Ekonomi Terimleri Sözlüğü'nün bu maddesinde 2022 yılında dünya genelinde çok sık duyulan resesyon terimine ve anlamına bakıyoruz.
2022 yılında küresel piyasalarda en çok duyulan ekonomi terimlerinden biri de resesyon (durgunluk) oldu. Ekonomi terimleri sözlüğünün bu maddesinde resesyon kavramına bakıyoruz. Tera Yatırım Baş Ekonomisti Enver Erkan, resesyon nedir? Resesyon olursa ne olur? sorularını yanıtladı...
RESESYON NEDİR?
Erkan, resesyon nedir? sorusunu şöyle yanıtlıyor:
Durgunluk tanımı: Durgunluk (resesyon), ekonomik aktivitede birkaç aydan uzun süren ciddi bir düşüştür. Bu beş ekonomik göstergedeki düşüşlerle ölçülür:
Reel gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH): Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH), belirli bir zaman aralığında üretilen tüm nihai ürünlerin, piyasa değerindeki ekonomik ölçüsüdür. Mesela Türkiye için GSYH değeri, Türkiye'de 1 yıllık süre içinde üretimi yapılmış bütün mal ve hizmetlerin karşılık geldiği toplam piyasa değeridir. Büyüme, geleneksel olarak reel (gayri safi yurt içi hasıla) veya reel GSYİH artış oranı yüzdeleriyle ölçülür.
ABD’de NBER, Makroekonomik Danışmanlar tarafından sağlanan aylık GSYİH tahminlerine bakar. Örnek:
İstihdam: İşsizlik, istihdam sayılarında düşüş veya işsizlik sigortası yardımı taleplerinde artış ile ortaya çıkabilir. Örnek:
İmalat üretimi: Sanayi üretim endeksi, sanayi sektörünün durumunu, üretim faaliyetlerindeki artış ya da azalışın yıllar itibariyle karşılaştırmalı olarak izlenmesini sağlayan bir gösterge olup, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından aylık olarak yayımlanmaktadır. ABD’de imalat sanayi üretimi Fed tarafından yayınlanan sanayi üretim raporu ile ölçülür.
Perakende satışlar: Bu rakamlar enflasyona göre düzeltilmiştir ve şirketlerin tüketici talebine tepkilerini yansıtmaktadır.
Reel Gelir: Reel gelir, enflasyona göre düzeltilmiş ve sosyal Güvenlik ve sosyal yardım ödemeleri kaldırılmış gelirdir; reel gelir düştüğünde, tüketiciler alımlarını keserek talebi düşürür.
(Borsa davranışı, kurumsal beklenen kazançlara dayalı olarak durgunluğu göstermez ve durgunluk gibi makro faktörlerden etkilenir)
Somut olarak: İmalat faaliyet verileri, bir durgunluğun en erken belirtilerini gösterebilir. Bunun nedeni, üreticilerin siparişleri birkaç ay önceden alması ve üretim siparişleri geldiğinde fabrika işlerinin azalmasıdır. İşini kaybedenler harcamalarını azaltır, bu da diğer ekonomik sektörleri etkiler. İşletmeler istihdamı durdurur, işsizlik artar ve tüketici talebi düştüğünde tüketici harcamaları daha da düşer. Firmalar iflas ilan etmeye başlar ve borçlular ipotek ödemelerini atlamaya başlar. Uygun bir iş bulamayan yeni üniversite mezunları, bir durgunluğun en kötü etkilerini yaşayabilir.
BİREYLER RESESYONDA NE YAPMALI?
Ekonomik açıdan zorlu zamanlarda finansal riski en aza indirgemek için bireylere yönelik dostane tavsiyelerin bir listesi:
Masrafları azaltın: İhtiyaçlarınızı (yiyecek, enerji maliyeti, borç) önceden planlayın ve gereksiz olanları mümkün olduğunca azaltın (eğlenceler, herhangi bir şeye abonelikler)
Acil durum fonlarınızı artırın/yaratın: Tasarruflarınızı önceden artırmak sizin için oldukça karlı olabilir, çünkü kimse yüksek maliyetli (sağlık sorunu, hava durumu ile ilgili doğal afet...) meydana gelen talihsiz olaylardan güvende değildir.
Varsa borcunuzu ödeyin: Aylık giderlerinizi azaltın.
Piyasalara dikkat edin: Ekonomik büyüme uzun vadeli hedeftir ve durgunluk trendde sadece bir hıçkırıktır. Uzun vadede yüksek büyüme potansiyelleri için bazı ilginç yatırım fırsatları getirebilir.
Neye yatırım yapmalı?
Sağlık Hizmeti Sağlayıcıları: Herhangi bir endüstrinin resesyona dayanıklı olduğu söylenebilecekse, o da sağlık sektörüdür. İnsanlar iyi ve kötü zamanlarda hastalanacaklar, bu nedenle sağlık sektörünün aynı düzeyde kesintiler veya iş kayıpları yaşaması pek olası değil.
Danışmanlık şirketleri: Ekonomi nasıl gidiyor olursa olsun, hem bireyler hem de şirketler vergi ödemeli ve sağlıklı bir mali durumu sürdürmelidir. Ekonomik sıkıntı zamanlarında, daha da önemli hale gelebilir.
Mali müşavirlik şirketleri: Özellikle bir durgunluk döneminde, önemli varlıkları olanlar, kendilerine bakıldığından emin olmak isterler. İnsanlar yatırımlarının istikrarı konusunda endişelendikçe ve varlıklarını nasıl koruyacakları konusunda tavsiye aradıkça, finansal danışmanlar sıklıkla işlerinde bir artış yaşarlar.
Kiralama Acenteleri ve Mülk Yönetim Şirketleri: Bir durgunluk sırasında ev satın almaya gücü yetmeyen ve finansal nedenlerle satmak zorunda kalan kişilerin hala yaşayacak bir yere ihtiyacı vardır. Birçoğu için, en azından kısa vadeli cevap, bir kiralamadır.
Gıda/Perakende: Birçokları için durgunluk sırasında dışarıda yemek yemek bir savurganlık gibi görünmeye başlar. İnsanlar evde daha fazla yemek pişirmeyi ve hatta arkadaşlarını evde daha sık ağırlamayı tercih ettikçe, süpermarketler genellikle satışlarda bir artış görür.
