TALAT YEŞİLOĞLU
tyesil@ekonomist.com.tr
Toplam ihracat rakamında ciddi bir geriye dönüş var ve 2012 seviyesinin bile gerisindeyiz. Dolayısıyla 2023 için konulan 500 milyar dolarlık hedef tamamen kadük oldu!
Kurların sadece üç aylık dönemde yüzde 25 seviyesinde artması, ihracatçıları sevindirmiş değil. Geçmişte kura ilişkin dile getirilen ifadeler bugün unutulmuş durumda. Aksine ihracatçılar kurların yükselmesini değil istikrarını savunuyor.
İhracatta iki önemli bileşen, ileri teknoloji grubundaki mal ve hizmet ihracatıyla, kilogram (kg) değeridir. Bir kere ileri teknoloji grubundaki mal ve hizmet ihracatımızın toplamdaki payı yüzde 3’ü bile aşamıyor. Doğal olarak bu da kg başına ihracat değerine yansıyor.
Örneğin kg başına 1,5 dolara gelen değeri bile son yıllarda koruyamadık ve 1,35 dolar seviyesine gerileme oldu. Bunun temel nedeni de ihracatçılarımızın var olan pazarlarını korumak için yaptıkları indirimler olarak ifade ediliyor.
Kg birim fiyatındaki temel yükselişin ileri teknoloji mal ve hizmet ihracatını büyütmekten geçtiği konusunda sanırım herkes hemfikir. Lakin bunun yolu da AR-GE harcamalarından geçiyor. Batılı gelişmiş ülkelere bakıldığında ARGE harcamalarının gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) içindeki payı yüzde 2’nin üzerinde seyrediyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’ndan (TÜİK) Uğur Keser’in yaptığı bir çalışmada özellikle Çin, Tayvan ve Güney Kore’nin AR-GE’ye verdikleri öneme dikkat çekiliyor. Şöyle ki, 2003’te Çin’de AR-GE harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 1,13 iken, bu oran 2013’te yüzde 2’nin üzerine yükseldi.
Benzer süreçte Tayvan’da bu oran yüzde 2,22’den yüzde 3,01’e, Güney Kore’de de yüzde 2,35’ten yüzde 4,15’e geldi. Ya Türkiye? Ülkemizde AR-GE harcamalarının GSYH içindeki payı 2003’te yüzde 0,48 iken 2015’te ancak yüzde 1,06 seviyesine gelebildi. Üstelik son yıllarda sağlanan doğru ve yüksek teşviklere rağmen.
Özetle, sağladığımız teşvikler rakipleri yakalama konusunda henüz yeterli değil. Arçelik, Ford, Fiat, Vestel, Aksa, Abdi İbrahim gibi AR-GE çalışmalarına büyük önem veren ve bu alana büyük bütçeler ayıran şirketlerin sayısını artırmak zorundayız. Daha çok hızlanmak, AR-GE personeli sayısını artırmak kadar, insan kaynağı kalitesini de yükseltmek zorundayız.
Dünyadaki yeni normal olan ‘yavaş büyüme’yi aşmanın en önemli yolu ihracatı artırmak. Biz de bu hedefin bir parçası olmak isteyen şirketlere bilgi desteği sağlamak için bu haftaki kapak haberini hazırladık.
Daha çok AR-GE, daha çok patent, daha çok marka diyoruz. İnsan kaynağının önemini unutmadan... Temel kilidin özgürlükler olduğunu anımsatarak.
AR-GE’yi daha çok tartışacağımız bir hafta olsun.
