16 Mart - 22 Mart tarihli sayıdan...
ELÇİLİKLERİN CADDE SAVAŞI
Birçoğu neredeyse Cumhuriyetimizle yaşıt elçilik binaları, Ankara’nın toplumsal yaşamında önemli bir yer tutar. Hatta bir bölümü adres tariflerinin mihenk taşı gibidir. "Filanca elçilikten sağa dön, tam karşındaki bina" cinsinden anlatımları çok duyarız. Aslında çeşitli ülkelere ait elçilik ve rezidans binalarının bulunduğu cadde ve sokaklar da ayrı bir anlam taşır. Bazı cadde ve sokaklar kimi zaman o ülkeye, kimi zaman da hiç anlaşamadığı ülkelere ait isimleri tabelasına yansıtır. Hal böyle olunca da yabancı elçilikler arasında başkentin cadde ve sokaklarının isimlerini kapma konusunda gizliden gizliye savaş yaşanır. Nasıl mı? Fazla merakta bırakmadan yaptığım kısa bir araştırmanın sonuçlarını aktararak anlatayım.
Öteden beri hedef tahtası olarak gördüğü İran’a girmenin sinyallerini veren ABD’nin Ankara Büyükelçisi, İran Caddesi’nde otururdu. Ayrıca İran’ın Orta Asya’dan stratejik komşusu olan Pakistan da bu caddedir. Buna karşılık ABD’ye inat rejimini devam ettirmeye kararlı İran’ın büyükelçilik posta adresi Tahran Caddesi’dir. Filistin’in varlığını kabul etme konusunda yıllarca ayak direyen İsrail, Mahatma Gandi Sokak’da yer alırken, Türkiye’nin yıllar önce devlet olarak tanıdığı Filistin’in büyükelçiliği Filistin Sokak’tadır. Tesadüf ki, İsrail’e Lahey Adalet divanında Gazze'deki Filistin halkına soykırım yaptığı gerekçesiyle dava açan Güney Afrika Cumhuriyeti, Filistin Sokak’ta yer alır. Tabii bu sokağın devamı ise 300 metrelik uzunluğu ile Arjantin Caddesi’ne yönelir ki, ülkemizdeki ilk cafe olan Cafemiz’in açıldığı yerdir. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Hindistan ile Pakistan’ın ayrılmasında önemli rol oynayan Pakistan’ın lideri Muhammed Ali Cinnah’ın adı Ankara’nın en ünlü protokol caddesinde yaşar. Hindistan ve Pakistan zaman zaman şiddetlenen Keşmir-Cammu çekişmesiyle savaşın eşiğine gelse de Hindistan’dan Ankara Büyükelçiliğine gönderilen mektuplar Pakistanlı lider Cinnah’ın adını taşıyan caddedeki adresine ulaşır.
Dünyanın en kalabalık Müslüman nüfusunun yaşadığı ve laiklik ile şeriat arasında mücadelelere sahne olan Endonezya’nın Ankara Büyükelçiliği ise İslam’a karşı tavrından dolayı "Allah düşmanı" manasında "Adüvvullah Cevdet" diye anılan Abdullah Cevdet Sokak’ta yer alır. Hollanda ve Fransa en şanslı elçilik binalarına sahiptir ki, biri Hollanda Caddesi’nde, diğeri ise Paris Caddesi’nde konumlanır. Keza Romanya Elçiliği Bükreş Sokak’ta, Azerbaycan Elçiliği Bakü Sokak’ta, Fas Elçiliği Rabat Sokak’ta yer alır. Almanya, Willy Brand Sokak’ta, Macaristan ise Layoş Koşut Caddesi’nde konuşlanır ki, ülkelerine ait önemli bir şahsiyetle temsil edilirler. Rusya Elçiliği ise bir suikast sonucu hayatını kaybeden büyük elçisi Andrey Karlov’un adı veriler sokakta konuşlanır.
Peki bu cadde ve sokak ismi kapma yarışının geldiği son nokta ne derseniz, Ak Parti’nin Çukurambar semtini kendine merkez kılmasıyla, üstelik Cumhurbaşkanlığı Saray’ının Çankaya’dan A.O.Ç arazisindeki Beştepe’ye külliye olarak taşınması sonrasında, cadde ve sokak ismi kapma yarışı hızlanır mı? Zira Amerikan Elçiliği Çankaya’daki 65 yıllık yerinden çıkıp A.O.Ç arazindeki Çukurambar’da yeni adreslerine taşınmış durumda. Bir hatırlatma daha: İsrail Elçiliği de aynı arazi içindeki Koç Kuleleri’nde faaliyetini sürdürüyor.
YEŞİLÇAM’IN KENDİSİ DEĞİL ÜNLÜLERİ GELDİ
Türk sineması da başkentte kendine yer bulur. Yeşilçam’ın unutulmaz oyuncusunu, yolunuz Oran semtinden geçerken anabilirsiniz: Ayhan Işık Sokağı... Beyaz perdenin hüzünlü-komik bir rahmetli yıldızı ise, adının verildiği Sincan’daki Sadri Alışık Sokak’ta yaşatılır. 1999’un sonbaharında uğradığı suikast sonucu kaybettiğimiz Prof. Ahmet Taner Kışlalı’nın Çayyolu’ndaki evinin bulunduğu cadde, Bengaldeş devletinin kurucusunun adını taşır: Bangabanhu Şeyh Mucibur Rahman Bulvarı. İstanbul’un üç büyükler diye bilinen futbol takımlarından yalnızca biri, Ankara’da mekân adı olmayı başarmış durumdadır: Keçiören Uyanış Mahallesi’nde Âşık Paşa ve Kızlarpınarı caddeleri arasında uzanan Beşiktaş Sokağı’ndan siyah-beyazlılar mutlulukla geçerler...
DELİLER TEPESİ SOKAĞI’NA GİTTİNİZ Mİ?
Asya içlerinden Avrupa’ya kadar uzanan Moğol İmparatorluğu’nun kurucusu, Mamak’ta adının verildiği Cengiz Han Mahallesi’nde anılır. Altındağ’da Turgut Reis Mahallesi’nde Akşehir ile Lodos sokaklarını birleştiren yol adının ilginçliğiyle dikkatleri çeker: Deliler Tepesi Sokağı... Atatürk döneminde yapılan reformların adları, Sincan ilçesindeki Eryaman’da bulunan caddelerde yaşatılır: Dil Devrimi, Medeni Kanun, Şapka Devrimi caddeleri. Yine Sincan’da Ulubatlı Hasan Mahallesi’ndeki bir yol da Harf Devrimi Caddesi adını taşır.
ADININ VERİLDİĞİ MAHALLEDE ÖLÜMSÜZLEŞTİ
Damlacık, Pamuk Mensucat, İzmirspor, Galatasaray, Palermo duraklarından unutulmaz golleri ve tertemiz yüreğiyle gelip geçen “Taçsız kral” adının verildiği mahallede ölümsüzlüğünü yaşar: Metin Oktay Mahallesi, Seyranbağları ile Türközü arasında bulunur. Beşiktaş, Lazio, Galatasaray’da “Sihirli” sol ayağıyla harikalar yaratan rahmetli futbolcu Şükrü Gülesin ise, Keçiören Basınevleri semtinde adının verildiği sokakla hafızalarda yaşar. Akdeniz’i “Türk Gölü” yapan denizci ailenin büyüğü, Barbaros Hayrettin Paşa’nın ağabeyi Baba Oruç’u, Altındağ Örnek Mahallesi’ndeki Oruç Reis Caddesi’nden geçerken rahmetle anarız. Dünya haritacılığının öncülerinden, büyük Türk amiralinin adı da yine Örnek Mahallesi’nde bulunan Piri Reis Sokağı’nda yaşatılır. Herhalde Ankara’daki en disiplinli (!) hemşerilerimiz de, Sincan’daki Pınarbaşı semtinde bulunan Otoriter Sokağı’nda oturuyor olsalar gerek. Çankaya Atakule’den gelen Simon Bolivar Bulvarı’ndan Yıldız’a sapan yol, Rabindranath Tagore Caddesi adını alır. Rahmetli Bülent Ecevit’in çok genç yaşta şiirlerini Türkçeye çevirdiği Hint şairi de böylece hatırlanmış olur.
ÇITIPITI’YI DÖN TABAKHANE ORADA
Aslına bakarsanız Ankara, sınırları, bürokrasiyi ve protokolü çok sever. Zira devletin kalbidir. Yolları bile yerli-yabancı devlet adamlarının isimlerini taşır. Daha önce de örneğini verdiğim gibi Turan Güneş Bulvarı, Fevzi Çakmak Sokak, saymakla bitmez. Ya telaffuzu zor isimlere ne demeli? Yol tarif ederken, adres sorarken sanki tekerleme gibi ağzınızdan bir türlü dökülemez ya, o isimlerden bahsediyorum. Örneğin, Bangabandhu Şeyh Muciburrahman Bulvarı’nı bir çırpıda söylemek kolay mı? Kendisi Bangladeş’in kurucusu... Gerçi ülkesinde Başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı görevlerinde bulunmasına karşın askeri darbe sonucu idam edilmişti. Bir de komik olanlar var. Ağaçkakan Sokak, Babaharmani Sokak, Yatıkmusluk Mahallesi, Tevekküller Sokak, Televizyon Caddesi, Çıpıtpıtı Sokak, Tabakhane Caddesi gibi...
ORADA DÖNEMİN GÜÇLÜ TÜRK DEVLETLERİ YAŞAR
Türk güreş tarihinin temel direklerinden bir pehlivanın adı, Altındağ ilçesindeki Örnek Mahallesi’nde yaşar ki, Babür Caddesi’ni Turgut Özal Bulvarı’na bağlayan Adalı Halil Sokağı’ndadır. Kurtuluş Savaşı’nın Mustafa Kemal Paşa tarafından saptanan temel ilkelerini 1919’da açıklayan bildirgeyi bize, Sincan’da Eryaman Sağlık Evi’ne ulaşan Amasya Beyannamesi Caddesi hatırlatır. Döneminin güçlü Türk devletlerinin anısı, Sincan Sanayi Sitesi’ndeki Avrupa Hun Caddesi’nde, Büyük Selçuklu Caddesi’nde ve yine Sincan’daki Büyük Hun Caddesi’nde yaşar. Sincan Sanayi Sitesi’ndeki başka bir yolda, 1402’deki Ankara Savaşı’nda Osmanlı Padişahı Yıldırım Beyazıt’ı yenerek, İstanbul’un fethini elli yıl geciktiren Özbek hükümdarının adını taşır: Büyük Timur Caddesi.