Start up'lar için 2018 yılının da hareketli geçmesi bekleniyor. Fiyat avantajı sunan ya da kolaylık ve yenilik getiren girişimlerin artacağı tahmin ediliyor. Büyük veri, blockchain, sanal ve artırılmış gerçeklik en çok konuşulan başlıklar olacak.
BURCU TUVAY
btuvay@ekonomist.com.tr
2017 yılı Türkiye girişimcilik ekosistemi için verimli bir yıl oldu. Özellikle oyun ve fintech alanlarındaki start up'lar önemli yatırımlar alarak yurtdışına da açılmaya başladı. Bunun yanı sıra geleneksel sektörlerin teknoloji ve inovasyon ile yeniden yorumlandığında bambaşka bir noktaya gelebildiğini gördük.
Örneğin Sina Afra'nın son girişimi olan Evtiko, Türkiye gayrimenkul sektörüne teknoloji altyapısını kullanarak yenilikçi bir bakış açısı getirdi. Geleneksel rollere dayalı ve ayrıcalıkları konu alan bankacılık, sağlık, eğitim sektörleri müşteri deneyimi tasarımını dikkate alarak dönüşüme uğramaya başladı.
2017'de bu yaklaşımın etkileriyle ortaya çıkmış oyuncuların başarılarına ve deneyimlerine tanıklık ettik. Yine girişimcilik artık büyük kurumsal şirketlerin kayıtsız kalamayacağı bir olgu haline geldi. Kurumsal şirketler, start up'lar ile işbirliği yapma arayışlarına girmeye başladı.
Bünyesinde açtığı kuluçka ve girişimcilik merkezleriyle kendi sektörlerinde faaliyet gösteren start up'lara destek veren kurumsal şirket sayısı da arttı. Bunun yanında start up'lara yatırım yapmak için kendi kurumsal risk sermayesi fonlarını kuran şirket sayısında da artış gördük. Peki, 2018 Türkiye'de girişimcilik ekosistemi açısından nasıl bir yıl olacak? Girişimcilik alanının sivil inisiyatiflerine bu soruyu sorduk.
KOLAYLIK VE YENİLİK
Son beş yıl içerisinde girişimlerdeki yönelim e-ticaretten SaaS pazar yerleri ve yeni servis kurgularına doğru kaydı. Türkiye Girişimcilik Vakfı Genel Müdürü Mehru Aygül, bu anlamda iki önemli yönelimin özellikle dikkat çektiğini söylüyor.
Aygül, "2018 yılında letgo, gardrops. com gibi fiyat avantajı sunan girişimler ya da kullanıcıya bir kolaylık ve yenilik getiren getir, com gibi girişimler ön plana çıkacak.
Dikkat çekici olan, artık girişimlerin geleneksel 'ürün geliştirme' anlayışından uzaklaşarak pazara hakim olan girişimler olmaları. 2018 yılında da bu tür projeler yüksek yatırımlar alacak" diyor.
KAMUDAKİ FIRSATLAR
Yenibirlider Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Tanya Hazal Kaysoydu, 2017'de teknoloji ve dijital dönüşüm alanlarında kamu ve özel sektör arasındaki diyalogların arttığı bir yıl geçirdiğimize dikkat çekiyor.
Kaysoydu, devlet ve kamu kurumlarının dijitale kapılarını açmaya ve teknolojinin potansiyelinden yararlanarak halka sundukları hizmetlerde ve bunları sunma biçimlerinde ilerlemeler kaydetmeye başladıklarını belirtiyor.
Tanya Hazal Kaysoydu, "Kamu ve özel sektörün temel sorunları birlikte çözebilmelerine imkan sağlayacak girişimler için önemli bir iklim oluştuğunu gözlemliyoruz. 2018'de bu alanda sürpriz başarılı uygulamaların ortaya çıkmasını bekliyoruz" diye konuşuyor.
MELEK SAYISI ARTACAK
Keiretsu Forum Türkiye Melek Yatırımcılık Ağı Kurucu Ortağı ve Yönetim Kurulu Üyesi Ümit Karaarslan, 2018 yılında yine teknoloji sektöründeki start up'ların öne çıkacağı görüşünde. Özellikle büyük veri, makine öğrenmesi, blockchain, sanal ve artırılmış gerçeklik konularında çalışan start up'ların sayısının 2018'de de artmaya devam edeceğini vurgulayan Karaarslan, KOBİ'lerin dijitalleşmesi konularında çalışan start up'ların da artacağını belirtiyor.
Karaarslan'ın, melek yatırımcılık alanındaki gelişmelere ilişkin öngörüleri ise şöyle: "Gelecek dönemde hem melek yatırımcı sayısının artacağına hem de mevcut melek yatırımcıların daha bilinçli yatırımlar yapacağına inanıyorum.
Özellikle başarılı girişimlere yatırım yapan melek yatırımcılar bu start up'lardan yapacakları çıkış sonrası daha fazla melek yatırım yapmak için ekosisteme geri dönecekler. Henüz genç bir ekosistemimiz olmasına rağmen artık özellikle girişim sermayesi turlarında melek yatırımcıların çıkış yaptıklarını duymaya başladık."
SEKTÖR İÇİ YATIRIMCILAR
Melek Yatırımcı Ali Rıza Babaoğlan ise start up'lara artık kendi sektöründeki yatırımcıların yatırım yapacağını söylüyor. Babaoğlan, "Sağlıkla ilgili girişime hastaneler, finansla ilgili olana finans kurumları yatırım yapacak" diyor. Sanal ve artırılmış gerçekliğin 2018 yılında daha çok öne plana çıkacağını ifade eden Babaoğlan, sanal gerçekliğin özellikle eğitim ve inşaat sektöründe kullanılacağını belirtiyor. Babaoğlan, 2018 yılında yapay zeka alanında da start up sayısının artacağını sözlerine ekliyor.
SANEM OKTAR KAGİDER BAŞKANI
"TEŞVİKLER YENİ FİKİRLERİ OLUMLU ETKİLEYECEK”
ÖNE ÇIKACAK PROJELER: 2017 yılındaki trendler, 2018 yılında da girişimcilik ekosistemini etkileyecek. Dijital ortamda, mobil uygulama alanında, sosyal girişimcilikte, yeşil ekonomide daha çok proje ön planda olacak.
Ülke çapında yaşanan gelişmeler, kuluçka merkezlerinin yoğun ilgi görmesi, teknolojik ürünlerin kullanımının artmasıyla birlikte başarılı start up projeleri ortaya çıkmaya devam edecek. Devlet tarafından verilen teşvikler ve Türkiye'nin önde gelen markalarının start up projelerine destek sağlaması, yeni fikirlerin hayata geçirilmesini olumlu etkileyecek.
DİJİTAL DÖNÜŞÜM: Günümüzde dijital dönüşüm herkesin gündeminde yer alıyor. Hepimizin gözleri önünde gelişmiş dünya çok önemli ve kökten sonuçları olacak yapay zekâ, eşyaların interneti ve endüstri 4.0 temelli bir dönüşüm yaşıyor. Ülke olarak bu dönüşüm sürecinden geri kalmamalıyız.
Ülkemizde işsizlik son dört yıldır yukarı doğru bir grafik izliyor. Bu gidişatın önüne geçmek bir yana, istihdam alanını en geniş biçimde ülkemizin en güçlü potansiyeli olan kadınlarımıza açmak gerekir. Bunun için ise kayıt dışı istihdamı ve işgücü maliyetini azaltacak prim teşviklerinin desteklenmesi, çocuk ve yaşlı bakımı ve kreş fonunun hayata geçirilmesi gibi dünyada pek çok başarılı örneği bulunan politikaları bir an önce devreye almalıyız.
BURCU TUVAY
btuvay@ekonomist.com.tr
2017 yılı Türkiye girişimcilik ekosistemi için verimli bir yıl oldu. Özellikle oyun ve fintech alanlarındaki start up'lar önemli yatırımlar alarak yurtdışına da açılmaya başladı. Bunun yanı sıra geleneksel sektörlerin teknoloji ve inovasyon ile yeniden yorumlandığında bambaşka bir noktaya gelebildiğini gördük.
Örneğin Sina Afra'nın son girişimi olan Evtiko, Türkiye gayrimenkul sektörüne teknoloji altyapısını kullanarak yenilikçi bir bakış açısı getirdi. Geleneksel rollere dayalı ve ayrıcalıkları konu alan bankacılık, sağlık, eğitim sektörleri müşteri deneyimi tasarımını dikkate alarak dönüşüme uğramaya başladı.
2017'de bu yaklaşımın etkileriyle ortaya çıkmış oyuncuların başarılarına ve deneyimlerine tanıklık ettik. Yine girişimcilik artık büyük kurumsal şirketlerin kayıtsız kalamayacağı bir olgu haline geldi. Kurumsal şirketler, start up'lar ile işbirliği yapma arayışlarına girmeye başladı.
Bünyesinde açtığı kuluçka ve girişimcilik merkezleriyle kendi sektörlerinde faaliyet gösteren start up'lara destek veren kurumsal şirket sayısı da arttı. Bunun yanında start up'lara yatırım yapmak için kendi kurumsal risk sermayesi fonlarını kuran şirket sayısında da artış gördük. Peki, 2018 Türkiye'de girişimcilik ekosistemi açısından nasıl bir yıl olacak? Girişimcilik alanının sivil inisiyatiflerine bu soruyu sorduk.
Son beş yıl içerisinde girişimlerdeki yönelim e-ticaretten SaaS pazar yerleri ve yeni servis kurgularına doğru kaydı. Türkiye Girişimcilik Vakfı Genel Müdürü Mehru Aygül, bu anlamda iki önemli yönelimin özellikle dikkat çektiğini söylüyor.
Aygül, "2018 yılında letgo, gardrops. com gibi fiyat avantajı sunan girişimler ya da kullanıcıya bir kolaylık ve yenilik getiren getir, com gibi girişimler ön plana çıkacak.
Dikkat çekici olan, artık girişimlerin geleneksel 'ürün geliştirme' anlayışından uzaklaşarak pazara hakim olan girişimler olmaları. 2018 yılında da bu tür projeler yüksek yatırımlar alacak" diyor.
KAMUDAKİ FIRSATLAR
Yenibirlider Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Tanya Hazal Kaysoydu, 2017'de teknoloji ve dijital dönüşüm alanlarında kamu ve özel sektör arasındaki diyalogların arttığı bir yıl geçirdiğimize dikkat çekiyor.
Kaysoydu, devlet ve kamu kurumlarının dijitale kapılarını açmaya ve teknolojinin potansiyelinden yararlanarak halka sundukları hizmetlerde ve bunları sunma biçimlerinde ilerlemeler kaydetmeye başladıklarını belirtiyor.
Tanya Hazal Kaysoydu, "Kamu ve özel sektörün temel sorunları birlikte çözebilmelerine imkan sağlayacak girişimler için önemli bir iklim oluştuğunu gözlemliyoruz. 2018'de bu alanda sürpriz başarılı uygulamaların ortaya çıkmasını bekliyoruz" diye konuşuyor.
MELEK SAYISI ARTACAK
Keiretsu Forum Türkiye Melek Yatırımcılık Ağı Kurucu Ortağı ve Yönetim Kurulu Üyesi Ümit Karaarslan, 2018 yılında yine teknoloji sektöründeki start up'ların öne çıkacağı görüşünde. Özellikle büyük veri, makine öğrenmesi, blockchain, sanal ve artırılmış gerçeklik konularında çalışan start up'ların sayısının 2018'de de artmaya devam edeceğini vurgulayan Karaarslan, KOBİ'lerin dijitalleşmesi konularında çalışan start up'ların da artacağını belirtiyor.
Karaarslan'ın, melek yatırımcılık alanındaki gelişmelere ilişkin öngörüleri ise şöyle: "Gelecek dönemde hem melek yatırımcı sayısının artacağına hem de mevcut melek yatırımcıların daha bilinçli yatırımlar yapacağına inanıyorum.
Özellikle başarılı girişimlere yatırım yapan melek yatırımcılar bu start up'lardan yapacakları çıkış sonrası daha fazla melek yatırım yapmak için ekosisteme geri dönecekler. Henüz genç bir ekosistemimiz olmasına rağmen artık özellikle girişim sermayesi turlarında melek yatırımcıların çıkış yaptıklarını duymaya başladık."
SEKTÖR İÇİ YATIRIMCILAR
Melek Yatırımcı Ali Rıza Babaoğlan ise start up'lara artık kendi sektöründeki yatırımcıların yatırım yapacağını söylüyor. Babaoğlan, "Sağlıkla ilgili girişime hastaneler, finansla ilgili olana finans kurumları yatırım yapacak" diyor. Sanal ve artırılmış gerçekliğin 2018 yılında daha çok öne plana çıkacağını ifade eden Babaoğlan, sanal gerçekliğin özellikle eğitim ve inşaat sektöründe kullanılacağını belirtiyor. Babaoğlan, 2018 yılında yapay zeka alanında da start up sayısının artacağını sözlerine ekliyor.
SANEM OKTAR KAGİDER BAŞKANI"TEŞVİKLER YENİ FİKİRLERİ OLUMLU ETKİLEYECEK”
ÖNE ÇIKACAK PROJELER: 2017 yılındaki trendler, 2018 yılında da girişimcilik ekosistemini etkileyecek. Dijital ortamda, mobil uygulama alanında, sosyal girişimcilikte, yeşil ekonomide daha çok proje ön planda olacak.
Ülke çapında yaşanan gelişmeler, kuluçka merkezlerinin yoğun ilgi görmesi, teknolojik ürünlerin kullanımının artmasıyla birlikte başarılı start up projeleri ortaya çıkmaya devam edecek. Devlet tarafından verilen teşvikler ve Türkiye'nin önde gelen markalarının start up projelerine destek sağlaması, yeni fikirlerin hayata geçirilmesini olumlu etkileyecek.
DİJİTAL DÖNÜŞÜM: Günümüzde dijital dönüşüm herkesin gündeminde yer alıyor. Hepimizin gözleri önünde gelişmiş dünya çok önemli ve kökten sonuçları olacak yapay zekâ, eşyaların interneti ve endüstri 4.0 temelli bir dönüşüm yaşıyor. Ülke olarak bu dönüşüm sürecinden geri kalmamalıyız.
Ülkemizde işsizlik son dört yıldır yukarı doğru bir grafik izliyor. Bu gidişatın önüne geçmek bir yana, istihdam alanını en geniş biçimde ülkemizin en güçlü potansiyeli olan kadınlarımıza açmak gerekir. Bunun için ise kayıt dışı istihdamı ve işgücü maliyetini azaltacak prim teşviklerinin desteklenmesi, çocuk ve yaşlı bakımı ve kreş fonunun hayata geçirilmesi gibi dünyada pek çok başarılı örneği bulunan politikaları bir an önce devreye almalıyız.
