Makine üreticileri, yüzde 1 pay aldıkları Rusya pazarında ortak aramaya başladı. Rusya'ya 10 milyar dolarlık yeni ihracat yapabilmenin yollarım arayan sektör temsilcileri, ortak makine üretimi ve üçüncü ülkelere satiş konusunda stratejik işbirliği arayışında.
ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Avrupa'nın en büyük altıncı makine üreticisi olan Türkiye'nin yıllık makine ihracatı son 10 yılda yüzde 60 arttı ve 2018 sonunda 16 milyar dolara ulaştı. Rakam yükselmeye devam ediyor. Bugüne kadar ihracatının yüzde 50'den fazlasını Avrupa Birliği ülkelerine yapan Türkiye'nin makine ihracatçıları yeni dönemde gözünü Rusya pazarına dikmiş durumda.
Uçak krizi sonrasında kopma noktasına gelen ama son yıllarda hızla düzelen Türkiye-Rusya ilişkileri, makine ihracatçılarının stratejik hedeflerini de etkiledi.
Ekonomist'e konuşan sektör temsilcileri, yeni dönemde hem Rusya'ya makine ihracatında yaklaşık 10 milyar dolarlık artış sağlamayı hem de Rus şirketlerle ortak üretim ve ihracat yapmayı amaçladıklarını belirtiyorlar. Bu amaç için Rusya'daki şirketlerle görüşmeler başlamış durumda.
STRATEJİK ÇÖZÜM ORTAĞI
Rusya ile ticari ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla en önemli adımlardan biri, 8-11 Temmuz 2019 tarihlerinde Ekaterinburg'da düzenlenen Innoprom 2019 Fuarı'nda atıldı. Uluslararası fuarda Türkiye partner ülke olarak, 25 özel sektör firması, yedi kalkınma ajansı ve 11 sektörel birliğin açtığı toplam 43 stant ile yer aldı.
Etkinliğe Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank da katıldı. Fuar boyunca gerçekleştirilen temaslarda Rus şirketlerle ortak üretim koşulları masaya yatırıldı.
Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) Başkanı Kutlu Karaveli-oğlu, sektör olarak 2019'un ilk altı ayında Rusya'ya 224 milyon dolarlık ihracat yaptıklarını dile getiriyor. Karavelioğlu, geçen yıla göre yüzde 12'lik artış olsa da 2013 yılında ulaşılan yıllık hala çok gerisinde olduklarını söylüyor.
Yeni dönemde Rusya'daki endüstriyel dönüşümün ortağı olmayı hedeflediklerini kaydeden Karavelioğlu, "Rus sanayinin teknolojide stratejik çözüm ortağı olmayı arzuluyoruz" diyor.
ORTAK ÜRETİM PLANI
Kutlu Karavelioğlu, Rusya'nın siyasi, askeri ve ekonomik gücünü özel sektörün sanayi yatırımlarıyla birlikte daha da yukarı taşıyacağına işaret ediyor. Rusya'da sermayenin oluşumunun ve tabana yayılmasının üretim yatırımları ile olacağını da belirtiyor.
Karavelioğlu, "Her alandaki tüketim ve konfor ihtiyaçlarının yurtiçinden sağlanması için çok sayıda küçük ve orta boy işletme kurulacak. Bunların makine ve teçhizat ihtiyacının karşılanması için ise
büyük ithalat gerekecek" şeklinde konuşuyor.
Rusya halihazırda yıllık 9 milyar dolarlık makine ihracatına karşılık 45 milyar dolarlık makine ithalatı yapıyor. Karavelioğlu, "Rusya'nın mühendislik bilimlerindeki ilerlemesi ile Türkiye'nin KOBİ sektörlerindeki deneyimi birbirini tamamlayacaktır.
Tasarımcı mühendisler ile fikri olan girişimcileri bir araya getirecek yatırım altyapısını oluşturmak ve özellikle üniversiteler düzeyinde ortak projeler geliştirmek geleceğe dönük stratejik hamleler olacaktır" şeklinde konuşuyor.
İTHALATTA PAYIMIZ YÜZDE 1,8
Makine İmalat Sanayii Dernekleri Federasyonu (MAKFED) Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Dalgakıran da Rusya'dan yaptığımız 22 milyar dolarlık ithalata karşın ihracatın 3,4 milyar dolar gibi az bir seviyede olduğuna işaret ediyor.
Rusya'nın toplam ithalatından aldığımız payın yalnızca yüzde 1,8 olduğunu da belirtiyor. Makine ve teçhizat ihracatı Rusya'ya ihracat içinde sert ve kabuklu meyvelerin ardından ikinci sırada yer alıyor.
Dalgakıran, "Bununla birlikte, geçmişte ulaştığımız makine ihracatını henüz yakalayabilmiş değiliz. Ancak çok daha fazlası hedefimiz" diye konuşuyor.
Adnan Dalgakıran, bunun için Türk ve Rus firmalarının ortak yatırım yapmasının önemine değiniyor. Rusya'da özellikle otomotiv yan sanayi konusunda Türk firmaları ortaklıklar yolu ile yatırımlar yapıyor. Makineciler de benzer yoldan ilerlemek istiyor.
Dalgakıran, makine sektöründe de uygun ortam oluştuğunda firmaların ortaklıklar yolu ile yatırım yapmalarının mümkün olduğunu ifade ediyor. Makine firmalarının Rusya'da özellikle satış sonrası hizmetler bakımından yerleşik düzenler kurmaları gerektiğinin de altını çiziyor.
Dalgakıran, yeşil pasaport için vize serbestisinin tekrar yürürlüğe girmesi gibi Rusya ve Türkiye arasındaki uluslararası ticaret ile ilgili sorunlarda kolaylaştırıcı adımlar atılması gerektiğini de kaydediyor.
Türkiye'nin makine üretimi açısından önemli merkezlerinden biri olan Konya Sanayi Odası Yönetim Kurulu Üyesi Sevda Kayhan Yılmaz, Rusya'da özellikle KOBİ bazında büyük bir sanayileşme hamlesi olduğuna dikkat çekiyor. Rusya, ülke içinde üretilen makinelerin kul-lanılmasını özendirmeye çalışıyor.
Yılmaz, "Önceden devlet eliyle yapılan yatırımlar artık KOBİ'lere doğru kayıyor. Bu bizim için de bir fırsat çünkü sanayileşme demek daha çok makine demek" diyor.
Türk makine üreticileri ile Rus makine üreticilerinin üçüncü ülkelere makine satma ve ortak üretim yapmak gibi konularda önemli bir potansiyel barındırdığını da vurguluyor. Yılmaz, "Kanımca, bizim ilk hedefimiz doğru yerli ortak bulmak ve onlarla ilerlemektir" diye konuşuyor.
NAKLİYE MALİYETLERİ
Rusya, Türkiye'de plastik işleme makinesi imalatı yapan firmaların çok uzun yıllardır bir numaralı pazarı. Ancak son yıllarda ikili ilişkilerde yaşanan sorunlar nedeniyle ihracat bir miktar gerilemiş durumda.
Kauçuk ve plastik işleme makineleri üreticilerinin bağlı olduğu Plastik Sanayicileri Derneği'nin (PAGDER) Yönetim Kurulu Üyesi Burç Angan, "Günümüzde ülkelerimiz arasında yakaladığımız sinerji ve yakınlaşma sayesinde eskisinden de güçlü olarak pazarda yerimizi alacağımızı söyleyebilirim" diyor.
Burç Angan, Rusya pazarı için en büyük sorunlardan birinin nakliye maliyetleri olduğuna işaret ediyor. Bunu aşmak için Türk şirketlerinin bu bölgedeki depolama ve hatta ortak üretim imkanlarını değerlendirebileceğini de ifade ediyor. Angan, "Ortak yatırımlarla Rus pazarının hlihazırda birçok ülkeden ithal ettiği pek çok makineyi Rusya içerisinde üretilebiliriz" diye konuşuyor.
YEDİ AYLIK İHRACAT 10 MİLYAR DOLARI GEÇTİ
Temmuz ayında 1,5 milyar dolarlık ihracat yapan makine sanayi, yılın ilk yedi ayında ise toplam ihracatını 10,3 milyar dolara çıkardı. Makine sektörünün başlıca ihracat pazarları içinde en yüksek değer artışı ABD, Fransa, İspanya ve Rusya'da gerçekleşti.
Sektörün son 12 aylık dönemdeki toplam ihracatı da bir önceki döneme göre yüzde 6,3 artışla 17,7 milyar dolara yükseldi. Makine sanayiinde başlıca ürün grupları içerisinde ihracatını en fazla artıran sektörler ise inşaat ve madencilik makineleri, traktör, tarım ve ormancılık makineleri ile tekstil ve konfeksiyon makineleri oldu.
