Son dönemde deterjandan tuvalet kağıdına kadar her üründe güzel bir koku arar olduk. Bu da esans üreticilerine yaradı ve bu sektördeki şirketlerin büyümesini hızlandırdı. Bugün Türkiye’de 450 milyon TL’lik bir esans pazarı olduğu tahmin ediliyor.
FATOŞ BOZKUŞ
fbozkus@ekonomist.com.tr
Bu pazarda yabancı üreticilerin ağırlığı var. Ancak yerli üreticiler son yıllarda yaptıkları yatırımlarla pazar paylarını hızla arttırıyor. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de tüketicinin satın alma kararında kokunun etkisi büyük.
O nedenledir ki deterjandan kolonyaya, tuvalet kağıdından kırtasiye ürünlerine kadar her kategoride parfümlü ürünler öne çıkıyor. Bu ürünleri kokulandıranlar ise esans üreticileri. Dünyada esans pazarının büyüklüğü 25 milyar dolara ulaşmış durumda.
Türkiye’de ise esans pazarının büyüklüğünün 450 milyon TL olduğu tahmin ediliyor. Pazarda yabancı üreticilerin ağırlığı yüksek olsa da iki elin parmağını geçmeyen sayıdaki yerli üreticiler de son yıllarda pazar paylarını hızla artırıyor. Hatta pek çok yerli üretici yurtdışına ihracat da yapıyor.
HEDEF İLK 10’A GİRMEK
Türkiye’de esans denince akla gelen ilk şirketlerden biri MG Gülçi-çek. 1961 yılında Tahtakale’de küçük bir dükkanda esans toptancısı olarak ticaret hayatına atılan Mişel Gülçiçek tarafından kurulan şirket, bugün Türkiye’de ürettiği esansları 2 bin 500’ü aşkın yerli şirkete satıyor.
70’in üzerinde ülkeye de ihracat yapıyor. 2015 yılında Gebze Organize Sanayi Bölge-si’nde (GOSB) 65 milyon dolarlık yatırımla açtığı yeni üretim tesisiyle büyümesini katlayan şirketin bugün üretim kapasitesi yıllık 7 bin 500 tona, çalışan sayısı ise 270’e ulaşmış durumda.
Bu tesis dünyanın tek çatı altındaki ilk entegre esans üretim tesisi olma özelliğini de taşıyor. Bu yıl 150 milyon lira ciro bekleyen şirket, bu cironun yüzde 25’ini ihracattan sağlayacak.
Sektörün duayen sanayicisi ve Gülçiçek’in kurucusu olan Mişel Gülçiçek artık onursal başkan. Şu anda şirketin yönetim kurulu başkanlığını oğlu Aslan Gülçiçek, genel müdürlüğünü ise kızı Sibel Gülçiçek yapıyor. İkinci kuşağın hedefi ise şu anda küresel rekabette ilk 20’de olan Gülçiçek’i 10 yıl içinde ilk 10’a sokmak.
Mişel Gülçiçek, “Yakın zamanda yurtdışındaki partnerlerimizle yaptığımız anlaşmalar, ihracat yapılan ülke sayısını ve ihracat ciro payımızı pozitif yönde etkileyecek” diye anlatıyor.
‘TEKSTİL SEKTÖRÜ BİLE ESANS İSTİYOR’
MIŞEL GÜLÇİÇEK MG INTERNATİONAL FRAGRANCE COMPANY (MG GÜLÇİÇEK) ONURSAL BAŞKANI
“Kişisel bakım ve kozmetik, temizlik ve hijyen ürünleri sektörleri başta olmak üzere boya, kauçuk sektörlerine kadar geniş bir yelpazeye esans tasarlıyoruz. Bir yandan var olan sektörlerde geliştirilen yeni ürünlerle yeni esans formülasyonları kendi içinde artış sağlarken, bir yandan yeni sektörler devreye giriyor.
Bu talep yeni geliştirilen teknolojilere paralel olarak büyüyor. Örneğin, tekstil sektöründe yakın geçmişte geliştirilen mikrokapsül teknolojisiyle üretilen kumaşlarda koku vücut ısısıyla birlikte ortaya çıkıyor ve biz artık tekstil sektörüne de esans tasarlıyoruz.
Artık özellikle hızlı tüketim ürünlerinde ‘kokusuz’ bir ürün üretimi neredeyse yok denecek kadar az. Üreticiler kokunun tüketicinin satın alma kararıyla birebir ilişkisinin farkındalar ve bu konuya çok önem veriyorlar. 40’ı aşkın sektörden 4 bine yakın şirketin 45 bine yakın ürününün esansını tasarlayıp üretiyoruz.”
BİTKİ ENVANTERİ ÖNEMLİ
Pazarın önemli üreticilerinden olan Seluz’un yönetim kurulu başkanı Murat Öztürk, önümüzdeki 10 yılda 3 kat büyüyerek 100 milyon dolar ciroyla dünyadaki ilk 10 şirket arasına girmeyi hedefliyor. Bu yıl 30 milyon dolar olan ciro hedefini 33-34 milyon dolar olarak revize ettiklerini söyleyen Öztürk, ciroları içinde ihracatın yüzde 40 pay aldığını anlatıyor.
Avrupa’daki ilk Creative Center’ı İsviçre’de kurduklarını, ikincisini de Polonya’da açacaklarını belirten Öztürk, konuşmasını şöyle sürdürüyor: “Avrupa’nın 200 yıllık koku endüstrisiyle rekabet edebilmek için AR-GE’ye ağırlık veriyoruz. En yeni, en farklı, en özele gitmeye çalışıyoruz. Toplam 120 çalışanın 50’sini, 5 bin 500 metrekarede kurulan AR-GE laboratuvarında istihdam ediyoruz.”
Murat Öztürk, koku endüstrisinde kullanılan çoğunluğu ithal hammadde ve bitki envanterini yerlileştirmeye çalışıyor. Örneğin, bu amaçla Karadeniz’in yamaçlarını süsleyen orman gülünü etüt ettiriyor. Öztürk, “Orman gülü dünya pazarlarında endüstrileşme olanağı bulabilir.
Argan yağı, aloe vera da bilinmiyordu ama yayıldı” diyor. Murat Öztürk, Muğla’da sığla ağacını, Urfa’da zahteriyi, Akdeniz’de biberiyeyi, Doğu Aandolu’da paprikayı araştırıyor. Ada-na’da nergis, Afyon ve Silivri’de lavanta ekiminde çiftçilere destek veriyor. Öztürk, büyüyen koku endüstrisinin turizme ve kırsal kalkınmaya da katkısı olacağını söylüyor.
ÖZGÜN TASARIM ŞART
21 yıllık bir şirket olan Froma da 25 milyon TL cirosu ile sektördeki önemli üreticilerden biri. Parfüm esansı ürettiklerini ve 50’yi aşkın ülkeye ihracat yaptıklarını dile getiren Froma Frangrances & Flovors’ın kurucusu ve CEO’su Abdullah Çelik, kendilerinin ağırlıklı olarak kozmetik sektörü için esans ürettiklerinin altını çiziyor.
Türkiye’nin endemik yapısının zengin olmasının Türk üreticilerin dünya pazarındaki yerini sağlamlaştırdığını dile getiren Çelik, konuşmasını şöyle sürdürüyor: “Miktar, termin, fiyat bazında esnek üretim yapabilmesi nedeniyle birçok Türk üretici dünya devleriyle aynı platformlarda yer alıyor, aynı şirketlere hizmet veriyor. Beş yıl içinde dünya pazarında daha büyük paylar almamız, özgün tasarımlar konusunda isim yapmamızı kaçınılmaz kılıyor.”
30 ÜLKEYE İHRACAT
1981 yılında kurulan EPS’nin kurucusu Hüseyin Erdoğmuş, Türkiye’nin önde gelen master parfüm önerilerinden biri. 30 ülkeye ihracat yaptıklarını söyleyen Erdoğmuş, Türkiye’de ilk esans ihracatı yapan şirket olduklarını ve ihracata Suudi Arabistan’la başladıklarını ifade ediyor. Bugün Ortadoğu ülkeleri dışında Uzakdoğu, Amerika ve Avrupa ülkelerine de ihracat yaptıklarını anlatan Erdoğmuş, yıllık üretimlerinin bin ton olduğunu belirtiyor.
Son yıllarda Türkiye’de yerli tüketimin de ihracatın da arttığını ve yerli şirketlerin özellikle Ortadoğu’da söz sahibi olduğunu söyleyen Hüseyin Erdoğmuş, şöyle devam ediyor: “Dünyadaki esans sektörünü 10 şirket domine ediyor.
İsviçre, Almanya ve Fransa’daki şirketler pazarın güçlü oyuncuları. Son dönemde Japonya, Hindistan, Çin ve Türkiye de pazardan pay almaya başladı. Son yıllarda ilginç taleplerle karşılaşıyoruz. Örneğin çorap, düğme hatta mobilya kokulandırmak için kapımızı çalan şirketler oldu. Son dönemde özellikle kurumsal koku konusunda da çok talep alıyoruz.”
