Geçen ay bu köşede ağustos ayı enflasyon verilerini değerlendirirken, "Enflasyon yıl sonunda yüzde 70'leri görebilir" demiştik.
TÜİK'in eylül ayına ilişkin açıkladığı enflasyon verisi, bu görüşümüzü haklı çıkaran bir tablo ortaya koydu. Verilere göre yıllık enflasyon, TCMB ve OVP'nin yüzde 60-65 arası olan yıl sonu tahminin eylül ayında gerçekleştirmiş oldu.
Eylül'de tüketici fiyatları bir önceki aya göre yüzde 4,75 artarken, yıllık enflasyon ise yüzde 61,53 olarak gerçekleşti. Üretici fiyat endeksi (ÜFE) ise aynı dönemde, aylık bazda yüzde 3,4, yıllık bazda ise yüzde 47,44 artış gösterdi.
Son yıllarda alışık olduğumuzun aksine, ÜFE TÜFE'nin yaklaşık 15 puan gerisine düşerken; yıllık çekirdek enflasyon ise yüzde 68,93'e yükseldi.
128 BAŞLIKTA ARTIŞ
Endekste kapsanan 143 temel başlıktan 2023 yılı eylül ayı itibarıyla, 11 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, dört temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 128 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti. Aylık bazda en yüksek artış yüzde 30,27 ile eğitimde oldu.
Eğitim kalemini yüzde 10,03 ile alkollü içecekler ve tütün, yüzde 5,76 ile konut takip etti. Bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup yüzde 20,16 ile konut oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 92,48 ile lokanta ve oteller oldu.
ENAG VE İTO RAKAMLARI NE DİYOR?
Bu arada, Enflasyon Araştırma Grubu'nun (ENAG) eylül ayına ilişkin açıkladığı enflasyon verilerine göre ise, eylülde tüketici fiyat endeksi (E-TÜFE), ağustos ayına göre yüzde 6,24 oranında arttı. Böylece ENAG'ın hesapladığı yıllık enflasyon, eylül ayında yüzde 130,13'e yükseldi.
Ocak-Eylül dönemi enflasyon oranı ise yüzde 95,33 oldu. Rapora göre, TÜİK alt grupları gösterge olarak alındığında en az aylık artış yüzde 1,80 ile giyim ve ayakkabı en fazla yükseliş ise yüzde 11,05 ile eğlence ve kültür kaleminde gerçekleşti.
Öte yandan İstanbul Ticaret Odası'nın (İTO) 1995 bazlı verilerine göre, İstanbul'da perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi de eylülde bir önceki aya göre yüzde 5,46, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları İndeksi ise yüzde 3,94 artış kaydetti.
Söz konusu veriler yıllık bazda incelendiğinde değişim oranı, perakendede yüzde 73,18, toptan fiyatlarda ise yüzde 67,79 olarak gerçekleşti.
Eylülde perakende fiyatlar önceki aya göre, diğer harcamalar grubunda yüzde 48,08, giyim harcamalarında yüzde 14,50, kültür eğitim ve eğlence harcamalarında yüzde 7,38, ev eşyası harcamalarında yüzde 4,47, gıda harcamalarında yüzde 4,31, sağlık ve kişisel bakım harcamalarında yüzde 3,50, konut harcamalarında yüzde 3,22 ve ulaştırma ve haberleşme harcamalarında yüzde 0,38 artış kaydetti.
YIL SONU HEDEFİ TUTAR MI?
Tüm bu veriler gösteriyor ki ekonomi yönetiminin yıl sonu için öngördüğü enflasyon hedefinin tutması neredeyse imkansız hale gelmiş durumda. Zira, geriye kalan ekim, kasım ve aralık aylarında da enflasyon artışı sürecek. Hatta sanayideki enerji kullanımına yapılan zam ile birlikte kasım ve aralık ayında da hanelerdeki doğalgaz kullanımı yeniden sepete girecek.
Dolayısıyla geçen ay da belirttiğimiz gibi, yıl sonunda enflasyonun yüzde 70'i bulması, hatta bir ihtimal yüzde 72-73 seviyelerini görmesi sürpriz olmayacak. Yani yılın geri kalan döneminde her ay enflasyonda yeni bir zirve göreceğiz.
