Temettü nedir? Nasıl hesaplanır? Temettü nasıl alınır? Sorularla temettü

Temettü nedir? Nasıl hesaplanır? Temettü nasıl alınır? Ekonomi Terimleri Sözlüğü'nün bu maddesinde soru ve cevaplarla temettü kavramına bakıyoruz. Hazırsanız başlayalım...

Ekonomi Terimleri Sözlüğü'nün bu maddesinde özellikle borsayla yeni ilgilenmeye başlayanların merak ettiği temettü terimine ve temettü ile ilgili kavramlara bakıyoruz. Temettü nedir? Temettü nasıl hesaplanır? Temettü nasıl alınır? Temettü oranı, verimi, Net Borç/FVAÖK göstergesi ne demek? sorularının yanıtlarını bulabilirsiniz.

TEMETTÜ NEDİR?

Öncelikle temettü nedir? Temettü, bir diğer adıyla kâr payı bir şirketin yıllık faaliyeti süresince elde ettiği net dönem kârı üzerinden (yasal karşılıklar çıkarıldıktan sonraki dağıtılabilir kâr) şirket ortaklarının pay alma hakkıdır.

Bir şirket kurmanın ya da şirkete ortak olmanın en önemli gerekçesi kâr elde etmektir. Hiç kimse zarar etmek niyetiyle parasını riske atmak istemeyecektir. Temelde kâr etme amacıyla kurulan her şirketin ödenmiş bir sermayesi vardır. Kabaca sermayenin tamamı bir kişiye aitse şahıs şirketi, birden fazla kişiye aitse ortaklık olarak tanımlanabilir. Bu minvalde bir şirketin hisse senedini almak, o şirketin sermayesinden paya sahip olmak yani şirketin ortağı olmak anlamına gelir. Şirketlerin elde ettiği kâr şirket sahibine/ortaklara ait olduğundan; ortakların bu kârdan, şirket sermayesindeki payları oranında yararlanma hakkı vardır. İşte bir ortağın bu şekilde şirketin toplam kârından payına düşen kısmına temettü adı verilir.

TEMETTÜ NASIL HESAPLANIR?

Gedik Yatırım, bu sorunun cevabını daha iyi aktarmak için şu örneği veriyor: “Örneğin, A şirketinin yüzde 10’luk ortağı olduğumuzu, şirketin de 2021 yılı sonunda elde ettiği dağıtılabilir kârının 10.000 TL olduğunu varsayalım. Ortaklık oranımız yüzde 10 olduğu için alacağımız temettü tutarı 10.000 * %10 = 1.000 TL olacaktır. Ortaklık oranımız, elimizdeki şirket toplam hisse adedinin şirketin toplam sermayesi içindeki payını gösterir. Yani bir şirketin toplam sermayesi 100.000 TL ya da diğer bir deyişle şirkete ait toplam 100.000 adet pay bulunmaktayken, bizim elimizde şirkete ait 10.000 adet pay bulunması durumunda ortaklık oranımız 10.000 / 100.000 = yüzde 10 olur. Zaman zaman “Pay (Hisse) Başına Temettü” kavramı da kullanılabiliyor. Burada oluşan tek farklılık yukarıda bahsettiğimiz tüm hesaplamaların toplam rakamlar üzerinden değil de tek bir pay için yapılan hesaplanmalar üzerinden ifade edilmesidir. Aynı örnek üzerinden devam edecek olursak; Toplam 10.000 TL dağıtılabilir kârı ve toplam 100.000 TL sermayesi (ya da 100.000 adet hissesi) olan bir şirketin hisse başına dağıtılabilir kârı 10.000 / 100.000 = 0,10 TL olacaktır. Yani, tüm ortaklar ellerindeki her bir hisse için 0,10 TL temettü alacaklardır. Elimizde 10.000 adet şirket hissesi bulunması durumunda alacağımız temettü de 0,10 * 10.000 = 1.000 TL olur.”

KAR DAĞITIMI NASIL YAPILIR?

Vergiler ve diğer giderlerin şirket yıllık net dönem kârından çıkartılması sonucunda kalan kısım; yüzde 20’den az olmamak kaydı ile hissedarlara dağıtılır. Kâr dağıtımı, nakit olarak ya da bedelsiz sermaye artırımına dâhil edilerek karşılığında yeni hisse olarak dağıtılabilir. Aynı zamanda her iki yöntem bir arada kullanılarak da kâr dağıtımı gerçekleştirilebilir. Temettü dağıtım şekillerinden genellikle tercih edileni; yalnızca nakit veya yalnızca hisse senedi olarak dağıtımın yapılmasıdır. Fakat bir kısmı nakit, kalan kısmı ise hisse senedi olarak da dağıtılabilir. Bedelsiz sermaye artırımına giden şirketler, kâr paylarını hisse senedi şeklinde dağıtırlar. Bu durumda, kâr payı miktarı eklenerek şirketin piyasa değeri üzerinden hissedarlara hisse senetleri dağıtılır.

KAR DAĞITIM SÜRECİ NASIL İŞLER?

● Yıl sonu finansal tablolarının yayınlanmasıyla, şirketin dağıtabilecek kârının olup olmadığı görülür.

● Yılın kârla kapanması durumunda, finansal sonuçların yayınlanmasından bir süre sonra şirket yönetim kurulu tarafından dağıtılabilir kârın ne şekilde değerlendirileceğine yönelik bir teklif yapılır.

● Yılın kâr yerine zararla kapanması durumunda, genellikle ilgili döneme ait bir kâr dağıtımı söz konusu olmaz.

● Yönetim Kurulu’nun kâr payına ilişkin yaptığı teklifi gerçekleştirilen Olağan Genel Kurul’da görüşülür ve karara bağlanır.

● Kâr payı dağıtımı nakden ya da hisse olarak karar verilen tarihte peşin ya da taksitli olarak ödenir.

TEMETTÜ ORANI NEDİR?

Temettü oranı; şirketin kâr payı olarak dağıttığı toplam tutarın ilgili dönemde elde edilen toplam kârın yüzde kaçına karşılık geldiğini gösterir. “Dağıtılan Temettü Tutarı / İlgili Yıla Ait Toplam Net Kâr” formülüyle hesaplanır.

TEMETTÜ VERİMLİLİĞİ NEDİR?

Temettü verimi; şirketin piyasa değerine kıyasla ne kadar temettü dağıttığını ya da hisse başına alınan temettünün hisse fiyatına ne kadarına karşılık geldiğini gösterir. (Dağıtılan Temettü Tutarı / Piyasa Değeri)*100 veya (Hisse Başına Temettü / Hisse Fiyatı)*100 formülü ile hesaplanır.

TEMETTÜ NE ZAMAN VERİLİR? TEMETTÜ VEREN ŞİRKETLER NASIL TAKİP EDİLİR?

Yılsonu net kâr rakamlarının belirli olmaya başlaması ile birlikte şirketlerin dağıtabilecekleri temettülere ilişkin beklentiler de ön plana çıkmaya başlar. Şirketlerin temettü dağıtım tarihleri, değişkenlik göstermekle birlikte genellikle yılın ikinci çeyreği içerisinde gerçekleşir. Temettü dağıtım tarihleri önceden BİST’te bildirilir ve kamuoyuna duyurulur.

TEMETTÜ NASIL ALINIR?

Temettü almak veya buna hak kazanmak için bireylerin hisse senedi sahibi olması gerekir. Bu sahiplikle elde edilen ortaklık, şirketin temettü ödeme gününde bu hakkın elde edilmesini sağlar. Şirketin temettü dağıtımından bir gün önce alınsa dahi hisse senedi; bireylerin temettü hakkından yararlanmasını mümkün kılan bir yatırım aracıdır. Temettünün dağıtılacağı tarih, genel kurul onayının ardından hissedarlara duyurulur. Temettü hakkı kazanmak için şirket genel kurulunda belirlenen temettü dağıtım tarihinde ilgili hisse senetlerine sahip olmanız yani şirkete ortak olmanız ve kâr payı alma hakkı kazanmanız gerekir. Bu tarihten bir gün önce hisse senedine yatırım yapmanız dahi temettü almanız için yeterlidir. Temettü dağıtımının yapılacağı günün sabahına kadar o şirketin hissesine sahip olan hissedarlar temettü dağıtımına katılabilirler. Temettü bedeli nakit şekilde, temettü dağıtacak olan şirketin hissedarlarının yatırım hesaplarına otomatik olarak aktarılır. Bedelsiz hisse olarak dağıtılacak temettü de yatırım hesabına doğrudan aktarılır.

NAKİT TEMETTÜ NE ZAMAN HESABA GEÇER?

Temettü dağıtım tarihi belli olup temettü dağıtıldıktan sonra paranızın hesanınıza geçeceği tarih 2 işlem günü sonrasıdır. Dağıtılan bir temettü 2 işlem günü sonrası nakit yada hisse senedi olarak hesaba geçer.

BEDELSİZ TEMETTÜ NE DEMEK?

Bir şirketin iç kaynaklarından sermaye artırımı karşılığında çıkarmış olduğu payların ortaklarına herhangi bir bedel ödemeksizin dağıtılması suretiyle yapılan sermaye artırımına, bedelsiz sermaye artırımı denir. Şirkete dışarıdan para girişi bedelli sermaye artırımında yapılırken, iç kaynaklardan yapıldığı için bedelsiz sermaye artırımında şirkete para girişi olmaz. Temettü, şirketin kârından belli bir bölümünü ortaklarına nakit olarak dağıtılmasıdır ki yatırımcılar için de asıl olan kâr dağıtımı budur. Bedelsiz sermaye artırımında ise yatırımcının ekstra bir şey yapmasına gerek yoktur. Bedelsiz bölünme sonrası 2’nci iş gününde bedelsizden gelen lotlar hesaba otomatik olarak geçer.

TEMETTÜ VEREN HİSSE DÜŞER Mİ?

Şirketlerin yıllık kâr rakamlarının belirlenmesinin ardından olağan genel kurullarının gerçekleştirildiği mart – haziran döneminde temettü potansiyeli bulunan / yüksek olan şirket paylarının görece daha pozitif bir seyir izlediği önceki yıllarda görülüyor. Bu nedenle temettü verimliliği ile öne çıkan şirketlerin önümüzdeki süreçte endekse kıyasla daha pozitif bir seyir izlemesi beklenebilir. Bu noktada Gedik Yatırım Yatırım Danışmanlığı Müdür Yardımcısı Onurcan Bal, şu bilgileri veriyor:

“Şunu belirtmek gerekir ki; temettü dağıtımından önce hisseyi alıp dağıtımdan sonra satmak gibi oldukça kısa vadeli bir stratejinin izlenmesi sağlıklı olmayacaktır. Dağıtılan brüt temettü tutarının hisse fiyatından düşüldüğü unutulmamalıdır. Kısa vadede yapılan teknik ayarlamalar (dağıtılan temettünün hisse senedi fiyatından çıkarılması) göz önüne alındığında ve çıkarılan tutarın içinde kâr payı stopajının da bulunması nedeniyle, kısa vadeli yatırımcı açısından spekülatif getiriler dışında bir getirinin olmayacağını söyleyebiliriz. Bundan dolayı, temettü verimi yüksek ve her yıl düzenli temettü veren şirketlere kısa vadede yatırım yapılmasının çok sağlıklı ya da uygun bir tercih olduğunu düşünmüyoruz. Diğer taraftan, uzun vadeli yatırım açısından temettü büyük bir önem arz eder. Zira, uzun vadeli yatırımcı açısından yüzde 10 temettü verimliliği olan bir şirkete yatırılan tutar yaklaşık 10 yıl içinde temettü olarak geri alınmaktadır. Yıllar içerisinde elde edilen temettü gelirinin hisseye yeniden yatırım olarak kullanılması hem hisse sayısının artış kaydetmesine hem de artan ortaklık oranına bağlı olarak izleyen yıllarda daha fazla temettü geliri sağlanmasına imkan tanıyacaktır. İstikrarlı ve yüksek verimlilikle temettü ödeyen bir şirketin hisselerinin de normal koşullar altında ağırlıklı olarak yukarı yönlü bir seyir izlemesi bekleneceğinden; temettü gelirinin yanı sıra, hisse fiyatında görülecek fiyat artışından da kazanım elde edileceğini unutmamak gerekir. Sonuç olarak, uzun vadeli yatırım açısından temettünün son derece önemli bir konu olmakla birlikte tek başına yeterli bir kriter olmadığının da altını çizmek gerekir. Bundan dolayı, uzun vadeli yatırım açısından kapsamlı bir temel analiz yapılması, geleceği dair beklentilerin iyi analiz edilmesi ve son dönemdeki gelişmelerin/haber akışlarının yakından incelenerek seçici olunması gerektiğini de ifade edelim.”

Temettü ile ilgili diğer bazı kavramlar ve anlamları ise şöyle:

Temettü oranı şirketin kâr payı olarak dağıttığı toplam tutarın ilgili dönemde elde edilen toplam kârın yüzde kaçına karşılık geldiğini gösteriyor

Temettü verimi: Şirketin piyasa değerine kıyasla ne kadar temettü dağıttığını ya da hisse başına alınan temettünün hisse fiyatına ne kadarına karşılık geldiğini gösteriyor. Temettü geliri, hisse için sermaye kazancına ek getiri olarak önem arz ediyor. Son yıllarda Türk yatırımcısının da temettü veren hisselere odaklanarak orta ve uzun vade için yatırımlarını şekillendirmeye başladığı görülüyor.

Net Borç/FVAÖK göstergesi: Gelirin değişmediği bir senaryoda şirketin borcunu kaç yıl ödeyebileceğini gösteren bu rasyoda; genel kabul görmüş rakamlar 0 ile 2 veya en fazla 3 gibi bir oranın makul olabileceğine işaret ediyor. Rakamın 3 ve üstüne çıktıkça şirketin borç yüküyle ilgili riskin arttığı kaydediliyor.

Öz sermaye kârlılığı: Öz kaynaklardan ne oranda kâr edildiğini, etkin bir kârlılık oranı yakalayıp yakalayamadığı ortaya koyuyor. Mevduatın üzerinde olmasının mevcut enflasyonist ortamda birikimlerin mevduattan daha iyi değerlendirildiğine işaret ettiği belirtiliyor. Yüksek olmasının iyi bir gösterge olduğu ifade ediliyor.

Kâr dağıtım süreci nasıl işler?

Yıl sonu finansal tablolarının yayınlanmasıyla, şirketin dağıtabilecek kârının olup olmadığı görülür.
Yılın kârla kapanması durumunda, finansal sonuçların yayınlanmasından bir süre sonra şirket yönetim kurulu tarafından dağıtılabilir kârın ne şekilde değerlendirileceğine yönelik bir teklif yapılır.
Yılın kâr yerine zararla kapanması durumunda, genellikle, ilgili döneme ait bir kâr dağıtımı söz konusu olmaz.
Yönetim kurulunun kâr payına ilişkin yaptığı teklifi gerçekleştirilen Olağan Genel Kurul’da görüşülür ve karara bağlanır.
Kâr payı dağıtımı nakden ya da hisse olarak karar verilen tarihte peşin ya da taksitli olarak ödenir.