Türkiye ekonomisi yaşadığı makro ekonomik açmazlarla dengelenme süreci yaşarken, bir yandan da jeopolitik risklerle geçen yıl zorlu bir sınav verdi. Yüksek enflasyon, jeopolitik riskler Türkiye’ye gelen yabancı sermaye yatırımlarını da etkiledi. Uluslararası Yatırımcılar Derneği (YASED) verilerine göre, 2024’te 11 aylık süreçte Türkiye’ye gelen toplam uluslararası doğrudan yatırım miktarı, 9,6 milyar dolar olarak kaydedildi. 2024 yılının toplamında ise KPMG, Deloitte, İş Yatırım gibi şirketlerle yaptığımız görüşmeler sonucunda satın alma ve birleşmede ise 450 işlemde 10,5 milyar dolar işlem hacmine ulaşıldığını gördük.
Ekonomist’in 19 Ocak - 1 Şubat 2025 tarihli sayısından
TALİP YILMAZ tyilmaz@ekonomist.com.tr
SİBEL ATİK satik@ekonomist.com.tr
2022 ve 2023 yılında yaşanan daralmanın ardından, Türkiye birleşme ve satın alma piyasasında 2024 yılında bir miktar toparlanma olduğuna şahit olduk. Başta Hepsiburada ve Insider olmak üzere yapılan işlemler, bu toparlanmada etkili oldu. Yerli yatırımcıların ilgisi ve orta ölçekli işlemler, birleşme ve satın almalar piyasasının güçlü olmasını sağlayan diğer unsurlar oldu.
AVRUPALI EN BÜYÜK PAYA SAHİP
Deloitte Türkiye’nin açıkladığı 2024 Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu’na göre, geçtiğimiz yıl işlem adedi 2023’e göre yüzde 5 artarak 422’ye yükseldi. Toplam işlem hacmi ise 8,5 milyar dolarla yaklaşık yüzde 6 artış gösterdi. 2024 yılının en büyük işlemi 1,1 milyar dolar ile Hepsiburada’nın Kaspi.kz’ye satılması oldu. Söz konusu satış tek başına toplam işlem hacminin yüzde 14’ünü oluşturdu. 2024 yılında 48 adet işlem ile en aktif yabancı yatırımcı grubu Avrupalılar oldu. Asya Pasifik Bölgesi yatırımcıları da 1,5 milyar dolar işlem hacmiyle yabancı yatırımcılar arasında dikkat çekici bir sıçrama yakaladı. Son birkaç yılda görülen ivmenin aksine Körfez Bölgesi’nden gelen yatırımcı sayısı ise azaldı. Yabancı yatırımcıların gerçekleştirdiği en büyük işlemler arasında, Kaspi.kz’nin Hepsiburada satın almasının yanı sıra General Atlantic’in Insider, DFDS’nin Ekol Lojistik, Mubadala Investment’ın Getir yatırımları da 2024’te önemli işlemler arasında yerini aldı.
“YABANCININ AKTİF OLMASINI BEKLİYORUZ”
Satın alma ve birleşme işlemlerini değerlendiren İş Yatırım Kurumsal Finansman Müdürü Aydın Eralp, geçen yıl inşaat malzemeleri, akaryakıt dağıtım, marina, teknoloji, makine ve ekipman sektörlerinde önemli işlemler gerçekleştiğini söylüyor. Hem işlem boyutunda hem de işlem adedinde yabancı oranının yüzde 41, yerli oranının ise yüzde 59 şeklinde oluştuğunu kaydeden Eralp, 2025 yılına ilişkin ise yabancı sermaye yatırımlarının daha aktif olmasını beklediğini dile getiriyor. Enerji, otomotiv tedarik sanayi, makine/ekipman, inşaat malzemeleri, teknoloji, sağlık alanlarında işlemlerin olmasını beklediklerini ifade eden Eralp, “Yabancıların aktif olarak Türkiye pazarında portföylerine uyan, sinerji yakalayabilecekleri ve hem yurt içi hem de yurt dışı pazarlarda geliştirebilecekleri satın almalar yapmalarını bekliyoruz. Türk şirketlerinin ise yurt dışında inşaat malzemeleri, makine, kimya ve gıda alanlarında satın alma yapabileceklerini düşünüyoruz” diyor.
“RİSK İŞTAHI KADEMELİ ARTACAK”
2024 yılında global ölçekte işlem adedinin bir önceki yıla kıyasla yaklaşık 5 bin azalarak 51 bin işlem olarak gerçekleştiğini aktaran KPMG Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Lideri ve Şirket Ortağı Özge İlhan Acar ise global birleşme ve satın alma işlem hacminin önceki yıla kıyasla yaklaşık 270 milyar dolar artış göstererek, yaklaşık 3 trilyon dolar olarak gerçekleştiğini anlatıyor. İşlem hacmi artarken işlem adedinin azaldığını, Türkiye piyasasının da global trendlerle uyumlu hareket ettiğini belirten Acar, 2025’te hem küresel hem de Türkiye’deki ekonomik görünümün, enflasyonu düşürmeye ve makroekonomik istikrarı korumaya yönelik politikalarla şekilleneceğini aktarıyor. Buna bağlı olarak, yatırımcıların risk iştahının da kademeli şekilde artacağını ve özellikle yapay zeka, savunma sanayi, enerji ve dijital dönüşüm odaklı şirketler başta olmak üzere büyük çaplı işlemlerin gerçekleşmesini beklediklerini ileten Acar, Türkiye’de birleşme ve satın alma işlem hacminin artacağını öngördüklerini söylüyor.
2025’TE CANLANMA BEKLENTİSİ
ÜNLÜ & Co Kurumsal Finansman Yönetici Direktörü Simge Ündüz ise geçen yıl M&A piyasasında yeni bir trend olarak Türk yatırımcıların da şirket alım-satımını bir büyüme modeli olarak benimsemeye başladığını gözlemlediklerini kaydediyor. Daha küçük ölçekli olsa da çok sayıda yerli satın alma işlemi gerçekleştiğini aktaran Ündüz, yılın son 3-4 ayında gerçekleşen işlemlerin, yabancı yatırımcıların Türkiye’ye olan ilgisinin yeniden canlandığını gösterdiğini iletiyor. Ündüz, “Bu eğilim, Türk şirketlerinin bölgesel ihracat fırsatlarını değerlendirmesi ve birleşme-satın alma süreçlerinin büyüme stratejisi olarak benimsenmesi açısından önemli bir adım olarak görülüyor. Bu canlanmanın 2025’te, özellikle yılın ikinci yarısında ivme kazanarak devam etmesini bekliyoruz. Halka arzlarda yaşanacak artış ve yabancı yatırımcı payının yükselmesinin, sermaye piyasalarımızın derinleşmesine ve ekonomimizin büyümesine önemli katkılar sağlanacağını öngörüyoruz” diyor.
BELİRSİZLİKLER HIZI KESTİ
Yabancı yatırımcıların bu dönemi temkinli bir yaklaşımla geçirdiklerini belirten Deloitte Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Lideri Özlem Ulaş ise yerli yatırımcıların artan yatırım iştahının ve finansal yatırımcı işlemlerindeki hareketliliğin piyasayı canlı tuttuğunu söylüyor. Yabancı yatırımcıların işlem hacimleri bir miktar azalmış olsa da toplam aktivite içindeki paylarının halen önemli seviyelerde olduğunu ileten Ulaş, şu görüşleri dile getiriyor: “Makroekonomik zorluklar, şirket değerlemelerini ve mali tabloları etkilerken, enflasyon muhasebesi gibi unsurlar yatırım süreçlerini karmaşık hale getirdi. Ancak Türkiye’nin jeopolitik avantajları ve tedarik zincirindeki stratejik konumu, yatırımcılar için önemli fırsatlar sunmaya devam ediyor. Bu güçlü temeller ve makroekonomik öngörülebilirliğin artması özellikle yabancı yatırımcıların önümüzdeki dönemde stratejik kararlarını destekleyecek. Ayrıca yerli yatırımcıların artan aktivitesi, değişken makroekonomik koşullara uyum sağlama kabiliyetlerini net bir şekilde ortaya koyuyor. Yüksek enflasyon ve bölgesel politik belirsizlikler gibi zorluklara rağmen, piyasa güçlü yanlarını avantaja çevirebilecek potansiyele sahip.”
“TÜRKİYE REKABET GÜCÜNÜ ARTIRABİLİR”
Sadece satın alma ve birleşme değil, doğrudan yatırımlarda da yavaşlama seyri devam ediyor. Dünya genelinde Uluslararası Doğrudan Yatırım (UDY) girişlerinde 2024 yılında durağan bir seyir olduğunu ifade eden YASED Başkanı Engin Aksoy, geçmişte 1,5-2 trilyon dolar düzeylerinde gerçekleşen UDY akışlarının 2023 yılında 1,3 trilyon dolar düzeyinde kaldığını ve 2024’te de benzer zayıf eğilimin devam ettiğini anlatıyor.
Sıfırdan yatırımların, özellikle sanayi ve teşvik politikaları ile desteklenen sektörlerde büyüme potansiyeli gösterirken; yüksek finansman maliyetleri, bölgesel gerilimler, jeopolitik belirsizlikler ile ihraç pazarlarını ve tedarik zincirlerini çeşitlendirme ihtiyacının yarattığı zorlukların, 2024 yılı yatırım tercihleri üzerindeki baskıyı Türkiye’nin de deneyimlediğini söyleyen Engin Aksoy, “Aslında hem 2023 geneli hem de 2024’ün ilk yarısı için paylaşılan küresel verilerde gözlemlenen düşüş, 2024’ün geri kalanı ve 2025 yılı için çok az toparlanma belirtisi ile uzun süreli bir durgunluk dönemine işaret ediyor gibi. Diğer yandan, teknik analiz çalışmalarımızda, Türkiye’nin düzenleyici çerçeve ve risk göstergelerindeki zorlukları stratejik olarak ele alarak rekabet gücünü artırabileceğini tespit ediyoruz” diye konuşuyor.
AYDIN ERALP / İŞ YATIRIM KURUMSAL FİNANSMAN MÜDÜRÜ
“Bu yıl yabancı ilgisinin yükselmesini bekliyoruz”
“Bu yıl özellikle yabancı yatırımcıların aktif olarak Türkiye pazarında portföylerine uyan, sinerji yakalayabilecekleri ve hem yurt içi hem de yurt dışı pazarlarda geliştirebilecekleri satın almalar yapmalarını bekliyoruz. Enerji, otomotiv yan sanayi, makine/ekipman, inşaat malzemeleri, teknoloji, sağlık alanlarında işlemlerin olmasını bekliyoruz.”
ÖZGE İLHAN ACAR / KPMG TÜRKİYE BİRLEŞME VE SATIN ALMA HİZMETLERİ LİDERİ VE ŞİRKET ORTAĞI
“Satın almada teknoloji ve medya sektörleri öne çıkacak”
“2025’te, özellikle enflasyonist baskıların azalması ve para politikasındaki istikrar beklentisiyle işlem değerlemelerinde bir toparlanma bekliyoruz. Teknoloji, medya ve telekomünikasyon sektöründe Türkiye’nin bölgesel bir teknoloji merkezi olma yolunda emin adımlarla ilerlemesi, yatırım ve desteklerle güçlenen ekosistemin de etkisiyle bu alanda yatırımcı ilgisinin artarak devam etmesini bekliyoruz. Türkiye’nin geçtiğimiz yıllarda kendini kanıtladığı oyun dikeyinde de önemli işlemlerin gerçekleşmesini öngörüyoruz. Buna ek olarak, katma değerli işlemlerde teknoloji ve yapay zekayı bulundukları sektörlere entegre eden şirketlerin öne çıkacağını tahmin ediyoruz.”
SİMGE ÜNDÜZ / ÜNLÜ & CO KURUMSAL FİNANSMAN YÖNETİCİ DİREKTÖRÜ
“300 milyon doları aşan işlemler hızlanır”
“2025’te M&A işlemlerinde hem adet hem de büyüklük açısından önemli bir artış beklediğimizi söyleyebilirim. Özellikle 2025’in ikinci yarısı itibarıyla Türkiye’nin sermaye piyasalarındaki ivmenin daha güçlü bir şekilde hissedileceğine inanıyorum. Geçmiş yıllara kıyasla daha büyük ölçekli işlemler görebiliriz. 300 milyon dolar ve üzerindeki işlemlerin daha sık gerçekleşmesini bekliyoruz. Yabancı yatırımcıların Türkiye’ye olan ilgisinin de artarak devam edeceğini düşünüyoruz, özellikle kur istikrarının korunması bu ilgiyi destekleyecek.”
