TALAT YEŞİLOĞLU
tyesil@ekonomist.com.tr
Bu hafta devam etmek istiyorum. Ama daha farklı bir konu için. Konu acil ve son derece ciddi. Konumuz Anadolu 500 araştırmasından çıkan mesajlar. Hükümet, bürokrasi bu araştırmadan ne gibi mesajlar alır bilemiyorum. Ama görevimiz rakamları eğip bükmeden, gelecek için gerekli önlemlerin alınmasına bilgi katkısı sağlamak...
Birincisi, Anadolu 500 araştırmasının yedi yıllık geçmişine bakıldığında, ‘Yarının Büyük Şirketleri’ ekonomi içinde ilk kez pay kaybetti. Şöyle ki, Anadolu 250’den Anadolu 500’e geçiş yaptığımız 2009 rakamlarına göre, 500 büyük Anadolu şirketinin ekonomiden aldığı pay yüzde 7,7 idi. Bu oran her yıl büyüdü ve 2014 yılında iki haneye oturdu.
Lakin iki seçimin yaşandığı geçen yıl bu pay yarım puan eridi. Türkiye ekonomisi reel olarak büyürken Anadolu 500’ü oluşturan şirketler ancak nominal olarak yüzde 5,3 büyüyebildi. Enflasyon arındırması yaptığımızda bu da yüzde 1,9’luk reel küçülmeye denk geliyor. Bu yıl ne olur, kestirmek güç değil! Muhtemelen küçülme devam edecek gibi görünüyor.
İkincisi, satışların yanı sıra Anadolu devleri kârlılıkta da geriliyor. Üstelik geçen yılki düzey bile tutturulamadı. Özel analiz sayfasında da okuyacağınız gibi, şirketlerin toplam kâr rakamı, iki yıldır bırakın reeli nominal olarak da büyümüyor ve gittikçe düşüyor. Kârların düştüğü bir ortamda yeni yatırımların geleceğini söylemek fazla iyimserlik olur.
Üçüncüsü, ihracat rakamları da maalesef iyi değil. Geçen yıl Türkiye’nin toplam ihracatı yüzde 8 düzeyinde küçüldü. Anadolu 500’deki şirketlerde bu küçülme yüzde 16’yı buldu. Bu da gösteriyor ki, bazı şirketler pazarını kaybetti, yerine ikame edecek yeni pazarlar bulmakta zorlanıyor. Demek ki, bol keseden yapılan seyahatler de bu küçülmeyi engelleyemedi.
Dördüncüsü ve önemli bir diğer gösterge de istihdam. Aman, bu göstergeyi koruyalım. Çünkü satışları reel olarak azalan, ihracatı küçülen, kârlılığı da azalan şirketler, istihdamlarını az da olsa büyüttüler. Türkiye’de işsizliğin bu kadar sosyal sorun yarattığı bir ortamda, bu göstergenin bozulmamasına çok ama çok gayret göstermeliyiz.
Rakamlar ortada, hoşumuza gitmeyebilir ama içimize kapanmak yerine çözüm odaklı stratejilere ihtiyacımız var. Siyasi söylemler maalesef bu tabloyu tersine çevirme niteliğine sahip bir içerikte değil. Başta OHAL olmak üzere, her gün yaşadığımız hukuki tartışmaların daha yapıcı sonuçlar sağlamayacağından endişe ediyorum. Mehmet Şimşek’inki gibi sağduyulu yaklaşanlar bir miktar güven verse de, bu güven yeni bir demeçle iki dakikada yıkılabiliyor.
Yine de “Enseyi karartmayalım” diyorum.
Daha yapıcı tartışmaların olduğu bir hafta diliyorum.
