Pandemi sürecinde çalışanlarını başka sektörlere kaptıran turizm sektörünün en büyük sorunu istihdam açığı olarak öne çıkıyor. Sezonun açıldığı şu zamanlarda, kıyı otelleri aşçıdan resepsiyoniste kadar farklı alanlarda 8 bin çalışan arıyor.
28 Mayıs - 10 Haziran 2023 tarihli sayıdan
Dünyada ve Türkiye'de toparlanmaya başlayan turizm sektörü, pandemi sürecinde ciddi bir istihdam kaybı yaşamıştı. Kıyı otellerinden şehir otellerine kadar işlerin toparlandığı şu dönemde sektörün en büyük sorunu istihdam açığı oluyor.
Turizm İstihdam Genişletme Örgütü (TEEM) ve Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi (WTTC) hazırladıkları raporlar da sektörün istihdam sorununa dikkat çekiyor. WTTC CEO'su Julia Simpson, turizm sektörünün sorununun genç profesyonelleri çekmek oluğunu vurguluyor.
Ülkemizde otellerden acentelere, havayolu şirketlerine kadar turizm paydaşlarında yaklaşık 2 milyon 350 bin kişi istihdam ediliyor. Bir otelin büyüklüğüne göre, 300 ile 700 kişi istihdam edilirken, Türkiye'nin dünyaca ünlenen misafirperverliğini koruyabilmesinde en önemli faktör çalışanlar oluyor.
İnsan Kaynakları Yöneticileri Derneği'nin (İNKAY) Ekonomist Dergisi'ne özel yaptığı araştırmaya göre, ülkemizdeki kıyı otellerinde servis çalışanlarından kat hizmetlerine, spa'dan mutfak çalışanlarına kadar turizm sektöründe 8 bin çalışana ihtiyaç duyuluyor.
İnsan Kaynakları Yöneticileri Derneği Başkanı (İNKAY) İlhami Yavuz, ekonominin giderek daraldığı, işsizlik haberlerinin sıklıkla yapıldığı böyle bir dönemde iş arayanlara turizm sektöründe ciddi fırsatlar bulunduğunu vurguluyor.
ÇALIŞAN İTHAL EDİLİYOR
Turizm sektörü kalifiye çalışanlarını yurtdışına kaptırırken başka ülkelerden çalışan ithal etmek zorunda kalıyor. Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkan Yardımcısı Mehmet İşler, sektörün çalışanlarını yurtdışına kaptırdığını, Orta Asya ve Uzakdoğu'dan çalışan getirmek zorunda kaldığını söylüyor.
Türkiye'deki otellerde hizmet veren çalışan profilinin Kazakistan, Türkmenistan, Filipinler, Endonezya, Pakistan'dan gelenlerden oluşmaya başladığını belirten İşler, Türk misafirperverliğini bu çalışan profili ile sunamadıklarını vurguluyor.
Sadece İzmir'deki genç nüfusun yüzde 20'sinin işsiz olduğunu hatırlatan İşler, "Devletimiz bu gençlere çalışma garantili, 4-5 aylık süreyle eğitimler verip sertifikalandırırsa garson, mutfak çalışanı, teknik eleman açığı
giderilebilir.
Yerel yönetimler, devlet ve özel sektör el ele verip hem gençlerin işsizlik sorununa hem de sektörümüzün istihdam sorununa çözüm bulunabilir. Böylece yurtdışından çalışan ithal etmeyi bırakıp kendi gençlerimize iş verebiliriz" diyor.
REZİDANSA DÖNÜŞÜM
Turizm sektöründe milyar dolarlık tesisler yapılıyor ancak bu tesislere gelen turistlere iyi hizmet verilmesi rakiplerle rekabette önemli. Türkiye'nin dövize en çok ihtiyaç duyduğu 2023 sezonunda, 60 milyon turist ağırlayıp, ülkemize 56 milyar dolar döviz getirip ekonomiye merhem olma planlarının gerçekleşmesi için sektörün istihdam sorununa çözüm bulunması şart.
Sektördeki çalışan sorunu nedeniyle Çeşme ve Bodrum'daki tesislerin rezidansa dönüştürüldüğüne dikkat çeken İşler, "Bu tesisler 10-15 yıllığına kullanım için Türklere satılıyor. Gelmedikleri zaman için de kiralama yapılıp kira geliri sunuluyor.
Oysa turizm imarlı bu tesislerin yabancı turiste de hizmet verip ülkemize döviz getirmesi planlanmıştı. Bu gelişme turizmi baltalayıp, ülkenin döviz gelirini kaybetmesi anlamını taşıyor. El birliğiyle turizmi korumalıyız" uyarısında bulunuyor.
LOJMAN ÖNERİSİ
Pandemi döneminde uzun bir dönem kapalı kalan oteller çalışanlarını başka sektörlere kaptırmıştı. Bu çalışanların geri gelmesi için cazibe yaratılması bir yana kira fiyatlarındaki artış nedeniyle sektör çalışanları aldıkları maaşlarla geçinemez durumda.
Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) Başkanı Kaan Kaşif Kavaloğlu, Antalya'da yükselen kiralar nedeniyle zanaatkar ekiplerin aileleriyle birlikte kirada yaşamalarının zorlaştığını, bu soruna acilen çözüm bulunması gerektiğini vurguluyor.
Otel çalışanlarından yaklaşık yüzde 30-35'lik kısmının ve bekar olanların lojmanlarda kaldığını hatırlatan Kavaloğlu, bu sorunun çözümü için devletin arazi tahsisi yapıp turizmcilerin lojman yapmasına destek olmasını öneriyor.
Turizmciler sektörün korunması için rehberlerden otelcilere, havayolu şirketlerinden acentelere kadar sektörü tek çatı altında toplayan bir yasa oluşturulması gerektiğini vurguluyorlar.
Z KUŞAĞI İLGİSİZ
Turizm sektörü yükseliş sürecine girerken çalışan bulma konusunda aynı ilgiyi görmüyor. Çünkü yeni jenerasyon olan Z kuşağı turizmin ağır çalışma şartlarına uyum sağlayamıyor.
Silkar Turizm İcra Kurulu Üyesi Zeynep Silahtaroğlu, turizm fakültelerinde okuyan gençlerin sadece yüzde 10'unun sektöre geldiğini ve bunların da hızlı para kazanıp 4-5 yıl içinde başka sektörlere geçtiklerini söylüyor.
Z kuşağının turizmin ağır çalışma şartlarına dayanamadıklarını, ofis işi istediklerini belirten Silahtaroğlu, "Sektörümüzde çalışanların yüzde 80'i güneş altında uzun saatler çalışıyorlar.
Çalışanların büyük bir kısmı uluslararası zincirlere geçip daha iyi kazanabilecekleri ülkelere gitmeyi tercih ediyorlar. Sektörümüzde yetiştirdiğimiz kalifiye çalışanları da kruvaziyer gemilere, Mısır, Uzakdoğu, İspanya gibi ülkelere kaptırıyoruz" diyor.
Turizm sektörü mevsimsel bir iş olması nedeniyle de çalışanlarını başka sektörlere kaptırıyor. Üst düzey yöneticiler daha iyi kazanmalarına karşın daha alt kademedekiler tatmin edici maaş almadan ağır çalışma şartlarına maruz olmaları nedeniyle sektör değiştiriyor.
Elite World Hotels & Resorts Pazarlamadan Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi Emel Elik Bezaroğlu, turizmde pandemi döneminde çok kaybın temizlik ve servis elemanı pozisyonlarında yaşandığını söylüyor.
Sektör temsilcileri turizm sektörünün çalışanlarını 12 ay istihdam edebilmeleri için devletin SGK desteği, vergi indirimi gibi teşvikler vermesi gerektiğini de vurguluyorlar.
İLHAMİ YAVUZ İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİCİLERİ DERNEĞİ BAŞKANI (İNKAY)
"KİRALAR OLUMSUZ ETKİLİYOR"
"Turizm sektöründe ciddi bir insan kaynağı sorunu var ve bu sorun giderek büyüyor. Ev kiralarındaki fahiş artış nedeniyle kimse Antalya'ya gelip çalışmak istemiyor. 10-15 bin TL kazanan bir çalışan 3 bin TL kira verirken, şimdi kiralar 7 bin TL'den başlıyor. Tesislerin lojmanları da yetersiz kalıyor. Bazı tesisler üst düzey yöneticilerine aile lojmanları yapıyor ama tümü yapamıyor. Devletin kiraları denetlemesi sorunun çözümüne katkı sağlayacaktır."