2018’de Trendyol, Gram Games ve Opsgenie’nin satışları gelecek için umut verdi. 2019’da yapay zeka, genetik, blockchain, veri güvenliği ön plana çıkacak başlıklar olacak. Girişimcilerin satış odaklarını da daha çok yurtdışına çevirmeleri bekleniyor.
BURCU TUVAY
btuvay@ekonomist.com.tr
Son dönemde tüm dünyada birtakım siyasi ve ekonomik belirsizlikler var ve bu durum pek çok sektörü olumsuz etkiliyor. Ancak tüm bunlara rağmen umut verici gelişmeler de yaşanıyor. İçinde bulunduğumuz koşullar gençleri girişimci olmaya yönlendiriyor.
Sınırlı imkanlarla girişimini hayata geçirmiş ve daha önemlisi ayakta kalmayı başarmış bir girişimci nesil yetişiyor. Durgun olarak adlandırabileceğimiz 2018 yılında Türkiye’de girişimcilik ekosisteminde yaşanan gelişmeler de bunu kanıtlar nitelikte…
Kısaca hatırlatmak gerekirse, 2018 yılında Çinli dev Alibaba’nın Türk e-ticaret sitesi Trendyol’un çoğunluk hissesini 728 milyon dolar ödeyerek alması önemli haberlerden biriydi.
Atlassian’ın Opsgenie’yi 295 milyon dolara satın alması, Peak Games’in Zynga ile yaptığı satış anlaşması da 2018 yılının önemli gelişmelerinden oldu. Sequoia Capital’ın Insider’a 11 milyon dolar yatırım yapması da yıla damgasını vuran önemli gelişmelerdendi.
Öte yandan, bu yıl Ekonomist Dergisi, Garanti Bankası ve KAGİDER işbirliğiyle 12’nci-sini düzenlediğimiz Türkiye’nin Kadın Girişimcisi Yarışması, bugüne kadar 37 bin başvuru aldı.
Başlangıçtan bu yana yarışmaya ilginin katlanarak artması bir yana, kadın girişimcilerin bilim, tarım, hayvancılık ve sosyal girişimcilik gibi alanlarda etkinleştiklerini de gördük.
SİBER GÜVENLİK ÖNE ÇIKACAK
Peki, 2019 yılında girişimcilik ekosisteminde öne çıkacak trendler neler olacak? Sınır ötesi e-ticaret hacminin 2020’de 994 milyar dolara ulaşacağı ve küresel ticaret içindeki payının yüzde 14’e çıkacağı öngörülüyor Bu kapsamda e-ticaret alanında girişimlerin sayısının da artacağı tahmin ediliyor.
KAGİDER Başkanı Sanem Oktar, yeni dijital teknolojilerin ve yapay zekânın daha fazla devreye girmesiyle katma değerli ürünlerin de artarak ticaret hacminin artışını destekleyeceğini söylüyor.
Oktar, kullanıcı deneyimini kesintisiz sağlayan girişimcilerin ön plana çıkacağını ifade ediyor. Sanem Oktar, “Yeni dünyanın yeni tüketicisini anlayan çözümler ağırlıkta olacak. 5G’nin hayatımıza girmesiyle birlikte daha da hızlanacağız.
Siber güvenlik ve veri güvenliği, GDPR (AB Genel Veri Koruma Regülasyonu), Türkiye’de de uygulanmaya başlayan KVKK (6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu) gibi konularda hem tüketiciye hem de markalara çözümler sunan girişimler artacak” diyor.
PAYLAŞIM ŞİRKETLERİ YÜKSELECEK
2019 yılında yatırımların daha çok B2B alanında olacağını öngördüklerini söyleyen StartersHub Yönetici Direktörü Arda Aşkın, son kullanıcı ve iç pazara yönelik hizmet girişimlerinin ihtiyacı olan giriş sermayesi miktarının yükseldiğine dikkat çekiyor.
Bu nedenle yapay zeka destekli birçok B2B girişim göreceğimizi söyleyen Aşkın, tahminlerinin şöyle sıralıyor: “Otomotiv sektöründe beklenen sert daralmayla yeni inovatif çözümlerin pazara giriş yapacağı düşüncesindeyim.
Kripto paralara olan ilgi ve güvenin düşmesine rağmen, blockchain altyapısını kullanan girişimler, sigorta, finans ve tedarik zinciri yönetimi gibi farklı sektörlerde uygulanabilir modeller geliştirmeye başlayacaklar. Araç, bisiklet ve e-scooter paylaşım şirketleri pazara giriş yapacaklar.”
“BLOCKCHAIN ÇAĞI BAŞLADI”
Türkiye Girişimcilik Vakfı Genel Müdürü Mehru Aygül de yapay zeka teknolojilerindeki yükselişin 2019’da da devam edeceği görüşünde. Aygül, 2019’un özellikle blockchain teknolojilerinin daha da geliştiği bir yıl olacağını belirtiyor. Varlığını önce kripto para birimleriyle birlikte öğrendiğimiz bu kavramın bütün sektörlerde köklü değişimler yaratabilecek bir potansiyele sahip olduğunu da söylüyor.
Aygül, “Blockchain, güvenli kayıt tutma gerektiren işletmeler için giderek daha önemli bir teknoloji konumunda. Kamuya açık ya da özel blockchain veri tabanlarından verinin karşılıklı gönderildiği işlemlerde verimliliği artıracak ve maliyetleri düşürecek iş modellerine kadar çok geniş bir yelpazede blockchain çağı başladı” diyor.
Mehru Aygül, girişimcilerin bu yıl satış odaklarını daha çok yurtdışına çevireceklerini de belirtiyor. Aygül, bu hareketin 2018’in ikinci yarısından itibaren görülmeye başladığını da söylüyor.
YATIRIM MODELLERİ DEĞİŞİYOR
Keiretsu Forum Türkiye Genel Müdürü Esra Talu, 2019 yılında girişimcilik alanında sağlık teknolojisi girişimlerinin önemli bir ivmelenme yakalayacağını öngördüklerini belirtiyor. Esra Talu, bir turizm ülkesi olan Türkiye’de seyahat alanında girişimlerin hızlı büyüme ivmesini 2019 yılında da artıracağını da belirtiyor.
Esra Talu, 2019 yılına ilişkin diğer öngörülerini de şöyle açıklıyor: “Teknoloji geliştirme tarafıyla değil de ‘ürün-pazar uyumu’ tarafında ciddi başarılar sağlanması durumunda, 2019’da yapay zeka girişimleri önemli bir trend olarak devam edecek. Ayrıca 2019’da melek yatırımcılık alanında yatırımcı kurumlar arasında ortak yatırım (co-investment) ve tamamlayıcı yatırım gibi finansal işbirliği modellerinin daha da artmasını bekliyoruz.”
GENETİĞİN YILI OLACAK
Commencis CEO’su ve melek yatırımcı Fırat İşbecer ise 2019’un ihracat yapan girişimlerin ön plana çıktığı bir yıl olacağını belirtiyor. Tech-InvesTR Girişim Sermayesi Destekleme Programı sayesinde girişimlere yapılacak yatırımların artacağını da vurgulayan İşbecer, sözlerine şöyle devam ediyor: “Dünyada #MeToo gibi hareketler hız kazanacak. Dürüst, şeffaf, eşitlikçi ve hukuka saygısı olmayan girişim ve girişimciler daha büyük sıkıntılar yaşayacak.
Evrensel normlarda iş yapanlar uzun vadede kazanacak. Genetik mühendisliği hayatımızda daha büyük yer kazanmaya devam edecek, CRISPR (düzenli aralıklarla bölünmüş palindromik tekrar kümeleri) gibi tabirleri daha sık duymaya başlayacağız. Türkiye ve dünyada 2019 yılını ‘cash is king’ yani ‘nakit kraldır’ yılı olarak özetleyebiliriz. Kuvvetli bilançosu olan, nakit akışı pozitif, döviz kazanan firmalar için büyük fırsatlar olacak.”
DURGUNLUKTAN ÇIKIŞ İÇİN 4 ÖNERİ
1- Hem girişim hem de yatırım tarafında uluslararası pazarlarla iletişim ve uluslararası işbirliği kurmak çok kritik bir rol oynuyor. Kurumsal olarak uluslararasılaşmak ve ürün tarafında küresel müşterilerin ihtiyaçlarına da hitap etmek çok önemli.
2- 2019’da nakit akışı yönetimi girişimciler için en önemli konulardan biri olacak. Bu süreçte katma değerli ürün ve hizmet üretimine odaklanmak ve ihracata yönelik stratejiler öne çıkacak.
3- TÜBİTAK gibi teknoloji odaklı teşvikler mutlaka yakın bir şekilde takip edilmeli.
4- B2B girişimler ürün ve servislerini yurtdışına satmaya çalışmalı. Bunun için gerekli yatırım ve satış partnerleri üzerine yoğunlaşmalılar.
