Anadolu 500’ün zirvesi, bu yıl da art arda dördüncü kez Tosçelik’in oldu. Anadolu 500’de zirveye ilk kez 2013 yılında oturan Tosçelik, 2014 ve 2015 yıllarında ise ikinci olmuştu.
TOSÇELİK’İN ZİRVEDEKİ DÖRDÜNCÜ YILI
Anadolu 500’ün zirvesi, bu yıl da art arda dördüncü kez Tosçelik’in oldu. Anadolu 500’de zirveye ilk kez 2013 yılında oturan Tosçelik, 2014 ve 2015 yıllarında ise ikinci olmuştu. Son dört yıldır üst üste birinci sırada yer alan Tosçelik, toplamda beşinci kez Anadolu 500’ün zirvesinde yer almış oldu. Tosçelik, böylece Anadolu 500’ün 11 yıllık tarihinde en çok birincilik alan şirket olarak rekor kırdı. Listede Tosçelik’i üç birincilikle Kroman, iki birincilikle Tiryaki Agro ve tek birincilikle Erbakır takip ediyor. Anadolu 500’de ikinci sırada ise son üç yılın ikincisi olarak Tosçelik’i yakından takip eden Kardemir bulunuyor. Üçüncü sıraya ise geçen yıl üçüncü olan Erbakır’ı geçerek Sarkuysan yerleşti. Sarkuysan, 2017 yılında da Tosçelik ve Kardemir’in ardından üçüncü olmuştu. Böylelikle Sarkuysan bir yıllık aranın ardından yeniden ilk üçteki yerini almış oldu.
CİROLAR 400 MİLYAR TL SINIRINI GEÇTİ
Anadolu 500’deki şirketlerin cirosu, 2019 yılında ilk kez 400 milyar TL sınırını aştı ve 402,8 milyar TL olarak gerçekleşti. Toplam ciro 2018’e göre yüzde 24 artarken, Anadolu 500 araştırmasına başladığımız 2009’dan beri toplam cirolardaki artış yüzde 447 oldu. Anadolu 500 şirketlerinin vergi öncesi kârı da bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 62 arttı. 2018’in son çeyreği ile 2019’un ilk iki çeyreğinde küçülen Türkiye ekonomisi, 2019 yılını toplamda binde 9’luk büyüme ile kapatmıştı.
Özellikle son çeyrekte baz etkisiyle yüzde 6,4 olarak gerçekleşen büyüme verisi, yılın tamamının pozitif büyüme ile kapatılmasında büyük rol oynadı. Bu dönemde Anadolu 500 şirketlerinin ihracatı ise yüzde 3,6 gerileyerek, bir önceki yıl 16 milyar dolardan 15,4 milyar dolara geriledi. Aynı dönemde çalışan sayısı da yüzde 1,4 artışla 281 bin 612 olarak gerçekleşti.
İHRACAT PAYI ÜÇ YILDIR DÜŞÜYOR
Anadolu 500 şirketlerinin cirosunun Türkiye’nin gayri safi yurtiçi hasılasına (GSYH) oranı, 2019’da yüzde 9,4 olarak gerçekleşti. Bir önceki yıl bu oran yüzde 8,7 olmuştu. Bu da 2019’un ilk yarısında ekonomide yaşanan küçülmenin etkisi olarak görülebilir. Geçen yıla göre yaşanan görece iyileşme ise ekonomideki küçülmenin etkilerinin ekonominin diğer aktörlerine oranla Anadolu 500 şirketlerinde bir miktar daha az görülmesinden kaynaklanıyor.
Öte yandan aynı dönemde Anadolu 500 şirketlerinin ihracatının toplam ihracata oranında ise gerileme yaşandı. 2018’de yüzde 9,5 olan toplam ihracat içerisinde Anadolu 500 payı, 2019’da yüzde 8,6’ya geriledi. Böylelikle üst üste üçüncü yılda da Anadolu 500 ihracatının toplam ihracattan aldığı pay düştü. 2016’daki yüzde 11,1’den yüzde 8,6’ya kadar geriledi.
Anadolu 500’ün toplam istihdamdan aldığı payda ise 2018’den sonra 2019’da da yüzde 1’lik gerçekleşme göze çarpıyor. Anadolu 500 istihdamının toplam istihdamdan aldığı pay, 2009-2016 yılları arasında istikrarlı biçimde yüzde 1,1 olarak gerçekleşmişti. 2016’da yüzde 0,9 olan istihdam oranı, 2017’de tekrar yüzde 1,1’e çıkmış, 2018’de yüzde 1’e gerilemişti.
GIDA, TEKSTİL VE METAL ÖNDE
Anadolu 500’e 10 ve üzerinde şirket gönderen sektör sayısı, 2019 yılında 11 oldu. Bu sektörler içerisinde ilk sırayı 123 şirket ile gıda sektörü aldı. Bir önceki yıl da gıda sektörü 122 şirket ile ilk sırayı almıştı. Ancak geçmiş yıllara bakıldığında, 2015’te 145 şirketle Anadolu 500 listesinde yer alarak rekor kıran gıda sektörü, aradan geçen yıllar içerisinde listedeki ağırlığını yaklaşık yüzde 15 kaybetti. İkinci sırada ise 103 şirket ile tekstil sektörü yer aldı.
Tekstil sektörünü 40 şirketle otomotiv ve 23 şirketle kimya sektörü takip etti. Sıralamada yedi sektörden şirket sayıları bir önceki yıla göre düşerken, dört sektör ise önceki döneme göre şirket sayısını artırmayı başardı. Geçen yıla göre gıda, otomotiv, kimya ve ambalaj sektöründe kısmi artışlar olsa da, enerji, ticaret hizmet-mobilya ve lastik-plastik sektöründeki şirket sayılarında önemli düşüşler yaşandı.
BURSA 11 YILDIR ZİRVEDE
Anadolu 500 listesine en çok şirket gönderen şehir, 2019 yılında da değişmedi. Bursa, 91 şirket ile Anadolu 500 araştırmasının başladığı 2009’dan beri bu alanda zirvenin bir kez daha sahibi oldu. Ancak Bursa’nın Anadolu 500’deki ağırlığı son yıllarda azalma eğiliminde. 2009’da 148 olan Bursalı şirket sayısı, 2017’de 84’e kadar düşmüş, 2018’de ise yeniden toparlanarak 104’e çıkmıştı.
2019’da ise Bursalı şirketlerin sayısı yeniden düşüşe geçti ve 91 oldu. Bursa’yı 65 şirket ile Gaziantep ve 45 şirket ile Kocaeli takip ediyor. 2019’da Anadolu 500’e 10 ve üzerinde şirket gösteren il sayısı 15 olarak gerçekleşti. Bu sayı önceki yıl 14’tü. 2018’de listede olup 2019’da olmayan tek şehir Mersin olurken, bu yıl listeye Antalya ve Sakarya da girdi. Toplamda 51 şehir Anadolu 500 listesine şirket sokmayı başardı.
BARİYER 200 MİLYON TL’YE DAYANDI
Anadolu 500’e 2019’da giren son şirketin cirosu, ilk kez 200 milyon TL sınırına dayandı ve 199 milyon TL oldu. Böylelikle bir önceki yıl 158 milyon TL olan son şirket cirosunda, yüzde 25’i aşan yükseliş yaşandı. “Giriş bariyeri” olarak tanımladığımız bu tutar, 10 yıl önce 37 milyon TL seviyesindeydi. Yani aradan geçen 10 yılda Anadolu 500 listesine giriş bariyeri yüzde 437 gibi rekor seviyede artmış oldu.
2017’de 112 milyon TL’den 157 milyon TL’ye hızlı bir sıçrayış yaşayan giriş bariyeri, 2018’deki kur krizi ve son çeyrekteki küçülmenin de etkisi ile aynı yıl neredeyse yerinde saymıştı. Ekonomide zorlu bir yıl olan 2019’da da ikinci çeyrekte hızlanan ekonomi çarklarının etkisi ile giriş bariyeri 200 milyon TL sınırına ulaştı. Öte yandan Anadolu 500 listesindeki ilk 10 şirketin toplam cirodaki payı ise bir önceki yıla oranla düştü ve yüzde 14,7’den yüzde 13,2’ye geriledi. İlk 10 şirket ciro rekorunu 2013’te yüzde 14,8 oranıyla kırmıştı.
