Cem EnerKurucu Ortak
BUBA Ventures
Covid-19 salgınının başladığı Şubat 2020'den sonra ABD'ye tekrar geldim. Bir süredir işlerim nedeniyle batı yakasında Los Angeles ve doğu yakasında New York şehirlerinde bulunuyorum. 1999'dan bu yana sıklıkla ziyaret ettiğim ABD'ye bu gelişimde ABD pazarına bakışımın 180 derece değiştiğini farkettim.
KOBİ Girişim Mart 2022 tarihli sayıdan
Geçmişte ABD'ye her geldiğimde hayranlıkla incelediğim şeyler (ürünler, hizmetler, tesisler, araçlar vs.) artık bana hitap etmiyor, hatta ABD'yi birçok açıdan Türkiye'nin gerisinde kalmış buluyorum. Eskiden ABD'ye gelince Türkiye'de yapabileceğimiz işler keşfetmeye çalışırdım, şimdi ise durum tam tersi.
Artık ABD'de bir yabancı turist gibi gezer durumda değilim. Baktığım her noktada, dokunduğum her üründe bir fırsat kokusu alıyorum. Bütün gün “Türkiye'den buraya ne satmalıyız?” sorusuna cevaplar üretiyorum ve notlar alıyorum. Öncelikle ülkenin ve pazarın genel durumuyla ilgili herkesin aklındaki bazı soru işaretlerini gidereyim:
1- ABD'de insanların gündeminde Covid-19 diye bir başlık kalmadı. Hayat tamamen normale döndü. Açık havada
maske takan neredeyse kimse yok, kapalı alanlarda da maske takma zorunluluğu kaldırıldı.
2- Son 2 yıl boyunca sıkıntı çeken insanlar şu anda bir tüketim çılgınlığı yaşıyor. Tedarik zincirleri talep patlamasına cevap veremiyor. Best Buy'a gidiyorsunuz, rafların yarısı boş. Lüks saat markalarının butiklerine gidiyorsunuz, siparişinizin 1.5 - 2 yıl sonra teslim edilebileceğini söylüyorlar.
3- Elektrikli arabalar gittikçe yaygınlaşıyor. Önceden yollarda sadece Tesla görürdünüz, şimdi Lucid gibi yenilikçi markalara da sıklıkla rastlanıyor.
4- Türkiye'de de olduğu gibi, sağınız solunuz kripto para borsalarının reklamlarıyla dolu. Eskiden Silikon Vadisi şirketlerinde çalışmak modayken, şimdi nitelikli işgücü Crypto.com gibi şirketlere transfer oluyor, çünkü bu şirketlerde en az x2 maaş alıyorlar.
5- Metaverse sokakta çok yaygın konuşuluyor. Facebook'un (Meta) sahibi olduğu Oculus markasının ürettiği VR gözlükleri çok satıyor. Metroda insanların bu gözlükle oturduklarına şahit oluyorsunuz.
6- Popüler bölgelerde gayrimenkul fiyatları önceki yıllardaki yükseliş seyrine kıyasla çok daha hızlı artış gösteriyor. Los Angeles'ın popüler bölgelerinde 5 yıl önce 20 milyon Dolar olan evler, şu anda 40 milyon Dolar seviyesine çıkmış durumda. Bu durumun meydana gelmesinde Covid-19 ve sonrasında 7%'ye yükselen enflasyon da etkili olmuş görünüyor.
7- Türkiye'de ve çevremizdeki ülkelerde olup bitenler halen ABD halkının zerre kadar ilgisini çekmiyor. Biz Türkiye'de gece gündüz TV'de “Amerika” kelimesini işitirken, ABD halkı halen çok yerel bir yaşam sürüyor. CBS, NBC, Fox gibi TV network'lerde hayat halen sadece ABD'de olup bitenlerden ibaret. Dolayısıyla averaj bir Amerikan evinde bölgemiz için herhangi bir merak bulunduğunu sanmayın...
Dergimizin okurları genellikle KOBİ girişimcileri olduğu için, bu nitelikteki girişimcilere ilham kaynağı olabilecek izlenimleri içeren bir yazı serisi başlatıyorum ve ilk izlenimlerime bu ayki yazımda yer veriyorum:
1- Beverly Hills ve Bel Air malikanelerine İran kökenli iş adamları sadece İran halısı satıyor. Los Angeles'ın meşhur Melrose bulvarında Türk halısı satan bir showroom bulunmuyor.
Ben Soleimani ve Mansour bulvara damgasını vurmuş.
2- Kuyumcukent ve Kapalıçarşı gibi noktalarda takı / aksesuar ticaretinde ölçek yakalamış markalarımızdan herhangi birinin ABD'nin Kay Jewelers benzeri takı / aksesuar zincirlerine tedarikçi olduğunu duymadım. Walmart gibi büyük perakende zincirlerinde de Ürdün'de üretilmiş takı ve aksesuarlar satılıyor. New York'un meşhur Diamond District'inde dolaşırken kulağınıza Türkçe konuşan kişilerin sesi geliyor fakat sayıları çok sınırlı. Bölge İsrailli'lerin ve Ermeni'lerin kontrolünde. Diamond District'te mağaza açmayı başarabilmiş tek Türk markamız Zen Diamond. Kendilerini bu vesileyle tebrik ediyorum.
3- Restoranlarda genellikle Çin'den ithal edilen ‘alkollü mendiller' servis ediliyor. Türkiye'de kullanmaya alışık olduğumuz Eyüp Sabri Tuncer, Uni gibi firmalarımızın ürettiği kokulu kolonyalı ıslak mendillere ABD'de
herhangi bir popüler restoranda denk gelmiyorsunuz.
4- Williams-Sonoma, Home Depot gibi perakende zincirlerinde İnegöl'de üretilmiş ‘Made in Turkey' damgalı herhangi bir ev mobilya ürününe denk gelmiyorsunuz.
5- Süpermarketlerde Yunanistan'da üretilmiş, Yunan halkının tüketemeyeceği kadar düşük kalitede zeytinyağları satılıyor. Whole Foods, Trader Joe's gibi perakende zincirlerinde enfes Türk zeytinyağlarımızı göremiyorsunuz.
6- ABD halkının İtalyan ürünlerine duyduğu sempatiyi kabul etmekle birlikte, tüm restoranlarda suya alternatif olarak sadece İtalya'da üretilmiş San Pellegrino sodalarının satılıyor olmasını bizim beceriksizliğimiz olarak nitelendiriyorum. Beypazarı ve Uludağ gibi şirketlerimiz ABD'de fabrika kurup, Türkiye'den know-how taşıyarak, Batı'nın kulağına hoş gelecek yen markalar yaratarak giriş yapabilirdi. Hamdi
Ulukaya'nın Chobani hikayesi bundan pek farklı değil. Bir Türk girişimci olarak ‘Yunan yoğurdu' temasıyla, Türkçe karakterler içermeyen bir markayla ABD'de fırtınalar estiriyor. Walmart gibi zincirlerde yoğurt reyonunda en yüksek fiyatlı ürünler Chobani'ye ait.
7- Tekstil halen iki kutup arasında sıkışmış durumda. Ya kalite için İtalyan / Fransız markalara gitmelisiniz. Ya da ucuzluk için Çin'de / Hindistan'da üretilmiş ürünlere yönelmelisiniz. Orta segmentte halen boşluk var. ABD halkı hangi outlet'e gitse aynı markaları görmekten bunalmış ve seçeneksizlikten sıkılmış durumda. Biz Türkiye'de orta segmentte marka çeşitliliği bakımından çok başarılıyız.
Önümüzdeki aylarda ABD pazarına ilişkin izlenimlerimi paylaşmaya devam edeceğim... Los Angeles'tan hepinize sevgi ve selamlarımla.
