Kuzey Irak referandumu ve buna ilişkin açıklamalar, BlST’teki satışları derinleştirdi. Endeks, 27 Eylül’de 101.218 ile 10 Temmuz’dan bu yana görülen en düşük kapanışını gerçekleştirdi.
CEREN ORAL
coral@ekonomist.com.tr
Ancak piyasalar için asıl sürpriz Orta Vadeli Program’ın (OVP) getirdiği ek vergilerdi. BlST’teki kayıpta da etkisi olan ek vergilerin finans, GYO, içecek, otomotiv, telekom sektörlerini etkilemesi bekleniyor.
Geçen hafta piyasalar yurtdışı ve yurtiçi kaynaklı gündem maddeleriyle yön buldu. ABD-Kuzey Kore kaynaklı belirsizlikler küresel risk algısını olumsuz etkilerken, ABD Merkez Bankası’nın (FED) aralık ayında faiz artırımı ve bilançosunu küçültme planlarının potaya girmesi de risk iştahını baskıladı. Yurtiçinde ise hafta başında tüm dikkatler, Irak Kürt Bölgesel Yöneti-mi’nin (IKBY) gerçekleştirdiği referandum ve Türkiye cephesinin sert söylemleri üzerindeydi.
Eylül başından beri Türkiye piyasalarını baskı altında tutan ve ‘evet’ kararının çıktığı Kuzey Irak referandumu, bölgede jeopolitik risklerin tekrar yükselmesine neden oldu. Bu da Borsa İstanbul’a (BİST) sert satış getirdi.
Endeks, 10 Temmuz’da gördüğü 101.097’nin ardından en düşük kapanışını 27 Eylül’de 101.218 ile gerçekleştirdi. Böylece 2017 Ocak-Ağustos döneminde soluksuz yükselen ve yatırımcısına yüzde 41,48’lik getiri sağlayan BİST’in son 20 günde dolar bazında kaybı yüzde 10’un üzerine çıktı.
BİST’te 102.669 seviyesindeki 100 günlük ortalamanın altında hareket olduğunu söyleyen Ak Yatırım analistleri, kısa dönem için zayıflama ve olumsuzluğun belirgin kalmaya devam ettiğini belirtiyor.
Yükseliş hareketine geri dönülmesi için en azından 104.800-107.000 bandının aşılması gerektiğini söyleyen Ak Yatırım analistleri, aksi halde satış baskısının sürebileceği uyarısında bulunuyor.
OVP SÜRPRİZİ
Geçen hafta endeksteki bu sert düşüşü tetikleyen bir diğer önemli gelişme ise açıklanan Orta Vadeli Program’ın (OVP) bazı sektörlere yönelik ek vergiler getirmesi oldu. 2018-2020’yi kapsayacak OVP hedeflerine ulaşmak için hükümet yeni bir torba yasa hazırladı ve bu yasada harcamalara yönelik alınan vergi artışları ve tasarruflar dikkat çekti.
28 milyar TL’lik bu tedbir paketine göre Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) otomobillerde yüzde 40 artırılırken, gelir vergisi tarifesinin üçüncü diliminde yüzde 27’lik vergi yüzde 30’a, finansta kurumlar vergisi yüzde 20’den yüzde 22’ye çıkacak.
Cep telefonu görüşmelerinden yüzde 25, sabit telefon görüşmelerinden yüzde 15, data ve internet hizmetlerinden yüzde 5 oranında alınan Özel İletişim Vergisi (ÖİV) yüzde 7,5 olarak tek oranda düzenlenecek. Operatörlerin aylık net hasılatları üzerinden de yüzde 5 telsiz ücreti alınacak.
OVP dahilinde alınan bu vergi önlemleri piyasalarda sürpriz olarak algılandı ve sert reaksiyonla karşılaştı. Bu noktada vergi artışlarının hem borsa hem de sektör ve şirketler özelinde ne gibi bir etkisi olacağı da merak ediliyor.
HANGİ SEKTÖRLER?
Yatırım Finansman analistleri, vergi artışlarının ana yansımalarının finans, sigorta, otomotiv ve telekom üzerinde görüleceğini söylüyor. “Finansta kurumlar vergisinin yüzde 20’den yüzde 22’ye yükseltilmesi araştırma listemizdeki Akbank, Albaraka Türk, Garanti, Halkbank, Vakıfbank ve YKB’nin kârlarında ortalama yüzde 2-3’lük negatif etki yaratacak” diyen Yatırım Finansman analistleri, Anadolu Hayat ve Avivasa için yüzde 2 negatif değerleme etkisi bekliyor.
Yatırım Finansman, diğer sektörel etkileri ise şöyle sıralıyor: “MTV’nin yeni araç alımlarında geçerli bir vergi olmaması, yeni satışları etkilemeyebilir ve artışın otomotiv hisselerindeki etkisi sınırlı kalabilir.
Ancak artan vergilerle genel harcama eğiliminin azalması otomotiv dahil tüketimle alakalı tüm şirket hisselerini olumsuz etkileyebilir. ÖİV ise yüzde 7,5’te sabitlenecek. Türk Telekom için ortalama ÖİV’nin yüzde 11,5 ve Turkcell için yüzde 10 olduğunu tahmin ediyoruz. Yeni düzenlemelerle müşteri ödemeleri yüzde 3-4 düşebilir. Bu da telekom şirketlerine fiyat artışları için alan açabilir.”
“EKONOMİ İÇİN POZİTİF”
Tacirler Yatırım analistleri ise vergi artışının bankacılık sektör kârlılığında yaklaşık yüzde 2 negatif etki yaratacağını ve bankaların hedef fiyatlarını yüzde 3 azaltacağını hesaplıyor. Telekomdaki düzenlemenin kısa-orta vadede operatör kârlılıklarını olumlu etkilemesini bekleyen Tacirler Yatırım analistleri, internet hizmetlerin-den alınan vergi artışının vadede bu segment fiyatlarına olumsuz yansımasını öngörüyor.
Vergi artışlarının kısa vadede BİST’te baskı oluşturmasını bekleyen Gedik Yatırım Araştırma Uzman Yardımcısı Onurcan Bal ise orta-uzun vadede bu etkinin kalıcı bozulma yaratmayacağını öngörüyor. “2017’deki teşvik ve tedbirler nedeniyle bütçe dengesindeki bozulmanın önüne geçebilmek ve sıkı mali disiplini korumak adına atılan bu adımları orta-uzun vadede olumlu değerlendiriyoruz” diyen Bal’a göre, OVP ekonominin güçlü seyrini korumasına pozitif etki sağlayacak.
BEŞ SEKTÖRÜN ÖZEL ANALİZİ
OVP'nin dağıtılabilir kârın dağıtılmayan kısmı üzerine yüzde 1 vergi getirmesiyle bazı şirketlerin daha fazla temettü verme yoluna gideceğini öngören Reel Kapital Araştırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan, BİST şirketlerinin toplam ve ortalama temettü veriminin az da olsa artabileceğini kaydediyor. Erkan, vergi artışlarının beş sektör ve ilgili şirket hisseleri üzerindeki olası etkilerini ise şöyle açıklıyor:
FİNANS
Kurumlar vergisinin yüzde 20'den yüzde 22'ye çıkarılması bankalar ve sigorta şirketleri açısından beklenmeyen bir durum. Kısa vadede bu sektörlerdeki hisse hareketleri olumsuz etkilenebilir. Bankaların değerlemeleri düşeceği gibi, 2018 yılı net kârlarında ortalama yüzde 2,5 negatif etki söz konusu olabilir. Bankalar vergi artışlarını kredi maliyetlerine yansıtma, komisyon gelirlerini artırma gibi önlemler alabilir. Böylesi bir durum Garanti, Akbank ve YKB gibi yüksek komisyon geliri elde eden bankaları uzun vadede daha iyi pozisyona getirebilir.
GYO
Bankaların kredi faizlerini artırarak vergi artışlarını telafi etmesi, GYO'lara olumsuz yansıyabilir. Gayrimenkul satış kârına uygulanan vergi istisnasının yüzde 75'ten yüzde 50'ye düşürülmesi, gayrimenkul satışından kâr eden şirketlerin daha fazla vergi ödemesi demek. Bu durumun da GYO'lara etkisi olumsuz olacak.
İÇECEK
Daha önce kolalı içecekler için uygulanan yüzde 25 ÖTV'nin kapsamı meyveli gazoz ve enerji içeceklerine kadar uzatıldı. Bu durum portföyünde enerji içeceklerini de bulunduran ve yurtiçi satış hacmi toplam satış hacminin yarısı olan Coca Cola İçecek'i olumsuz etkileyebilir.
OTOMOTİV
Portföyünde düşük motor hacimli ve düşük fiyatlı otomobillerin ağırlığının fazla olması ve satışların önemli kısmının ihracattan gelmesi nedeniyle, Tofaş'ın MTV artışından negatif etkilenmesini beklemiyoruz. Ford'un daha üst segment ithal araçlardan dolayı sınırlı, Doğuş Otomotiv'in portföyündeki daha yüksek fiyatlı araçlar nedeniyle daha olumsuz etkilenme olasılığı var.
TELEKOM
Özel iletişim vergisinin yüzde 7,5'te sabitlenerek basitleştirilmesi, hem sektör hem de Turkcell ve Türk Telekom açısından olumlu görünüyor.
CEREN ORAL
coral@ekonomist.com.tr
Ancak piyasalar için asıl sürpriz Orta Vadeli Program’ın (OVP) getirdiği ek vergilerdi. BlST’teki kayıpta da etkisi olan ek vergilerin finans, GYO, içecek, otomotiv, telekom sektörlerini etkilemesi bekleniyor.
Geçen hafta piyasalar yurtdışı ve yurtiçi kaynaklı gündem maddeleriyle yön buldu. ABD-Kuzey Kore kaynaklı belirsizlikler küresel risk algısını olumsuz etkilerken, ABD Merkez Bankası’nın (FED) aralık ayında faiz artırımı ve bilançosunu küçültme planlarının potaya girmesi de risk iştahını baskıladı. Yurtiçinde ise hafta başında tüm dikkatler, Irak Kürt Bölgesel Yöneti-mi’nin (IKBY) gerçekleştirdiği referandum ve Türkiye cephesinin sert söylemleri üzerindeydi.
Eylül başından beri Türkiye piyasalarını baskı altında tutan ve ‘evet’ kararının çıktığı Kuzey Irak referandumu, bölgede jeopolitik risklerin tekrar yükselmesine neden oldu. Bu da Borsa İstanbul’a (BİST) sert satış getirdi.
Endeks, 10 Temmuz’da gördüğü 101.097’nin ardından en düşük kapanışını 27 Eylül’de 101.218 ile gerçekleştirdi. Böylece 2017 Ocak-Ağustos döneminde soluksuz yükselen ve yatırımcısına yüzde 41,48’lik getiri sağlayan BİST’in son 20 günde dolar bazında kaybı yüzde 10’un üzerine çıktı.
BİST’te 102.669 seviyesindeki 100 günlük ortalamanın altında hareket olduğunu söyleyen Ak Yatırım analistleri, kısa dönem için zayıflama ve olumsuzluğun belirgin kalmaya devam ettiğini belirtiyor.
Yükseliş hareketine geri dönülmesi için en azından 104.800-107.000 bandının aşılması gerektiğini söyleyen Ak Yatırım analistleri, aksi halde satış baskısının sürebileceği uyarısında bulunuyor.
OVP SÜRPRİZİ
Geçen hafta endeksteki bu sert düşüşü tetikleyen bir diğer önemli gelişme ise açıklanan Orta Vadeli Program’ın (OVP) bazı sektörlere yönelik ek vergiler getirmesi oldu. 2018-2020’yi kapsayacak OVP hedeflerine ulaşmak için hükümet yeni bir torba yasa hazırladı ve bu yasada harcamalara yönelik alınan vergi artışları ve tasarruflar dikkat çekti.
28 milyar TL’lik bu tedbir paketine göre Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) otomobillerde yüzde 40 artırılırken, gelir vergisi tarifesinin üçüncü diliminde yüzde 27’lik vergi yüzde 30’a, finansta kurumlar vergisi yüzde 20’den yüzde 22’ye çıkacak.
Cep telefonu görüşmelerinden yüzde 25, sabit telefon görüşmelerinden yüzde 15, data ve internet hizmetlerinden yüzde 5 oranında alınan Özel İletişim Vergisi (ÖİV) yüzde 7,5 olarak tek oranda düzenlenecek. Operatörlerin aylık net hasılatları üzerinden de yüzde 5 telsiz ücreti alınacak.
OVP dahilinde alınan bu vergi önlemleri piyasalarda sürpriz olarak algılandı ve sert reaksiyonla karşılaştı. Bu noktada vergi artışlarının hem borsa hem de sektör ve şirketler özelinde ne gibi bir etkisi olacağı da merak ediliyor.
HANGİ SEKTÖRLER?
Yatırım Finansman analistleri, vergi artışlarının ana yansımalarının finans, sigorta, otomotiv ve telekom üzerinde görüleceğini söylüyor. “Finansta kurumlar vergisinin yüzde 20’den yüzde 22’ye yükseltilmesi araştırma listemizdeki Akbank, Albaraka Türk, Garanti, Halkbank, Vakıfbank ve YKB’nin kârlarında ortalama yüzde 2-3’lük negatif etki yaratacak” diyen Yatırım Finansman analistleri, Anadolu Hayat ve Avivasa için yüzde 2 negatif değerleme etkisi bekliyor.
Yatırım Finansman, diğer sektörel etkileri ise şöyle sıralıyor: “MTV’nin yeni araç alımlarında geçerli bir vergi olmaması, yeni satışları etkilemeyebilir ve artışın otomotiv hisselerindeki etkisi sınırlı kalabilir.
Ancak artan vergilerle genel harcama eğiliminin azalması otomotiv dahil tüketimle alakalı tüm şirket hisselerini olumsuz etkileyebilir. ÖİV ise yüzde 7,5’te sabitlenecek. Türk Telekom için ortalama ÖİV’nin yüzde 11,5 ve Turkcell için yüzde 10 olduğunu tahmin ediyoruz. Yeni düzenlemelerle müşteri ödemeleri yüzde 3-4 düşebilir. Bu da telekom şirketlerine fiyat artışları için alan açabilir.”
“EKONOMİ İÇİN POZİTİF”
Tacirler Yatırım analistleri ise vergi artışının bankacılık sektör kârlılığında yaklaşık yüzde 2 negatif etki yaratacağını ve bankaların hedef fiyatlarını yüzde 3 azaltacağını hesaplıyor. Telekomdaki düzenlemenin kısa-orta vadede operatör kârlılıklarını olumlu etkilemesini bekleyen Tacirler Yatırım analistleri, internet hizmetlerin-den alınan vergi artışının vadede bu segment fiyatlarına olumsuz yansımasını öngörüyor.
Vergi artışlarının kısa vadede BİST’te baskı oluşturmasını bekleyen Gedik Yatırım Araştırma Uzman Yardımcısı Onurcan Bal ise orta-uzun vadede bu etkinin kalıcı bozulma yaratmayacağını öngörüyor. “2017’deki teşvik ve tedbirler nedeniyle bütçe dengesindeki bozulmanın önüne geçebilmek ve sıkı mali disiplini korumak adına atılan bu adımları orta-uzun vadede olumlu değerlendiriyoruz” diyen Bal’a göre, OVP ekonominin güçlü seyrini korumasına pozitif etki sağlayacak.
BEŞ SEKTÖRÜN ÖZEL ANALİZİ
OVP'nin dağıtılabilir kârın dağıtılmayan kısmı üzerine yüzde 1 vergi getirmesiyle bazı şirketlerin daha fazla temettü verme yoluna gideceğini öngören Reel Kapital Araştırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan, BİST şirketlerinin toplam ve ortalama temettü veriminin az da olsa artabileceğini kaydediyor. Erkan, vergi artışlarının beş sektör ve ilgili şirket hisseleri üzerindeki olası etkilerini ise şöyle açıklıyor:
FİNANS
Kurumlar vergisinin yüzde 20'den yüzde 22'ye çıkarılması bankalar ve sigorta şirketleri açısından beklenmeyen bir durum. Kısa vadede bu sektörlerdeki hisse hareketleri olumsuz etkilenebilir. Bankaların değerlemeleri düşeceği gibi, 2018 yılı net kârlarında ortalama yüzde 2,5 negatif etki söz konusu olabilir. Bankalar vergi artışlarını kredi maliyetlerine yansıtma, komisyon gelirlerini artırma gibi önlemler alabilir. Böylesi bir durum Garanti, Akbank ve YKB gibi yüksek komisyon geliri elde eden bankaları uzun vadede daha iyi pozisyona getirebilir.
GYO
Bankaların kredi faizlerini artırarak vergi artışlarını telafi etmesi, GYO'lara olumsuz yansıyabilir. Gayrimenkul satış kârına uygulanan vergi istisnasının yüzde 75'ten yüzde 50'ye düşürülmesi, gayrimenkul satışından kâr eden şirketlerin daha fazla vergi ödemesi demek. Bu durumun da GYO'lara etkisi olumsuz olacak.
İÇECEK
Daha önce kolalı içecekler için uygulanan yüzde 25 ÖTV'nin kapsamı meyveli gazoz ve enerji içeceklerine kadar uzatıldı. Bu durum portföyünde enerji içeceklerini de bulunduran ve yurtiçi satış hacmi toplam satış hacminin yarısı olan Coca Cola İçecek'i olumsuz etkileyebilir.
OTOMOTİV
Portföyünde düşük motor hacimli ve düşük fiyatlı otomobillerin ağırlığının fazla olması ve satışların önemli kısmının ihracattan gelmesi nedeniyle, Tofaş'ın MTV artışından negatif etkilenmesini beklemiyoruz. Ford'un daha üst segment ithal araçlardan dolayı sınırlı, Doğuş Otomotiv'in portföyündeki daha yüksek fiyatlı araçlar nedeniyle daha olumsuz etkilenme olasılığı var.
TELEKOM
Özel iletişim vergisinin yüzde 7,5'te sabitlenerek basitleştirilmesi, hem sektör hem de Turkcell ve Türk Telekom açısından olumlu görünüyor.
