Merak edilen ekonomi terimleri arasında kaldıraç da yer alıyor. Bu makalede kaldıraç nedir? Kaldıraçlı işlem nasıl yapılır? sorularının yanıtlarına bakıyoruz ve kaldıraçlı işlem örneği paylaşıyoruz.
Kamuoyunda "forex" olarak bilinen, dövize, mala ve kıymetli madenlere dayalı olarak gerçekleştirilen kaldıraçlı alım satım işlemleri 31.08.2011 tarihinden itibaren SPK'nın görev ve yetki alanına giren bir sermaye piyasası faaliyetidir. (Bu makalenin ardından temettü nedir başlıklı yazıya da bakabilirsiniz)
KALDIRAÇ NEDİR?
Öncelikle kaldıraç nedir? Finansal piyasalarda yatırımcının daha fazla yer almasında etkin rol oynayan daha az sermayeyle daha büyük hacimli işlemler yapılmasına imkan sağlayan sisteme kaldıraç (leverage) denir.
Kaldıraçlı işlem örnekleri: Kaldıraçlı Euro/dolar İşlemi Örneği
Euro’nun dolar karşısında değer kaybedeceği varsayımı ile Euro/dolar paritesinde 1 lot satım pozisyonu açtınız. Dolar ve Euro enstrümanlarında 1 Lot=100.000 birimdir. Hesabınızda bulunan bakiyenizin 11.420 dolarlık kısmı ile 1,1420 dolardan 1 lot satım pozisyonu açtığınızda pozisyonun büyüklüğü 114.200 dolardır. Bu durumda 1:10 kaldıraç oranında faydalanarak 11.420 dolar teminat ile 114.200 dolar büyüklüğünde bir pozisyona sahip olursunuz. Euro/dolar Fiyat: 1,1420$ Lot: 1 Pozisyon Büyüklüğü: 114.200$ Teminat: 11.420$ Kaldıraç = 114.200 = 10 11.420
KALDIRAÇ ORANI NEDİR?
Forex piyasasının diğer finans piyasalarına göre daha popüler olmasında önemli bir role sahip olan kaldıraç oranı, ülkeden ülkeye farklılık gösterir. Türkiye’den yapılan Forex işlemlerinde kaldıraç oranı Sermaye Piyasası Kanunu’nda (SPK) en fazla 1:10 olarak belirlenmiştir. Bir diğer anlamıyla kaldıraç oranı ise Merkez Bankası Sözlüğü'nde şu şekilde tanımlanır: Borcun öz sermayeye veya toplam sermayeye oranıdır. Kaldıraç oranları, işletmenin kaynak yapısını gösterir ve işletmenin varlıklarının hangi kaynaklarla ne oranda finanse edildiğinin görülmesini sağlar. Basel III kapsamında geliştirilen kaldıraç oranı ise, ana sermayenin toplam risk tutarına bölünmesiyle hesaplanır.
KALDIRAÇLI İŞLEMLER NEDİR?
Aracı kurumların uyguladığı ve müşterinin FOREX işlemlerinde, yatırım miktarının üzerinde işlem yapabilmesine olanak sağlayan sistemdir.
KRİPTO PARADA KALDIRAÇ
Borsada kaldıraçlı işlem, bir kullanıcının belirli bir sermaye ile daha fazla işlem yapabilmesine olanak sağlar. Kaldıraçlı sistemde kullanıcı yatırımının katları ile işlem yapabilir ve bu sayede kâr artabilir. Kazanç sağlamaya yönelik çalışan bu işlem tipi bazı kripto para çeşitlerinde katlı işlem yapmaya olanak sağlar. Kaldıraçlı sistem, kazanç sağlamanın yanı sıra sermayenin risk faktörünü de artırabilir. Kaldıraçlı sistemde yapılabilen iki tür işlem bulunur. Long işlem, uzun vadelidir ve kripto paranın uzun vadede değerlendirilmesini kapsayarak sermaye değerlenince alım yapılır. Short işlem ise kripto para biriminin değeri düşeceği zaman uygulamaya geçer. Kripto para piyasasında riskli olarak değerlendirilen kaldıraçlı işlem, doğru kripto paraya doğru zamanda yatırım yapmayı gerektirir. Diğer piyasalardan farklı olarak kripto para borsasında kaldıraç sistemi genellikle 1:100 olarak işlem görür. Yani bir değerin 100 katına kadar işlem yapılabilir. Bazı satış platformlarında ise 1:125 yani 1 değerin 125 katına kadar işlem yapmak mümkündür.
Kaldıraçlı İşlem Nasıl Yapılır?
Kaldıraçlı işlem yapmak isteyen kullanıcıların kripto para borsasında sanal cüzdana sahip olması gerekir. Sanal cüzdana gerçek para birimi ile para yüklenir ve kaldıraçlı işlem yapılacak olan kripto para birimi seçilir. Daha sonra kaldıraç oranı belirlenerek BUY veya SELL butonuna tıklanarak sisteme emir verilir. Eğer bir kripto paranın yükselme ihtimali varsa ve buna kaldıraç sistemi uygulanacaksa BUY seçeneği ile sisteme emir vermek gerekir. SELL butonu da seçilen kripto paranın değerinin düşme ihtimalinde tercih edilir. 1000 doları olan bir kullanıcı 10X kaldıraçla long işlemde işlem yapmak istediğinde %1’lik bir artış elde eder. Bu %10 kar anlamına gelir ve %1’lik karda kullanıcı %100 kar elde ederek kazancını katlayabilir. Ancak %1’lik bir düşüşte ise bu oran %10’luk zarar anlamına gelir ve %10’luk zarar da sermaye kaybına yol açar. Short işlem yaparken de sistem aynı şekilde çalışır ve kripto para borsası kullanıcıyı sistemsel olarak destekler. Bu işlemlerin yapımı sırasında kullanıcının kayıtlı olduğu kripto para borsası kullanıcıdan komisyon keser. Kısacası herhangi bir işlem üzerinden 50 kripto para yatıran bir kullanıcı 10 kaldıraç kullandığı zaman 500 kripto paralık işlem açmış olur. Kaldıraç sisteminde risk fazla olduğu için kullanıcının kâr elde etmesi olasıyken kullanıcı zarar da edebilir.
