir çabayla kadın üye oranını en az yüzde 25'e getirmek için uğraşıyoruz."
KADINA DESTEK ŞART
Spencer Stuart İstanbul danışmanlarından Gülven Aytekin, kadın yönetim kurulu üyelerinin sayısının oldukça yüksek olduğu Norveç ve Fransa gibi ülkelerde kanun kapsamında bir kota zorunluluğu olduğunu anlatıyor.
Türkiye'de henüz böyle bir zorunluluk olmadığını söyleyen Aytekin, gerek önde gelen şirketlerin, gerek kamu tarafının, gerekse kâr amacı gütmeyen derneklerin bu konuya odaklanmasıyla birlikte kadın bağımsız yönetim kurulu üyelerinin oranında önemli bir artış olabileceğini ifade ediyor.
Egon Zehnder Türkiye Yönetici Ortağı Murat Yeşildere, kadın yönetim kurulu üyesinin artması konusunda parçası, destekçisi olduğu birçok insiyatifle büyük çaba gösterdiğini söylüyor.
Yeşildere, "İdeal olan şirketlerin çeşitlilikten değer yaratılacağı konusunda aydınlanması ve bu bağlamda yönetim kurullarında farklı profillerin cinsiyet, eğitim, millet, dil, din açısından da yer almasının sağlanması" diyor. Murat Yeşildere, bu konuda normalleşmenin daha hızlı sağlanması için kotaların gündeme gelmesinin önemli bir yol olacağının da altını çiziyor.
MEHMET ÖĞÜTÇÜ THE BOSPHORUS ENERGY CLUB BAŞKANI "YENİ ÜYELİKLER DÜŞÜNÜYORUM"
"Ben bugün kendi şirketim dışında iki şirkette bağımsız yönetim kurulu üyesiyim: Londra Borsası'nda işlem gören Genel Energy ve Borsa İstanbul'a kayıtlı Şişecam Grubu'nda...
Ayrıca iki uluslararası şirkette danışma kurulu üyeliğim var. Şişecam'daki yönetim kurulu üyeliğini mart ayı sonunda bırakıyorum. Yurtdışındaki görevlerime ilaveten ülkemizde yeni bağımsız yönetim kurulu üyeliği düşünüyorum."
ÜYE ROTASYONUNA DİKKAT!
Her ne kadar bu yıl 300 civarında yeni bağımsız üye atanacak olsa da bu mutlaka 300 yeni ismin olacağı anlamına gelmiyor. Çünkü bir şirkette bağımsız üyelik süresi dolanların başka şirketlere geçiş yapması imkanı var.
Tam da bu noktada Melsa Ararat, önemli bir konuya dikkat çekiyor. Ararat, bu konuda şöyle konuşuyor: "Aldığımız duyumlara göre iş grupları bir şirketlerinde altı yıl görev yapan bağımsız üyeleri aynı iş grubu içinde başka bir şirkete bağımsız üye olarak atayarak rotasyona uğratmak istiyorlar.
SPK'nın buna izin vermeyeceğini tahmin ediyorum zira bu kemikleşmeyi arttırdığı gibi bağımsızlık ilkesini de zedeler. Zira bağımsızlığın önemli bir kriteri ortaklardan bağımsızlıktır. Eğer altı yıllık bir ilişki bağımsızlığın yitirilmesi demek ise bağımsızlığını yitiren direktör aynı ortağın kontrol ettiği bir başka şirkette bağımsızlık için gerekli koşulu sağlayamaz."
BAĞIMSIZ ÜYELERDE ARANAN 12 ÖZELLİK
1- Makul bir süre ile bir yapıda üst düzey yönetici olarak görev yapmış olmak.
2- Şirketin faaliyet gösterdiği veya değer katılması beklenen alanda kritik deneyim sahibi olmak.
3- Uluslararası pazarlarda iş geliştirmek.
4- Büyüme ve değişimi etkin bir şekilde yönetmek.
5- Risk ve kriz yönetimi tecrübesi.
6- Finansal verilerle etkin çalışmış olmak.
7- Güçlü muhakemesi, bilgeliği ve bağımsızlığı ile değer yaratan, objektif değerlendirmeler yapabilen, iyi dinleyen, doğru soruları sorabilen kişi olmak.
8- Güvenilir, itibarı yüksek, kişisel ve profesyonel bütünlüğe ve ahlaka sahip olmak.
9- Kısıtlı zamanda olumlu etki yaratabilecek,
10- 2015 Duygusal zekasını devreye alabilen, özgüven, bilinç ve farkındalık sahibi olmak.
11- Yaratacağı veya katacağı değerle ilgili net olmak.
12-Stratejik bakış açısına, analitik düşünebilme yeteneğine sahip olmak.
