Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkan Yardımcısı ve AE Mimarlık Yönetim Kurulu Başkanı Mimar Ahmet Erkurtoğlu, perde duvar uygulamasının detaylarını ve önemini ekonomist.com.tr'ye anlattı.
PERDE DUVAR NEDİR?
Perde duvarlar, plandaki kalınlıkları boylarına göre oldukça büyük olan düşey taşıyıcı elemanlar olup görevleri döşemelerden ve kirişlerden aldıkları yatay ve düşey yükleri zemine aktarmak ve özellikle deprem ve rüzgar gibi yanal yükler etkisinde yapıların yatay ötelenmesini sınırlamaktır. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’nde perdeler planda uzun kenarlarının kalınlıklarına oranı en az 6 olan düşey taşıyıcı sistem elemanları olarak adlandırılmaktadır.
Düşey yükler yani yapının kendi ağırlığı olan sabit yükler ile yapıda meydana gelen insan, makine vb. kaynaklı hareketli yükler için genel olarak kolonlar yeterli dayanımı sağlamaktadır. Kolonlara oranla büyük kesitlere sahip olan perde duvarlar, tabii ki yapıların düşey yüklere karşı dayanımını da fazlasıyla artırmaktadır. Fakat perdelerin kullanımında asıl amaç yanal yüklere karşı yapının dayanımını ve rijitliğini artırmaktır.
Yani 30 cm kalınlığındaki bir taşıyıcı elemanın eni 180 cm veya daha fazla ise bu taşıyıcı elemana betonarme perde duvar denir.
Perde duvarlar yatay yük taşıyan yapı elemanlarıdır. Hepsi taşıma güçlerine ulaşana kadar yatay yük taşırlar. Yatay yük taşımayacağı varsayılan duvarlar da “perde duvar”dır. Betonarme çerçeveli yapılarda kolonlar arasındaki tuğla dolgu duvarların sınırlı da olsa yatay yük taşıma gücü vardır.
KOLON VE PERDE ARASINDAKİ FARK NEDİR?
Kolonlara oranla büyük kesitlere sahip olan perde duvarlar, tabii ki yapıların düşey yüklere karşı dayanımını da fazlasıyla artırmaktadır. Fakat perdelerin kullanımında asıl amaç yanal yüklere karşı yapının dayanımını ve rijitliğini artırmaktadır.
Perde duvar eninin 7 katı boyu olan betonarme duvarlardır yani eni 30 cm ise boyu en az 210 olmalıdır. Kolon ise mimari çözüme göre çeşitli ebatlarda olabilir. 30x50, 40x60, 50x100 gibi olabilir. Perde duvarlarda çeşitli iç mekanları birleştirmek binaya zarar verir ama kolon ve kirişlerle çözülen binalarda ara bölücü elemanlar gaz beton veya tuğla olduğu için taşıyıcı değildir ve ihtiyaç halinde iç mekanların birleşmesinde yapının statikine bir zarar vermez.
PERDE DUVAR DEPREME NEDEN DAYANIKLI?
Perde duvarlar oldukça büyük olan düşey taşıyıcı elemanlar olduğu için düşey yükleri zemine aktardığı için deprem gibi yanal yüklerin etkisinde yapıların yatay ötelenmesini sınırlandırır. Perde duvarlarla yapılan binalarda taşıyıcı elemanların tek yönlü değil çift yönlü yapılması yapıların çok sağlam olmasını ve depremde az hasarla atlatılarak ölümcül yıkımlara engel olmasını sağlar.
