Türkiye'de start up'lara yapılan yatırımlar 2022 yılının ilk üç çeyreğinde 1,43 milyar dolara ulaştı. Özellikle AR-GE sahibi işletmelerinin yararlandığı indirim tutarlarının yüzde 2'sinin girişimlere ve GSYF'lere aktarılması şartı getirilmesinin girişimcilik ekosisteminde fırsat yaratması bekleniyor.
25 Aralık 2022 - 07 Ocak 2023 tarihli sayıdan
Start up ekosistemi 2022 yılında, hem Türkiye'de hem de dünyada zorlu bir yıl geçirdi. Pandeminin hayatımızdaki etkileri yavaş yavaş kaybolurken dünyadaki birçok pazarda gerçekleşen ekonomik zayıflık ve büyüme zorlukları start up ekosistemine de etki etti.
Özellikle ileri aşama yüksek değerlemeli start up'lar değerlemelerinde ciddi kayıplar yaşadı. Türkiye gibi halen gelişmekte olan ülkelerdeki erken aşama girişimler için ortam çok değişmese de ölçeklenme ve global açılım aşamasındaki şirketler finansman bulmakta biraz daha zorlanır hale geldi.
KPMG ve 212'nin 'Türkiye Startup Yatırımları' raporunun üçüncü çeyrek sonuçlarına göre, 2021'de start up'lara yapılan yatırımlar 1,4 milyar dolar iken 2022 yılının ilk üç çeyreğinde toplam yatırım tutarı 1,43 milyar dolar oldu. Bu da ekosistemin gelişmeye ve büyümeye devam ettiğine işaret ediyor.
Öte yandan Türkiye'de yeni GSYF'lerin kurulması ve kitlesel fonlama metotlarının artması girişimcilerin finansman seçeneklerini artırdı.
Ekonominin olumsuz seyrine rağmen 2022 yılında Insider unicorn oldu, Getir ise decacorn seviyesine geldi. Ayrıca Getir, geçtiğimiz günlerde Alman rakibi Gorillas'ı 1,2 milyar dolara satın alarak piyasadaki konumunu güçlendirdi. Oyun ve fintech sektörü, aldıkları yatırım bakımından Türkiye'nin en güçlü iki dikeyi konumuna geldi.
AR-GE DESTEĞİ
Mevzuatlar tarafında ise ekosistemi destekleyen önemli gelişmeler yaşandı. AR-GE mevzuatında yapılan güncellemeyle reel sektörün girişim ekosistemine desteğini artırmak için adımlar atıldı. Bu mevzuat sayesinde AR-GE yatırımı yapan şirketlerin belirli kurallar çerçevesinde girişimlere desteğinin yolu açıldı.
Girişimciler bu sayede yalnızca sermayeye ulaşmakla kalmayıp, aynı zamanda Türkiye'nin ileri gelen inovatif kuruluşlarıyla da organik bir bağ geliştirme fırsatı yakalayacak. Şirketler tarafında burada yaratılan değerin fark edilmeye başlanmasıyla önümüzdeki dönem için yeni fırsatların doğacağı ifade ediliyor.
ETKİ GİRİŞİMLERİ ARTACAK
Güçlü ekipleri olan her girişimin başarı olasılığını yüksek gördüklerini söyleyen 212 Kurucu Ortağı Numan Numan, önümüzdeki yıllarda gelişme alanı en önemli dikeylerden birinin etki girişimleri olacağına dikkat çekiyor.
Ayrıca eğitim teknolojileri, sürdürülebilir şehirler, iklim, temiz enerji ve sosyal etki yaratmayı hedefleyen girişim alanlarında da önemli gelişmeler olacağını belirten Numan, şöyle devam ediyor: "2023'te de yatırımcıların girişimlere yüksek ilgisinin devam edeceğini düşünüyorum.
Mevzuat tarafındaki gelişmelerden biri kitle fonlaması. Bu sayede girişim sektörüne erişim sağlamak isteyen bireysel yatırımcılar için sene başından itibaren farklı olanaklar yaratılıyor. 2021'de beş adet olan kitle fonlama platformu sayısı şu an sekize çıktı. Kitle fonlaması sayesinde yatırımcı tabana yayılırken, yatırımcı havuzu genişliyor."
FINTECH'LER YİNE ÖNE ÇIKACAK
2022 yılında kayda değer exit'ler yerine hisse değişimi ile gerçekleşen birleşmelere tanıklık ettiğimize dikkat çeken Finberg Yönetim Kurulu Üyesi İhsan Elgin, 2023 yılında yapay zeka teknolojisinin ön saflarda yer alacağını belirtiyor.
Kolay ulaşılabilir ve kullanılabilir hale gelmesiyle birlikte yapay zekanın ekosistemdeki diğer işlere entegrasyonunun artacağını söyleyen Elgin, ayrıca markaların müşterilerine finansal kuruluşlar aracılığıyla servisler sunabilmesini sağlayan fintech'lerin yanı sıra dijital pazarlama teknolojilerinin de ön plana çıkacağını ifade ediyor.
Elgin, "Bireysel emeklilik sistemi dahilinde yönetilen fonların ve vergi mükelleflerinin gelir vergisi matrahının yüzde 10'unun, GSYF'lere yatırım yapabilmelerinin önünün açılması sektöre hareketlilik kattı. Şu an dry powder olarak adlandırılan, fonlarda bulunan ama yatırıma ayrılmamış sermaye tutarı hızla artıyor" diyor.
YATIRIMCIDA ARTIŞ BEKLENTİSİ
Pandeminin ardından bir de savaşı yaşayan dünyada, girişimcilerin için pazar çeşitlenmesinin önemli olduğuna işaret eden GEN Türkiye Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Gülden Yılmaz, hayata geçirilen destek programlarla start up'ların AB ülkelerine açılmasını desteklediğini söylüyor.
Doğru alanlara yönelen, gerçek sorunlara çözüm getiren, iyi bir ekip ve başarılı bir plana sahip, geleceğin dünyasına hizmet eden girişimlerin finansman konusunda sıkıntı yaşamayacağını belirten Yılmaz, "Ayrıca günümüzde kitle fonlaması bireysel küçük yatırımcılara birikimlerini değerlendirme şansı veriyor.
Getiri arayışındaki yatırımcıların da girişimlere yönelmesiyle yatırımcı sayısının ve yatırım tutarlarının giderek artacağını düşünüyorum" diye konuşuyor.
EKOSİSTEMİN ÖNÜNDEKİ BEŞ RİSK
1- Dünya genelinde ekonomik durgunluğun devam edeceği beklentisi göz önünde bulundurulduğunda start up'ların ürün ve servislerine yönelik talep azalırken buna bağlı olarak satışlar da düşebilir.
2- Resesyon döneminde yatırımcı iştahının azalmasıyla fon toplamanın da zorlaşabileceği öngörülüyor.
3- Küresel piyasalarda artan enflasyonist baskıların girişimcileri hem maliyetler tarafında hem de fonlara erişim konusunda zorlayacağı bir döneme girildi. 2023'te de bu etkilerin devam etmesi beklenebilir.
4- ABD Merkez Bankası'nın (FED) enflasyon ile mücadele konusundaki kararlılığı ile kur üzerindeki baskının devam etmesi bekleniyor. Ayrıca güçlü döviz kuru ve yüksek faiz ortamında, alternatiflerin sunduğu yüksek getiri nedeniyle girişimlerin finansmana erişimleri daha kısıtlı olabilir.
5- Maliyet azaltmaya yönelik işten çıkarmaların şirketlerde yetenek ve know how azalmasına yol açması riski de mevcut.
ENDEAVOR TÜRKİYE YKB EMRE KURTTEPELİ "YAPAY ZEKA YENİ DÖNEMİ ŞEKİLLENDİRECEK"
"Türkiye yetenek ve iş gücü bakımından global pazarlarda ilgi çekici bir hale geldi. Türkiye'de oyun sektörü bütün hızıyla büyümeye devam ediyor. Fintech'ler yeni mevzuatlar sayesinde gelişmesine devam edecek. Globale baktığımızda gelecek dönemi şekillendirecek en önemli teknolojinin yapay zeka (AI) olduğuna inanıyorum.
Yakın gelecekte AI-native, yani AI olmasa olmayacak ürünleri daha fazla göreceğiz. Üretmesi pahalı olan ve yaratıcılık gerektiren işlerin büyük bölümü AI-native çözümler tarafından devir alınacak.
Birçok insan gücü gerektiren işler AI sayesinde çok hızlı, ucuz ve kolay üretilir olacak. Bu da birçok iş kolunda radikal iş modeli değişimine sebebiyet verecek. Algoritmalar hayatımızın ve birçok ürünün parçası olacak."
