FATOŞ BOZKUŞ
fbozkus@ekonomist.com.tr
Türkiye atçılık sektörünün büyüklüğü 5 milyar TL’yi buluyor. Türkiye, hem at sayısı hem de atçılık ekosiste-minin büyüklüğü ile Avrupa’da dördüncü, dünyada ise dokuzuncu sırada yer alıyor. Çiftliklerde, binicilik okulları, terapi merkezleri ve ciritte kullanılan atlarla birlikte toplam at sayısı 31 bin civarında. Bunların 6 bini koşuyor. Sektör 200 bin kişiye istihdam sağlıyor. Sektörün en büyük gelirini müşterek bahisler oluşturuyor. Geçen yıl 4,2 milyar TL’lik bahis oynandı. Atların maliyetinin ise 800 milyon TL olduğu tahmin ediliyor.
Bu ekosistemi, Türkiye Jokey Kulübü (TJK) yönetiyor. Geçen yıl yönetimi değişen TJK’da yeni başkan Yasin Kadri Ekinci, kuruma uzak bir isim değil. 2007-2009 yılları arasında da TJK başkanlığı yapan Ekinci, göreve gelir gelmez mevzuattan kaynaklanan sorunları çözmek için kolları sıvadı. At ıslahı ile yarışçılığın birbirinden ayrı görüldüğünü söyleyen Ekinci, atçılığa devletin destek vermesi gerektiğini belirtiyor. Hem ıslahın istenilen seviyeye gelmesi hem de müşterek bahislerden daha çok gelir elde etmek için çözüm önerilerini ilgili bakanlıklara bildirdiklerini anlatan Ekinci, bu öneriler kabul edilirse sektörün büyüklüğünün 2-3 katına çıkabileceğini söylüyor.
YATIRIMA İHTİYAÇ VAR
Her ile bir hipodrom yapma hedefiyle hareket ettiklerini anlatan Yasin Kadri Ekinci, yakın zamanda Antalya, Samsun, Aydın veya Gaziantep’te birer hipodrom yapma planları olduğundan bahsediyor. Var olan dokuz hipodrom için ise mevcut tribünlerinin yenilenmesi ve yaşam alanları eklenmesi yönünde yatırımları olacağını söylüyor. Ekinci, bunun için ise 350 milyon TL’lik yatırım yapılması gerektiğinin altını çiziyor.
Atların daha sağlıklı koşabilmeleri için ve daha çok yarış yapılabilmesi için yeni hipodrom yatırımları şart. 2015 yılı içinde kapı giriş gelirleri 300 bin TL’de kalan TJK, var olan hipodromların yenilenmesi ile öncelikle içeri girişleri artırmayı hedefliyor. 1953’ten bu yana 23 milyar dolar ciro yapılmasına rağmen bunun sadece yüzde 2’si oranında bir yatırım yapıldığını dile getiren Yasin Kadri Ekinci, yatırım fakiri bu sektörün ciddi yatırıma ihtiyacı olduğunun üzerinde duruyor.
KOŞAN YENİ AT SAYISI AZ
TJK, atçılığın bir kültür olarak benimsenmesi için algı değiştirmeye dönük çalışmalar da yapıyor. Bu kapsamda ilk olarak ‘Osmanlı’da Cum-huriyet’e At Sevdası’ belgeseli hazırlandı. Bugün Türkiye’de bin 600 at çiftliği bulunuyor. Yasin Kadri Ekinci, her yıl koşan at sayısına 3 bin yeni atın katılması gerektiğini ifade ediyor. Ancak geçen yıl doğan 3 bin 200 atın sadece 275’inin koşmaya başladığını dile getiriyor.
Ekinci, hayvancılığa verilen desteğin at yetiştiricilerine de verilmesi gerektiğini söylüyor. Bir atın doğumuyla birlikte 50 bin TL’lik bir maliyeti olduğunu anlatan Ekinci, doğum kayıt parası, kan parası gibi maliyetleri düşürecek önlemler alınması gerektiğinin altını çiziyor. Ekinci “Gerek teşvik olarak gerek veterinerlik hizmeti olarak atçılığa destek verilmeli” diye konuşuyor.
KADINLAR DA AT ALIYOR
Bugün 5 bin 910 at sahibi var. Yarış koşan at sahibi sayısı ise bin 850. TJK, her ay ortalama 30 civarında yeni at sahibi belgesi veriyor. At sahipliğinin özendirilmesi için de bir dizi çalışma yürütülecek. Amerika’da sendikasyon yapılıyor. Yani birden fazla kişi bir ata sahip olabiliyor. Ortalama 30 kişinin bir atı oluyor. Bu sistemin Türkiye’de de kurulması için altyapı çalışmaları ve tanıtım faaliyetleri gerçekleştirmek gerektiğini anlatan Ekinci, bunun yanı sıra profesyonel antrenörlük sisteminin de devreye alınması gerektiğinden bahsediyor.
At sahipleri içinde en çok atı olan iki kişi var. Arif Kurtel ve Remazan Kaya’nın 500’ün üzerinde atı bulunuyor. Bu iki kişiyi Serdar Özçolak, Baran Cemiloğlu ve Aret Kuyumcuyan takip ediyor. Kadınlar arasında ise en çok atı olan kişi Gülnur Gülerce. Kadınlar arasında da at sahipliğinin yaygınlaştığını söyleyen Yasin Kadri Ekinci, geçen yıl Gazi Koşusu’nu kazanan atın sahibinin de bir kadın, Gülçin Kundakçı olduğunu hatırlatıyor.
GAYRİ RESMİ BAHİS
Bugün atçılık sektörünün en büyük gelir kalemini müşterek bahisler oluşturuyor. TJK’nın 2 bin 800 ganyan bayii var. Burada 8 bin 400 kişi çalışıyor. TJK, yeni ganyan bayiliği vermiyor. Mevcut bayiliklerin rehabilite edilmesi ve özellikle yeni oyunların devreye alınması için çalışma yürütülüyor.
Kurumun amaçlarından biri de oyuncu sayısını artırmaktan ziyade doğru oyun kurmak. TJK verilerine göre gayrı resmi at yarışı oyununun cirosu 4 milyar TL’ye ulaşıyor. Bu rakamı azaltmak için oyun sisteminde değişiklik yapılması gerekiyor. TJK da tam bu noktada projeler üretmeye hazırlanıyor.
KADIN SEYİS ARANIYOR
Türkiye’de bugün 668 jokey var. Yasin Kadri Ekinci, her yıl jokey okulunun 20-25 mezun verdiğini ve bu sayının yeterli olduğunu söylüyor. Yasin Kadri Ekinci, en büyük sıkıntının seyiste yaşandığını anlatıyor.
Bugün 4 bin 892 seyis ve 2 bin 300 seyis yardımcısı olduğunu belirten Ekinci, bir yıldır kadın seyis projesi yürüttüklerinden bahsediyor. Kadınların atlara daha iyi baktığını söyleyen Ekinci, yurtdışında kadın seyis sayısının çok olduğunu, Türkiye’de de kadın seyis sayısını artırmak istediklerini dile getiriyor.
REKOR BAŞKANIN ELİNDE
TJK Başkanı Yasin Kadri Ekinci'nin 15 atı var. Bunların beş tanesi koşuyor. Ekinci, at merakının 1997'de başladığını ve ilk atını bu tarihte aldığını söylüyor. 2001'den beri kırılamayan bir rekorun sahip olduğu bir ata ait olduğunun ise altını çiziyor. Ekinci, şöyle konuşuyor:"2001 yılında atım Grand Ekinoks en önemli üç kupayı birden kazandı ve Triple Crown sahibi oldu. Ondan sonra da bu rekoru kıran olmadı. Amerika'da da bu rekor 36 yıldır kırılamıyordu. Bu yıl bir at kırdı ve yılın en önemli sporcusu oldu. Messi ve Serena Williams ise onun ardından geldi."
