M. FATİH KÖPRÜ
fatih.kopru@tr.ey.com
www. vergidegundem. com
Geçen ay SGK tarafından bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar belirlendi. Geçtiğimiz nisan ayında Mecliste kabul edilen bir “Torba Yasa” vardı. 6704 sayılı bu yasa, 26 Nisan’da Resmi Gazete’de yayımlandı ve aynı tarihte yürürlüğe girdi.
Bu yasada gençlerin genel sağlık sigortası prim borçlarının silinmesine ilişkin düzenleme de yer alıyor. SGK tarafından geçtiğimiz ay bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar belirlendi. Biz de yazımızda, birçok genci ilgilendiren bu konuyu ele alalım dedik.
YASA NE DİYOR?
6704 sayılı yasanın 19’uncu maddesi; 26 Nisan 2016’dan önce Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 60/1-g maddesi kapsamındaki genel sağlık sigortalılarının, 25 yaşını doldurdukları güne kadar olan genel sağlık sigortası primlerinin tahsilinden vazgeçileceğini söylüyor.
Ancak yine aynı tarihe kadar söz konusu süreler için ödenmiş olan primlerin iade ve mahsubunun yapılmayacağı da yasada belirtiliyor.
Dönemin Başbakan Yardımcısı tarafından 3 milyon 300 bin gencimizin bu hükümden yararlanacağı ve devletin toplam 3,6 milyar liralık alacağından/tahsilatından vazgeçmiş olacağı açıklanmıştı.
KİMLER YARARLANABİLİYOR
Bu madde hükümlerinden, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 60’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılanlardan, tescil başlangıç tarihi 26 Nisan 2016’dan önce olanlar yararlanabiliyor.
Bu kişilerin, belirtilen tarihten önceki dönemleri kapsayan ve 25 yaşını geçmemek kaydıyla, yine belirtilen tarihten önceki ödenmemiş prim borçlarının tahsilinden vazgeçiliyor.
Kanun’un 60’ıncı maddesine biraz bakalım. Bu maddenin birinci fıkrasında genel sağlık sigortalı sayılanlara çok ayrıntılı olarak yer veriliyor. Bazıları aşağıda. Buna göre, ikametgahı Türkiye’de olan kişilerden;
• 4/a (eski SSK), 4/b (eski Bağ-Kur) ve 4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamında sigortalı olan kişiler,
• İsteğe bağlı sigortalı olanlar,
• Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar ile gelir tespiti yapılmaksızın genel sağlık sigortalılığı ya da bakmakla yükümlü olduğu kişi bulunmayan Türk vatandaşlarından 18 yaşını doldurmamış çocuklar (kişi başına düşen aylık gelir tutarı hesaplanırken harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınıyor),
• Yaşlılık aylığı alan 65 yaşını doldurmuş muhtaç, güçsüz ve kimsesiz Türk vatandaşları,
• Oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler (mütekabiliyet esası da dikkate alınıyor),
• İşsizlik ödeneği ve kısa çalışma ödeneğinden yararlandırılan kişiler,
• Sosyal güvenlik kanununa göre gelir veya aylık alan kişiler...
diye devam ediyor.
Bu fıkranın son bendi olan (g) bendinde ise yukarıdakilerin dışında kalan ve başka bir ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşların da genel sağlık sigortalısı sayıldığı belirtiliyor. Bunun kapsamına da daha çok, 18 yaşını doldurdukları için prim ödemeksizin genel sağlık sigortasından yararlanma hakkını kaybeden kişiler, yaşları dolayısıyla anneleri veya babaları üzerinden sağlık yardımı alma hakkını kaybeden çocuklar ile özel işyerlerinde (4/a kapsamında) çalışırken işten ayrılmaları nedeniyle sigortalılık niteliğini kaybeden kişiler giriyor.
TESCİL BAŞLANGIÇ TARİHİ
Bu madde hükümlerinden yararlanma hakkı olanların tespitinde dikkat edilmesi gereken en önemli husus; tescil başlangıç tarihinin maddenin yürürlük tarihinden (26 Nisan 2016) önce olup olmadığı hususudur.
Sadece, tescil başlangıç tarihi maddenin yürürlük tarihinden önce olanlar prim borçlarının silinmesi imkanından yararlanabiliyor.
Örneğin 1995 yılında doğan
(A) kişisinin 15.06.2014 tarihinden itibaren 60 (g) kapsamında genel sağlık sigortalısı olduğunu varsayalım. Bu kişinin tescil başlangıç tarihi 26.04.2016 tarihinden önce olduğundan, 26 Nisan 2016 tarihine kadar olan tüm prim borçlarının tahsilinden vazgeçilecektir. 26 Nisan 2016 tarihinden sonraki prim borçları ise her halükarda bu yasanın kapsamına girmiyor. Dolayısıyla bu tarihten sonraki dönemlere ilişkin prim borçlarının ödenmesi gerekiyor. Aksi halde kurum tarafından takip ve tahsil edilecektir.
BİR KISMINI ÖDEYENLER
Bu kez örneğin 1992 yılında doğan (B)’nin 15.06.2013 tarihinden itibaren 60 (g) kapsamında genel sağlık sigortalısı olduğunu varsayalım. (B)’nin tescil başlangıç tarihi yasanın yayım tarihinden önce olduğundan, varsa prim borçlarının silinmesi hakkından yararlanabilecektir.
(B) bir kısım primlerini ödemiş bazılarını ise ödememiştir. (B)’nin durumu aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Tablodan da görüleceği üzere, bu sigortalının 01.01.201525.04.2016 tarihleri arasındaki ödenmemiş primlerinin tahsilinden vazgeçilecektir. Söz konusu sigortalının 25 yaşından önceki dönemleri kapsayan ve daha önceden ödenmiş olan (15.06.2013-31.12.2014 dönemi) primlerinin iade ya da mahsubu söz konusu olmayacaktır. 26.04.2016 tarihinden sonraki genel sağlık sigortası primlerinin ise genel kurallar çerçevesinde ödenmesi gerekmektedir.
BORÇ YAPILANDIRILMIŞSA
Hatırlarsınız 2014 yılında bazı kamu alacaklarının yeniden yapılandırılmasına ilişkin 6552 sayılı yasa yayımlanmıştı. Genel sağlık sigortası prim borçları da bu yasanın kapsamına giriyordu. Başvuran kişilerin borçları yeniden yapılandırılarak, hesaplanan yeni tutarın peşin veya taksitle ödeme imkanı verilmişti.
Bu yapılandırma kapsamında 25 yaşını doldurdukları güne kadar olan genel sağlık sigortası primlerini peşin olarak ödeyen sigortalılara kötü haber! Onlar ödemiş oldukları primleri iade alamayacaklar. Hatta bu primlerin mahsup edilme imkanı da bulunmuyor.
TAKSİT SEÇENLER
Taksit seçeneği ile yapılandırmış olanlar ise daha şanslı. Bu kişilerin öncelikle ödemiş oldukları taksit miktarları 6552 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılandırılmış borçlarına en eski aydan başlamak üzere aktarılacak, sonra 25 yaş öncesi döneme ait olup ödenmemiş prim borçlarının tahsilinden vazgeçilecektir.
Tahsilinden vazgeçilmeyen ödenmemiş prim borçları için ödeme planı daha önceden tercih edilen taksit sayısına göre SGK tarafından sistem üzerinden resen güncellenecektir. Güncellenen ödeme planları, Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri / Sosyal Güvenlik Merkezlerinden alınabilecektir.
SAĞLIK HİZMETLERİ
Prim borçlarının tahsilinden vazgeçilen genel sağlık sigortalılarının, SGK tarafından sağlanan sağlık hizmetlerinden ve diğer haklardan faydalanmaları mümkün. Ancak bunun için;
• Sağlık hizmet sunucusuna müracaat tarihinden geriye doğru bir yıl içinde 30 günlük prim ödeme gün sayısının olması,
• Tahsilinden vazgeçilen prim borcu hariç 60 günden fazla prim ve prime ilişkin borç bulunmaması, gerekiyor.
BAŞVURU ŞART DEĞİL
Yukarıda açıkladığımız prim borçlarının silinmesi hakkından yararlanabilmek için başvuru şartı aranmıyor. SGK tarafından MOSİP sistemi üzerinden otomatik olarak işlem yapılarak söz konusu primlerin tahsilinden vazgeçiliyor.
Genel sağlık sigortalıları, güncel borç bilgilerini Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerinden / Sosyal Güvenlik Merkezlerinden öğrenebilirler. Bunun yanında güncel borç bilgileri e-Devlet uygulamasında yer alan “Genel Sağlık Sigortası Tecil ve Prim Borcu Sorgulama” ekranından da görüntülenebilir.
