Artan tüketici farkındalığı, küresel düzenlemeler, atık yönetimi ve maliyet baskısı gibi trendleri arkasına alan sürdürülebilir moda pazarı adeta bir sıçrama yaşıyor. Custom Marketing Insights (CMS) tarafından yayınlanan “Küresel Sürdürülebilir Moda Pazarı” raporuna göre, dünya genelinde 2024 yılında 8,1 milyar dolarlık hacmiyle dikkat çeken pazarın 2030 yılında 33 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Bu büyümenin kilit noktalarından biri geri ve ileri dönüşüm…
Ekonomist’in 8 - 21 Haziran 2025 tarihli sayısından
Zira Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın rakamlarına göre dünya genelinde 92 milyon ton tekstil ürününün her yıl çöpe atıldığı tahmin ediliyor. 2000 ile 2015 yılları arasında üretim iki katına çıkarken, giysilerin kullanım süresi yüzde 36 azaldı. Türkiye’de ise yıllık yaklaşık 1 milyon 800 bin ton ürünün 600 bin tonluk kısmı çöpe gidiyor. Yakın zamanda uygulamaya giren kıyafet toplama kumbaralarıyla, yılda yaklaşık 40 bin ton giysi toplanarak geri kullanım için ayrıştırılıyor ve 10 bin tonluk bölümü geri dönüştürülebiliyor. Bu potansiyel şirketleri de harekete geçirmiş durumda. Beymen’den Mudo’ya, Orka Holding’ten Penti’ye birçok şirket geri dönüşüm projeleri hayata geçiriyor.
SERKAN TUTAR / BEYMEN DİJİTAL GRUP
DÖNGÜSEL MODA TRENDİ
Bu şirketlerden biri olan Beymen Group’un sürdürülebilirlik yol haritasının önemli hedeflerinden birini döngüsel modada liderlik oluşturuyor. Beymen Reborn, Beymen.com çatısı altında ikinci el satış platformu olarak doğdu. Repair de aynı şekilde, Beymen.com çatısı altında temizlik ve tamirat servisi olarak hayata geçti. Beymen Dijital Grup Başkanı Serkan Tutar, “3R; Reborn, Repair, Recycle olarak tanımladığımız döngüsel moda yolculuğumuzun en önemli iki platformun Beymen.com üzerinde büyümesi bizim için ayrı bir önem taşıyor” diyor.
Beymen Reborn’u 2023 yılının haziran ayında döngüsel modayı merkeze alarak önce lüks çantaların satıldığı öncü bir uygulama olarak hayata geçiren şirket, ardından sisteme lüks ayakkabıları ekledi. Reborn ile lüks çanta ve ayakkabıların yaşam döngüsünü uzatan şirket, böylece kullanım başına maliyetlerini düşürüyor ve karbon ayak izlerini azaltmaya yardımcı oluyor. Ayrıca bu yılın başında Beymen Repair ve Temiz.co iş birliğini hayata geçiren şirket, bu kapDünyada samda sadece Beymen müşterilerine değil, tüm lüks çanta ve ayakkabı sahiplerine temizlik ve tamirat hizmeti sunmayı amaçlıyor.
2024 yılında Beymen Reborn’a 15 bine yakın başvuru alındı. Şirket, 2024 yılı boyunca Reborn’da 2 bin 983 çanta, 1 bin 452 ayakkabı olmak üzere toplam 4 bin 435 ürün yeni sahipleriyle buluşturdu. Bu yıl da ilk dört ayda bin 270 adet çanta ve bin 806 ayakkabı döngüsel modanın parçası olduğunu belirten Serkan Tutar, “Özellikle belirli modellere ve markalara büyük ilgi olduğunu söyleyebilirim. Dakikalar içinde satılan marka ve modeller var. Valentino Garavani, Prada ve Louis Vuitton’a ilgi büyük” diyor.
SÜRDÜRÜLEBİLİR MAĞAZA KONSEPTİ
Mudo da geri dönüşüm konusunda adım atan şirketlerden biri oldu. Şirket, Re:Life pop-up mağazasıyla, küçük kusurları olan ancak kalitesinden ödün vermeyen ürünlerini imha etmek yerine onları uygun fiyatlarla satışa sunuyor. Mudo Re:Life adını verdiği sürdürülebilirlik odaklı mağaza konseptinin ilkini Ataşehir’deki Brandium AVM’de açan marka, bu mağazanın ardından İstanbul’un farklı noktalarında üç ay boyunca hizmet vermeyi planlıyor.
Moda ürünlerinin kullanım ömrünü uzatarak hem ekolojik hem de ekonomik fayda üretebilmek hedefiyle kurulan Nivogo da 2021 yılında döngüsel ekonomi odağıyla faaliyet göstermeye başladı. Şirket, partnerlerinden sağladığı, üretim fazlası ya da iade edilmiş moda ürünlerini Türkiye’nin ilk ve en büyük yenileme merkezinde yeniliyor, yeniden satışa uygun hale getiriyor; İstanbul, İzmir ve Antalya olmak üzere birçok şehirdeki döngüsel mağazalarında yeni kullanıcılarıyla buluşturuyor. Şirket, bugüne dek 2,4 milyon moda ürününü yenileyip ömrünü uzatarak yeniden dolaşıma kazandırdı.
İklim krizi, kaynak kıtlığı ve Avrupa Yeşil Mutabakatı gibi politikaların artık döngüsel ekonominin bir tercih değil, zorunluluk olduğunu gösterdiğini söyleyen Nivogo Marka ve İletişim Müdürü Onur Bulakbaşı, “Türkiye’de de bu dönüşümü kaçınılmaz görüyoruz. Bu yüzden önümüzdeki dönemde sadece moda ürünlerini değil sistemi dönüştürme iddiasıyla çalışmaya devam edeceğiz” diyor. Şu anda Türkiye genelinde, pop-up ve shop-in-shop mağazalar da dahil olmak üzere, 14 mağazasında toplamda 4 bin metrekareden fazla alanda kullanıcılarıyla buluşan şirketin 2025 yılında metrekare büyüklüğünü artırma hedefi de var.
FERİDUN AYIRGA / LENZING
ÖZEL TEKNOLOJİ GELİŞTİRDİ
Yenilenebilir ağaç ham maddesinden çevreye duyarlı özel elyaflar üreten Lenzing Grubu, verimliliğini artırmak ve küresel tekstil atığı sorununa bir çözüm bulmak amacıyla Refibra geri dönüşüm teknolojisini geliştirdi. Refibra, pamuklu giysi üretiminden ve kullanılmış giysilerden elde edilen pamuk artıklarından ticari ölçekte yeni lyocell elyaf üretimini mümkün kılan dünyadaki tek teknoloji. Bu sayede atıklarını döngüsel ekonomiye dâhil etmeyi mümkün kılıyor. Lenzing Tekstilden Sorumlu Kıdemli Ticari Direktörü (Avrupa, Amerika, Türkiye) Feridun Ayırga,“Lenzing olarak Refibra teknolojili Lenzing Ecovero ile tüketim sonrası tekstil atıklarından yüzde 20’ye kadar geri dönüştürülmüş ham madde içeriği ile değer zinciri ortaklarımızın döngüsel ekonomiye geçişini hızlandırması konusunda önemli bir adıma öncülük ediyoruz” diye konuşuyor.
Geri dönüşüm konusundaki çalışmalar sadece perakendeyle sınırlı değil. Üretim tarafında da önemli projeler hayata geçiyor. Türkiye’nin tekstil üretiminde öncü şehirlerinden Uşak bu konuda öncülerden biri. Uşak Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Selim Kandemir, “Tekstil, deri, alüminyum, plastik gibi birçok alanda geri dönüşüm yapabilen nadir bir üretim ekosistemine sahibiz. Bu sektörlerin arasında lokomotif olanı ise Türkiye’deki üretim payı yüzde 72’leri bulan tekstil geri dönüşüm sektörümüz” diyor. Uşak’ta yılda; 708 bin ton kullanılmamış endüstriyel tekstil atığı; battaniye, çorap, kazak ve kumaşa, 162 bin ton küçük ve büyükbaş hayvan derisi; deri konfeksiyon, aksesuar sanayi, mobilya, kozmetik, gıda sanayi ve yün ürünlere dönüştürülüyor.
SÜLEYMAN ORAKÇIOĞLU / ORKA HOLDİNG YÖNETİM KURULU BAŞKANI
Fabrikasını geri dönüşüm tesisine çeviriyor
Damat Tween ve D’S damat markalarını bünyesinde bulunduran Orka Holding, kısa bir süre önce iki yeni fabrika için 750 milyon TL’lik yatırım açıkladı. Yeni fabrikalarından sürdürülebilirlik için önemli projelere imza atan şirket, geri dönüşüm konusunda yatırıma hazırlanıyor. Önümüzdeki dönemde 2004 yılında kurulan ilk fabrikayı geri dönüşüm tesisine çevirmeyi planlayan şirket, bu proje için 3,5-4 milyon dolarlık yatırım planlıyor. Orka Holding Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Orakçıoğlu, tüm fabrikaları Karadeniz’in doğal zenginliklerinden ilham alarak çevreye duyarlı üretim anlayışıyla kurduklarını belirtiyor. Kendi elektriğini güneşten üreten, kömür yerine biyokütle kullanan ve kimyasal atık oluşturmadan üretim yapan fabrikalar, Avrupa Yeşil Mutabakatı’na uyumlu altyapısıyla karbon ayak izini en aza indiriyor.