Aram Ekin Duran
eduran@ekonomist.com.tr
Pandemi dönemi ile birlikte küresel ticarette oyunun kuralları yeniden yazılırken, KOBİ'ler için yeni döneme uygun ihracat destekleri önem kazanıyor. İhracatta geleneksel pazarlarının yanı sıra gelişen ekonomilere yönelik ticaret fırsatları da öne çıkıyor.
Türkiye ihracatı, Covid-19 pandemisinin küresel ekonomide yarattığı felç sonrasında nisan ve mayıs aylarında yüzde 40'ı aşkın düşüş yaşamıştı. Özellikle Türkiye'nin ana ihracat pazarı olan Avrupa Birliği ülkelerindeki talebin hızla düşmesi, ihracatçılarda şok etkisi yaratmıştı.
Haziran ayında yüzde 15,6 büyüme ile olumlu bir seyir izleyen ihracat, temmuz ve ağustos dönemlerinde yine eksiye düşse de pandemi sonrası dönem için ihracatta umutların yeniden yeşerdiğini de göstermiş oldu. Yüzde 40 gibi rekor küçülmenin ardından, son iki ayda yaşanan yüzde 6 civarındaki ihracat düşüşü dış ticarette toparlanma sinyali olarak yorumlandı.
Otomotiv, kimya, tekstil, makine gibi ihracatta önde gelen pek çok sektörde eylül sonrasında toparlanmanın çok daha belirgin hale geleceği düşünülüyor.
Biz de bu süreçte KOBİ Girişim dergisi olarak, yeni dönemde ihracat yapmak isteyen girişimciler ve KOBİ'ler için ihracat dünyasındaki yeni gelişmeleri, hazırlanan yeni destek araçlarını ve fırsatları ele almak istedik.
Önce ihracattaki güncel rakamları vererek başlayalım. Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin (TİM), ağustos ayı ihracat verilerine göre, Türkiye'nin ihracatı 2020 yılı ağustos ayında yüzde 5,7 düşüşle 12 milyar 463 milyon dolar oldu.
Buna karşın, sekiz sektör tarihinin en yüksek ağustos ayı ihracatına ulaşırken, 85 ülkeye ihracat 516 milyon dolar arttı. Aralarında İngiltere, Almanya, Fransa ve Hollanda'nın da yer aldığı tam 14 ülkeye her sektör ihracat gerçekleştirmeyi başardı.
BİN 307 YENİ FİRMA İHRACATÇI OLDU
Ağustos ayının lideri 1 milyar 546 milyon dolarlık ihracat ile hazır giyim sektörü olurken, 1 milyar 545 milyon dolar ihracat ile otomotiv sektörü ikinci, 1 milyar 375 milyon dolar ihracat ile kimyevi maddeler üçüncü oldu.
Ağustos ayının en güçlü performansına imza atanlar ise yüzde 39,3 artışla 92,8 milyon dolar ihracata ulaşan fındık ve mamülleri, yüzde 36,1 artışla 71,3 milyon dolara ulaşan tütün, yüzde 18,6 artışla 130,2 milyon dolara ulaşan yaş meyve sebze sektörleri oldu.
Öte yandan ağustos ayında ihracat ailesine bin 307 yeni firma katıldı. İhracata yeni başlayan bu firmalar, ağustos ayında 110 milyon 19 bin dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Firma özelinde bakıldığında, ağustos ayı içerisinde toplam 37 bin 475 firma ihracat gerçekleştirdi.
SOLUNUM CİHAZLARINDA YÜZDE 4097 ARTIŞ
Covid-19 ürünleri ihracatı, ağustos ayında da hız kesmedi. Geçtiğimiz yılın aynı ayına göre; solunum cihazları yüzde 4097, maske ve önlük yüzde 641, tanı kitleri yüzde 178, dezenfektan ihracatı ise yüzde 47 artış gösterdi.
İhracatın son dönemdeki seyrini değerlendiren TİM Başkanı İsmail Gülle, “İhracatçılarımız, bu zorlu şartlarda dahi, geçen yılın ağustos ayına oldukça yakın bir seviyede ihracat gerçekleştirdiler” diyor.
Norveç'in ihracatının yüzde 24, Hindistan'ın ihracatının yüzde 22, Japonya'nın ihracatının ise yüzde 16 düştüğü bir dönemde Türkiye'nin ihracatta pek çok ülkeye göre daha az hasarlı olduğunu vurgulayan İsmail Gülle, “Son üç aydaki ihracat rakamlarımız, yeni dönemin ihtiyaçlarına hızla adapte olduğumuzu gösteriyor.
Dalga dalga tüm dünyayı saran pandemi fırtınasından, adım adım güçlenerek çıkıyoruz” şeklinde konuşuyor.
KOLAY İHRACAT PLATFORMU
Yeni dönemde ihracatçıları, Covid- 19 sonrası küresel ticaretin ihtiyaçlarına cevap verecek bazı destekler de bekliyor. Bunlardan en önemlisi Ticaret Bakanlığı tarafından yapay zeka destekli oluşturulan "Kolay İhracat Platformu"Geçtiğimiz günlerde Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan tarafından kamuoyuna ve ihracat dünyasına tanıtılan platform ihracat yapmak isteyen şirketlerin; en uygun pazarları keşfetmesini, sektörel analizlere ve güncel mevzuatlara ulaşmasını kolaylaştırıyor.
Platformda, şirketlerin ihracat yapmak istediği pazarlara; hangi ürünler ile giriş yapabileceği sunulurken, ülkelerin ticari mevzuatlarına da yer veriliyor. Aynı zamanda istatistikler ve analizlerle; pazarda başarılı olmak için nasıl hareket edilmesi gerektiğinin de ipuçları veriliyor.
Yapay zeka destekli Kolay İhracat Platformu, kamu datası kullanılarak pazar önerisi yapılan ilk algoritma olma özelliği taşıyor. Platform, 5 binden fazla Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu'na, 190'dan fazla ülke ile ilgili veriye sahip.
10'dan fazla yerli ve uluslararası veritabanından elde edilen bu veriler, makine öğrenmesi ile 10 binden fazla etkili parametreyi ortaya çıkarıyor. Böylece platform 10 milyondan fazla hesaplama yaparak özelleştirilmiş hedef pazar verileri sunuyor.
İhracat yapmak isteyen şirketler platform sayesinde elindeki ürünlerin hangi pazarlara uygun olabileceğini öğrenirken, rakip firmaların tercih ettiği ülkeleri de görüntüleyebiliyor. Aynı şekilde ülkelere uygun ticaret ürünleri de firmalara gösteriliyor.
Platform bunların yanı sıra Türkiye'nin ihracat ekosisteminden anlamlı değerler çıkararak; şirketlerin veriye dayalı kararlar almasını sağlıyor. Platform, güncel verilerin analizi ile şirketleri uygun pazarlara yönlendiriyor.
PLATFORM NASIL KULLANILIYOR?
Tüm Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının kullanımına açık olan platformu kullanmak isteyenler, Kolayihracat.gov.tr üzerinden e-devlet şifresi ile giriş yapabiliyor. Kolay İhracat Platformu faz-1 kapsamında altı farklı modül ile hizmet veriyor.
Bu modüller şöyle sıralanıyor: Akıllı İhracat Robotu, Pazara Giriş Haritası, Ülke Sayfası, Sektör Sayfası, İhracat Kokpiti ve Mevzuat Modülü. Özellikle ‘Pazara Giriş Haritası’ modülü sayesinde 5 bin 400 ürün ve 190 ülke özelinde farklılaşan bir milyonun üzerinde Pazara Giriş Haritası ile ihracatçıların, ürünlerine en uygun pazara ilişkin karşılaştırmalı analizler, vergi oranları, tarife dışı engeller ve pazardaki rakiplerine ilişkin bilgi edinilebiliyor.
Kolay İhracat Platformu, İhracat Kokpiti ile de her firmaya özel, kişiselleştirilmiş veri ve içerikler sunuyor. Platformda, her firma kendisine ait bir profil sayfasına sahip olabiliyor.
Platform üzerinden hedef pazarlarındaki alım taleplerine, ihale duyurularına ve potansiyel alıcı bilgilerine de anlık olarak ulaşmak mümkün. Her firmaya özel olarak oluşan İhracat Kokpiti üzerinden firmalar kendi ihracat geçmişlerini detaylı bir şekilde analiz etme şansına kavuşuyor.
Böylece ihracat stratejilerini de iyileştirme fırsatı yakalıyor. Kolay İhracat Platformu’nun daha da genişletilmiş ikinci fazı ise 2020 sonunda devreye alınacak.
KADIN İHRACATÇILARA ÖZEL
Öte yandan kadın ihracatçılar özelinde de yeni bir gelişme yaşanıyor. Bilindiği gibi pandemi döneminde fiziki fuarların yerini sanal fuarlar, ülkeler arası ticaret heyetlerinin yerini de sanal ticaret heyetleri almış durumda.
Bu kapsamda birçok ihracatçı şirket, Almanya, Kolombiya ve Meksika pazarlarında yeni iş birliklerine imza attılar. 21 Eylül - 2 Ekim tarihleri arasında ise kadın ihracatçılara yönelik ilk sanal ticaret heyeti olan ve tüm sektörlerin katılımına açık Şili, Peru, Kolombiya, Meksika Sanal Genel Ticaret Heyeti gerçekleştirilecek.
MİKRO İHRACAT AVANTAJLARI
Durgunluk döneminde Türkiye’deki büyük şirketler bünyelerindeki dış ticaret departmanları ile ihracat süreçlerini yönetirken, KOBİ’ler ihracat konusunda rehberliğe ihtiyaç duyuyor.
Bu noktada düşük tutarlı ihracat işlemleri yaparak Türkiye’den yurt dışına mal satmayı hedefleyen KOBİ’ler için ‘mikro ihracat’ kapsamında sağlanan önemli destekler bulunuyor. ‘Mikro ihracat’, Türkiye'den yurtdışına yapılacak 15 bin Euro’dan ve 300 kg’dan az satışları ifade ediyor.
Mikro ihracatta, ürünlerin sadece Türkçe fatura aslı ve İngilizce nüshası ile birlikte yetkili kargo şirketlerine teslim etmek yeterli oluyor. Yetkili kargo şirketi, “operatör” sıfatıyla gönderici KOBİ adına herhangi bir ek ücret almadan ürünlerin gümrük işlemlerinin yapılmasını sağlıyor.
KOBİ'LER İÇİN MİKRO İHRACAT PLATFORMLARI
Shipito.com: ABD'ye mikro ihracat yapan KOBİ'ler Shipito'dan çok cüzi ücretler karşılığında “fulfiliment” hizmeti alabilir. Böylelikle ABD’deki her müşterinize Türkiye'den ayrı ayrı paketler kargolamak yerine, tüm ürünleri haftada bir veya iki haftada bir büyük kutular içerisinde gönderebilirsiniz.
Incnow.com: Mikro ihracatta hedef pazar olarak ABD'yi seçtiyseniz, ABD'de kurulu bir şirketinizin olmasında büyük fayda var. ABD'de uzaktan şirket kurmak için Incnow.com'un danışmanlık hizmet paketinden yararlanabilirsiniz.
Skype.com Skype Number: Yurtdışındaki müşterilerinizin sizi telefonla aramalarını kolaylaştırmak için Skype üzerinden lokal telefon numaraları kiralayabilirsiniz.
Shopify.com: Shopify platformu üzerinde çok hızlı bir şekilde kendi e-ticaret web sitenizi oluşturabilirsiniz.
PayU.com.tr: Shopify üzerinde kurduğunuz e-ticaret web sitenizde müşterilerinizden kredi kartı ile tahsilat yapmak için PayU'nun hizmetinden yararlanabilirsiniz.
Sellbrite.com: Amazon, eBay, Etsy gibi platformlardaki satışlarınızı ayrı ayrı ekranlar üzerinden yönetmek yerine, tek bir ekran üzerinden yönetebilirsiniz.
KOLAY İHRACAT PLATFORMU HİZMETLERİ NELER?
İhracat yapmak isteyen şirketler platform aracılığı ile şu bilgilere ulaşabiliyor:
- Gümrük vergisi oranları
- Tarife dışı önlemler
- Menşe belgesi örnekleri
- Tercihli ticaret koşullarını sağlayan anlaşmalar
- Ülkemizin Yurt dışındaki ticaret müşavirlerinin belirttiği güncel gelişmeler ve ayrıntılar
- Ülke ve sektör bazında ithalat ve ihracat verilerindeki değişim ve trendler
- İhracatta zorunlu belgeler
- Pazara girişteki temel koşullar, kriterler ve mevzuat
2020'DE BEŞ CAZİP PAZAR
AZERBAYCAN
Sağlık ekipmanlarına ilgi büyük
Bugüne kadar ihracatı enerji ürünlerinden, ithalatı ise enerji sektörü için gerekli makine ve ekipmandan oluşan ülke, orta sınıfın gelişmesi ve zenginleşmesi ile artık gıdadan perakendeye sağlıktan telekomünikasyona pek çok alanda fırsatlar barındırıyor. Başkent Bakü dışında Gence ve Lenkeran şehirleri de hızla gelişen pazarlar. Yakın dönemde hastane ekipmanları, medikal cihazlar, gıdada ise bisküvi, şekerli mamüller, kanatlı et, narenciye ve makarna alanında fırsatlar oluşacak.
ÇİN
Ticaret ve yatırım fırsatları artıyor
Büyük holdinglerden küçük girişimlere kadar her boyutta şirket, Çin'e giriş yolları arıyor. Çin'de ilk Yabancı Yatırım Yasası, 1 Ocak 2020'de yürürlüğe girdi. Yabancı Yatırım Yasası ile yabancı yatırımcılara yerli yatırımcılarla eşit muamele ilkesi getirildi. Yeni dönemde Türk şirketler gıdadan elektroniğe, tekstilden beyaz eşyaya kadar pek çok alanda Çin'de yatırım fırsatlarını değerlendirmeye başlayacak.
ENDONEZYA
Helal gıda için 200 milyonluk pazar
Endonezya 200 milyonluk Müslüman nüfusu ile Türkiye açısından çok yakından takip edilen ülkelerin başında geliyor. Başta değirmen makineleri, gıda işleme ve paketleme makineleri, tekstil makineleri ve savunma sanayi ürünleri konusunda ciddi talep var. Gıdada ise 200 milyonluk Müslüman nüfusa yönelik helal gıda ihracatında büyük fırsatlar var. Talep edilen başlıca ürünler zeytinyağı, domates salçası, kuru ve sert kabuklu meyveler.
NİJERYA
Afrika’nın lider ekonomisi olma yolunda
Nijerya'nın yüksek büyüme oranlarıyla önümüzdeki 15 yıl içinde Güney Afrika'nın tahtına oturması bekleniyor. Bu durum ülke geliştikçe başta inşaat, mobilya, beyaz eşya ve demir-çelik olmak üzere pek çok sektörde ihracat fırsatları yaratıyor. İkinci el araba ve traktörlere yoğun ilgi gösterilen Nijerya'da oto yan sanayi ürünleri ithalatı her geçen gün artıyor. Ayrıca kalabalık genç nüfus ve artan doğurganlık oranı ile özellikle hijyenik havlu ve bebek bezleri ihracatında fırsatlar var.
POLONYA
Doğu Avrupa’nın en büyük pazarı
Polonya 320 milyar dolarlık perakende piyasası ve 400 bin mağazası ile AB'ye katılan yeni 10 ülke içerisinde en büyük pazara sahip. Özellikle hazır giyim, ev tekstili ve gıda ürünlerinde önemli fırsatlar var. Çikolata mamülleri, bisküvi, tütün, yaş meyve sebze ve çay önde gelen ihraç ürünleri haline gelebilir. Sanayide ise motorlu taşıt yedek parçaları, televizyon alıcıları ve monitörler, beyaz eşya, pamuklu kumaş ihracatında 10 milyar doları aşan fırsat bulunuyor.