M. FATİH KÖPRÜ
[email protected]
www. vergidegundem. com
Nitekim eskiden başvuru için SGK’ya gitmek gerekirken, 30 aralık’ta çıkan bir tebliğ uyarınca artık başvuru ve kayıt işlemleri SMS ile de yapılabilecek.
2015 yılının nisan ayından itibaren geçerli olmak üzere ev işlerinde çalıştıranlar açısından yeni bir dönem başlamış oldu. İlgili yasada bu kişilerin sigortalılığı, çalışma gün sayısının 10 günden az veya fazla olmasına göre değerlendiriliyor.
Ev hizmetlerinde çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilmesi konusunda geçtiğimiz günlerde bazı yenilikler yapıldı. Buna göre kısa mesaj veya mobil uygulama ile de bildirim yapılabilecek.
Biz de bu hafta söz konusu yeniliği de içerecek şekilde, ev hizmetlerinde çalıştırılanların sosyal güvenlik mevzuatı karşısındaki durumu hakkında özet açıklamalar yapacağız. Konuyu tamamlaması açısından, bu kişilere ödenen ücretlerin gelir vergisi karşısındaki durumuna da yer vereceğiz.
EV HİZMETİ
Ev hizmeti, ev içerisinde yaşayan aile bireyleri tarafından yapılabilecek temizlik, yemek yapma, çamaşır, ütü, alışveriş, bahçe işleri gibi gündelik işler ile çocuk, yaşlı veya özel bakıma ihtiyacı olan kişilerin bakım işlerinin aile bireyleri dışındaki kişiler tarafından yapılması olarak tanımlanıyor. Aynı evde oturan üçüncü derece dahil bu dereceye kadar hısımlar tarafından ev hizmeti işlerini yapanlar sigortalı sayılmıyorlar.
AYDA 10 GÜNDEN AZ
Ev hizmetlerinde 10 günden az sigortalı çalıştıranların sadece iş kazası ve meslek hastalığı primi ödemeleri yeterli. Bunlardan işyeri bildirgesi, sigortalı işe giriş bildirgesi ile aylık prim ve hizmet belgesi, işten ayrılış bildirgesi düzenlenmesi istenmiyor. 10 günden az çalışmanın tespitinde günlük 7,5 saatin altındaki çalışmalar bir gün olarak kabul ediliyor.
BİLDİRİM
Bildirim “Ev Hizmetlerinde 10 Günden Az Sigortalı Çalıştırılacaklara İlişkin Başvuru Formu” doldurularak yapılıyor. Formun, çalışmanın geçtiği ayın sonuna kadar Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkezi’ne verilmesi gerekiyor.
Formda çalışan ve çalıştıran kişinin; kimlik ve nüfus bilgileri, ikametgah adresleri, ev ve cep telefon numaraları, e-posta adresleri, sigortalının işe başladığı tarih, ay içerisindeki çalışma gün sayısı, ayda 10 günden az çalışmanın takip eden ayda devam edip etmeyeceği, çalışma nedeni, öğrenim durumu gibi bilgiler ile her iki tarafın imzası yer alıyor.
Çalışmanın takip eden aylarda da devam edeceğinin formda belirtilmesi durumunda her ay için ayrı-
ca bildirim verilmesi istenmiyor.
Bildirim internet aracılığıyla da yapılabiliyor. Sigortalı çalıştıranlar www.turkiye.gov.tr adresinin “e-hizmetler” menüsünün altında bulunan “Ev Hizmetleri” kısmını seçerek bildirimde bulunabilirler.
Bu şekilde yapılan bildirim sonucunda sigortalının cep telefonu numarasına sigortalı tescili yapıldığı, uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası primini takip eden ayın sonuna kadar ödeyebileceği hakkında bilgilendirme mesajı gönderiliyor.
SMS VEYA MOBİL UYGULAMA
Yazımızın başında da belirtmiştik. Artık sigortalıların bildirimi kısa mesajla ya da mobil uygulamayla da yapılabilecek. Ev hizmetlerinde ayda 10 günden az sigortalı çalıştıracak olanların öncelikle kendilerini bir kereye mahsus olmak üzere “çalıştıran” olarak kaydettirmeleri gerekiyor. Bu işlem SGK tarafından belirlenecek olan numaraya kısa mesaj göndermek suretiyle yapılabiliyor.
Daha sonra SGK’dan gelen mesajlardaki yönlendirmeler çerçevesinde, çalıştırılacak kişinin T.C. kimlik numarası ve ayın hangi gününde çalıştırılacağı bilgisini yine kısa mesaj yoluyla göndermek gerekiyor. Böylelikle sigortalı için tescil kaydı yapılmış oluyor.
Kurum tarafından sigortalının kaydının yapıldığı ve yüzde 2 oranındaki iş kazası ve meslek hastalığı sigorta priminin telefon faturasına yansıtılacağı yönünde cevap mesajı gönderiliyor. Sigortalı çalıştıran tarafından bunun onaylanması halinde sigortalı tescili tamamlanmış oluyor.
PRİM NE KADAR?
Ev hizmetlerinde 10 günden az sigortalı çalıştıran birinin, iş kazası ve meslek hastalığı primi olarak, prime esas günlük kazanç alt sınırının yüzde 2’si kadar prim ödemesi gerekiyor. 2017 yılında günlük kazanç alt sınırı 59 lira 25 kuruş olarak belirlendi. Buna göre 2017 yılında aylık prim hesaplaması çalıştırılan her gün için 1 lira 19 kuruş üzerinden yapılacak.
Örneğin 2017 ocak ayında temizlik, ütü ve diğer ev işleri için haftada iki gün ve ayda da toplam sekiz gün gelen bir sigortalı için ödenmesi gereken prim tutarı 9 lira 52 kuruş (1,19 x 8) olacak.
SGK bütün bu hususları bir tebliğle açıklamıştı. Söz konusu tebliğde 10 günden daha az çalıştırılan sigortalıların uzun vadeli sigorta kolları (emeklilik) ve genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesi ve sağlık hizmetlerinden yararlandırılmasının şartları da ayrıntılı olarak açıklanıyor.
ÖDEME
Prim tutarı, banka aracılığı ya da www.sgk.gov.tr adresinin “e-sgk” menüsünden kredi kartları veya banka kartları aracılığıyla ödenebiliyor. Kısa mesaj servisi veya mobil uygulama ile yapılan bildirimlere ilişkin ödemeler için de Mobil Ödeme Servisleri kullanılabilir.
10 GÜN VE DAHA FAZLA
Ev hizmetlerinde işveren yanında 10 gün ve daha fazla süreyle çalışanlar, ücretle ve sürekli çalışma şartı aranmadan 4/a’lı (eski SSK’lı) sigortalılara sağlanan haklardan aynı şekilde yararlanabiliyorlar.
Bu sigortalılar hakkında uzun ve kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası ve işsizlik sigortası hükümleri uygulanıyor. Bu çalışanlar için bildirim “Ev Hizmetlerinde 10 Gün ve Daha Fazla Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirge” ile yapılıyor.
PİRİME ESAS KAZANÇ
Üzerinden prim hesaplanacak olan kazanç (prime esas kazanç), işverenin sigortalıya ödediği brüt ücrettir. Ancak bu tutar için alt ve üst sınırlar da bulunuyor. Prim belirlenen alt sınırdan daha düşük bir tutar üzerinden hesaplanama-dığı gibi, günlük kazançları üst sınırdan fazla olan sigortalılar için prim üst sınır üzerinden hesaplanıyor.
2017 yılında alt sınır günlük 59,25 lira, üst sınır da 444,38 lira olarak uygulanıyor. Bildirgedeki çalışma gün sayısı ve prime esas günlük kazanç beyanına göre, prim tahakkukları SGK tarafından gerçekleştiriliyor.
PRİM ORANI VE ÖDEME
Gerçek kişi işverenler tarafından ödenmesi gereken primin oranı yüzde 34,5. Bu primin yüzde 20’si uzun vadeli sigorta kolları, yüzde 12,5’i genel sağlık sigortası, yüzde 2’si iş kazası ve meslek hastalıkları sigortası primi.
İşverenlerin buna ilave olarak ayrıca sigortalı ve işveren hissesi ile birlikte toplam yüzde 3 oranında işsizlik sigortası primi de ödemeleri gerekiyor.
İşverenlerin adlarına tahakkuk eden sigorta primlerini sigortalı çalıştırdıkları ayı takip eden ayın sonuna kadar ödemeleri gerekiyor.
Bildirge için ayrıca bir defaya mahsus (2017 yılı için) 25,30 lira damga vergisi ödenmesi gerekiyor. Bu vergi işverenin ilk prim ödemesine ilave edilerek tahsil ediliyor.
VERGİSİ VAR MI?
Vergi mevzuatı uyarınca hizmetçilere ödenen ücretler gelir vergisinden istisna. Ancak müreb-biyeler yani çocuğun eğitimi ve bakımıyla ilgilenen kadınlar için aynı şey söz konusu değil. Onlar bu istisnadan yararlanamıyorlar.
İdare, hizmetçilere yapılan ücret ödemelerinin gelir vergisi istisnasından yararlanabilmesi için;
Hizmetin özel fertler tarafından verilmesi,
Hizmetin ev, bahçe, apartman gibi ticaret mahalli olmayan sair yerlerde verilmesi,
Çalışanların, mürebbiyelik hariç olmak üzere orta hizmetçilik, sütninelik, dadılık, bahçıvanlık, kapıcılık gibi özel hizmetlerde istihdam edilmeleri, gerektiğini söylüyor.
