Black Friday (Kara Cuma)

Yurt dışında Black Friday, yani Kara Cuma olarak bilinen Türkiye’de ise Efsane Cuma, Muhteşem Cuma, Bereketli Cuma gibi isimlerle düzenlenen etkinlik günleri kasım ayının gelmesiyle birlikte yeniden gündemde. Peki, Black Friday 2021 indirimleri ne zaman? Kara Cuma, Efsane Cuma ve Muhteşem Cuma isimleri ile adlandırılan Black Friday ayın kaçında düzenleniyor? Black Friday ismi nereden geliyor? Anlamı ne? İşte 'Black Friday' hakkında bilinenler...

BLACK FRIDAY 2021 NE ZAMAN?

Öncelikle Black Friday indirimleri ne zaman? ABD'de Black Friday, şükran gününün ertesindeki ilk Cuma gününe atıfta bulunuyor. Global olarak ise Black Friday bu yıl 26 Kasım'da... Google da bu yıl için 26 Kasım tarihini okurlara sunuyor. Ancak firmalar son yıllarda Black Friday etkinliğini birkaç güne yayıyor. Türkiye'de e-ticaret siteleri Efsane 11 İndirimleri, Süper İndirim Günleri gibi tanıtımlarla Kasım ayı içinde de indirim günlerini başlattı. 7-11 Kasım, 12-15 Kasım gibi günlerde Türkiye'de büyük alışveriş siteleri indirim günleri düzenlendiğini duyurdu.

BLACK FRIDAY NE ANLAMA GELİYOR?

Amerika’da ortaya çıkan ve İndirim çılgınlığı olarak bildiğimiz “Black Friday” in ortaya çıkış öyküsü bugün bilinen halinden biraz daha farklı olabilir. Peki, Black Friday ne demek? Black Friday ismi ne zaman, nasıl ortaya çıktı? Black Friday ismi ilk nerede kullanıldı? Bu konuda farklı iddialar var... 1980’lerde mağaza sahipleri “Black Fiday” isminin yaydığı negatif algıyı kırmak için çeşitli alternatif isimler üzerinde çalışmışlar ve “Big Friday” ismiyle değiştirmeye çalışmışlarsa da başarılı olamamışlardır. Günümüzde tamamen yoğun alışverişin yapıldığı “Black Friday”in ortaya çıkış öyküsünü sizler için derledik. Son dönemde bu gelenek gerek ülkemizde gerekse dünya da yerini online alışveriş sitelerinin neredeyse 1 haftaya yayılan indirim günlerine evrilmiştir.

Bir iddiaya göre “Black Friday” isminin kayıtlara ilk geçen hali alışveriş çılgınlığından çok 24 Eylül 1869’daki altın piyasalarının çöktüğü finansal krizle olmuştur. Wall Street’in iki kurt yatırımcısı Jay Gould ve Jim Fisk’in birlikte piyasadaki altın fiyatlarını manipüle ederek hızla yükseltmesi ve ardından tepeden satarak inanılmaz derecede kar elde etmeleri ve bu oyunun 24 Eylül Cuma günü ortaya çıkmasıyla altın fiyatlarının tepetaklak olmasıyla birlikte birçok kişinin iflas ettiği gün kullanılmıştır.

MUHASEBE HESAPLARINDAKİ KAR ETKİSİ

Bugün bilinen haliyle Amerika’da “Thanksgiving Day” (Şükran Günü)nün bir parçası haline gelmesi ise daha sonraki mağaza satışlarında kullanılan muhasebe kayıtlarına uzanır. Tüm yıl operasyonel giderler ve zararlar o dönemde kırmızı ile işaretlenirdi. Bu kırmızı çizgi genelde şükran gününde yapılan harcamaların çokluğu nedeniyle şükran gününden sonraki gün kara dönüşür ve kar siyah ile işaretlenirdi. Kasım ayının son perşembe günü kutlanan “Şükran gününde” herkesin birbirine hediye almasıyla çok iyi satış rakamlarına ulaşan mağazalar, ertesi cuma günü siyaha dönen muhasebe hesaplarının da etkisiyle indirime girerlerdi.
Black Friday kelimesinin çıkış kaynağına dair bir diğer ise bu terimin ilk olarak 1960’lardan itibaren Philadelphia polis departmanı tarafından kullanılmaya başlandığı yönünde. İddiaya göre şükran gününden sonraki günün tatil olması, mağazalarda çok ciddi indirimler uygulanması ve ordu-donanma arasındaki geleneksel futbol müsabakasının bu Cuma oynanması nedeniyle şehir merkezine çevreden, banliyölerden ve kırsaldan insanların akın etmesiyle trafiğin alt üst olması ve şehrin kaosa dönmesi üzerine bu güne “Black Friday” dendiği yönünde. www.britannica.com'da bu bilgi şöyle paylaşılıyor: "Philadelphia'daki polis memurlarının, çok sayıda turistin tatil alışverişine başlamak için şehre gelmesiyle sonuçlanan kaosu tanımlamak için “Kara Cuma” ifadesini kullanmaya başladığı 1960'ların başına kadar uzanır. Bu yoruma göre devasa kalabalık, trafik sıkışıklığı, kazalar, hırsızlık ve diğer sorunlarla uğraştığı için normalden daha uzun vardiyalarla çalışan polis için bir baş ağrısı yarattı. Birkaç yıl içinde, Kara Cuma terimi Philadelphia'da kök salmıştı. Şehir tüccarları, günü “Büyük Cuma” olarak adlandırarak daha güzel bir yüz oluşturmaya çalıştılar. Perakende satışlarda olumlu bir artışı ifade eden “Kara Cuma” ifadesi, tüccarların kırmızıdan siyaha kâr anlatısını yaymaya başladığı 1980'lerin sonlarına kadar ülke çapında büyümedi. Kara Cuma, mağazaların yıl boyunca kâr etmeye başladığı gün ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en büyük alışveriş günü olarak tanımlandı. Gerçekte, çoğu mağaza en büyük satışlarını Noel'den önceki Cumartesi günü gördü"
Geçtiğimiz yıllarda ortaya atılan “Black Friday” in kökleri hakkındaki bir diğer iddia ise biraz daha karanlık. Söz konusu iddia 1800’lerde Amerika’da güneyli toprak sahiplerinin Şükran Gününden sonraki Cuma kurulan köle pazarlarında indirimli olarak köle almalarına dayanıyor. Bu iddia ortaya atıldıktan sonra bir grup ciddi olarak Black Friday’ı protesto etse de indirim geleneği devam etmiştir. Fakat bu iddiayı destekleyecek sağlam bir kanıt bulunamamıştır.

BLACK FRIDAY ÜZERİNE Doç Dr. Betül Önay Doğan'ın 2018'de AA'ya yazdığı yazının bir bölümünde ise şu bilgiler yer alıyordu: “Black Friday”in kullanım sebebi ya da tarihiyle ilgili kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, ABD’nin Philadelphia şehrinde ortaya çıktığını ve şükran gününün ertesindeki ilk Cuma gününe atıfta bulunduğunu söylemek mümkün. Terimin ortaya çıkış tarihi ise pek çok kaynakta 1960’lı yıllar olarak ifade ediliyor. Hikâye kimi kaynaklarda şükran gününden sonraki günün trafik yoğunluğunda uzun saatler çalışmak zorunda kalan trafik polislerinin söylemi olarak tanımlanırken, bazı kaynaklarda da alışveriş alanlarındaki yoğunluk ve insanların birbirlerini ezerek alışveriş etmeye çalışmasının günün “kara” olarak tanımlanmasına sebep olduğu ifade ediliyor. Kimi kaynaklarda ise muhasebe kayıtlarında giderlerin kırmızı, gelirlerin ise siyah yazılmasından dolayı, yılın en fazla kâr getiren dönemine bu ismin verildiği söyleniyor. Hangi hikâye doğru ya da hangi hikâye daha fazla duyulmuş ve kabul edilmiş olursa olsun, hikâyeler üzerinden bize anlatılmak istenen, herkesin satın aldığı ve yılın hiçbir zamanında olmadığı kadar çok ürünün ucuza alınabileceğidir. Arkadaşınızda gördüğünüz çantayı satın almak, annenize bir hediye, evinize yeni bir televizyon almak için doğru gündür. “Black Friday”in hikâyesini dinleyenler, gözlerini kapattıklarında mutlu olmuş yüzler görmektedir. Alışveriş yapmak için can atan kişilerin ekranlardaki görselleri ise hikâyenin inandırıcılığını arttırmaktadır. Uzun yıllar ABD’de kullanılan “Black Friday”in Amerika dışına çıkarılıp, bir pazarlama stratejisi olarak konumlanması daha yenidir. Örneğin İngiltere’nin pazarlama iletişim sürecinin bir parçası olmasının başlangıcı olarak 2010 yılı gösterilmektedir. Türkiye’de kavramın yoğun bir şekilde kullanılmasının ve tanımlanmasının ise birkaç yıl önce başladığını söylemek yanlış olmayacaktır. Ağırlıklı olarak e-ticaret sitelerinin iletişiminin bir parçası olan “Black Friday”, alışveriş merkezlerinde de kendisine yer bulmaya başladı.