M. FATİH KÖPRÜ / EY DİREKTÖR
fatih.kopru@tr.ey.com
www.vergidegundem.com
Geçtiğimiz mart ayında çıkan 7103 sayılı yasa ile İşsizlik Sigortası Yasası'na geçici bir madde eklenmişti. Bu düzenlemeyle özel sektör işverenlerine sağlanacak yeni bir prim desteği yasalaşmış oldu. Kapsama giren sigortalılardan dolayı prim desteğinden yararlanmak isteyen işverenlerin e-SGK kanalıyla başvuruda bulunmaları gerekiyor.
Yılbaşından itibaren geçerli bu destek uygulamasının işleyişine ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yeni yayınlanan genelgede detaylı açıklamalar yer alıyor. Biz de bu hafta söz konusu destek uygulamasını özetleyelim dedik.
SADECE ÖZEL SEKTÖR İŞYERLERİNE
Prim desteğinden özel sektör işverenlerine ait işyerlerinde çalışan sigortalılar için yararlanılabiliyor. Ayrıca ev hizmetlerinde 10 gün ve daha fazla çalışan sigortalılardan dolayı da destekten yararlanma imkanı bulunuyor. İhale konusu iş üstlenen özel sektör işyerleri ile kamu kurum ve kuruluşlarına ait işyerlerinde çalışan sigortalılar için bu uygulama geçerli değil.
İLAVE İSTİHDAM OLMALI
Destekten yararlanabilmek için sigortalının, işe alındığı yıldan bir önceki takvim yılında yapılan bildirimlerin ortalamasına ilave olarak çalıştırılması gerekiyor. Ortalama sigortalı sayısı, sigortalının işe giriş tarihinden önceki takvim yılında Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilmiş olan toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanıyor.
Ortalama sigortalı sayısı küsuratlı çıkarsa, yarıma kadar kesirler dikkate alınmıyor, yarım ve üzerinde olan kesirler ise tama iblağ ediliyor. SGDP'ye tabi olarak çalışanlar ile istirahat veya ücretsiz izin gibi nedenlerle ay içinde çalışması bulunmayan ve ücret ödenmeyen sigortalılar hesaplamaya dahil ediliyor. Ancak aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler, staja tabi tutulan öğrenciler ve Türkiye İş Kuru-mu'nca düzenlenen eğitimlere katılan kursiyerler dikkate alınmıyor.
YENİ İŞYERLERİ
2018 yılında ilk defa tescil edilmiş veya edilecek işyerleri ile daha önce tescil edildiği halde ortalama sigortalı sayısının hesaplandığı yılda sigortalı çalıştırmayan işverenler, ilk defa sigortalı bildiriminde bulunulan yılda işe alınan ve destek kapsamına giren sigortalıların tamamından dolayı prim desteğinden yararlanılabiliyorlar.
Ancak yukarıda belirtilen işverenler destek kapsamında işe alınan sigortalılardan dolayı, kuruma ilk defa gönderilen aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu ayı takip eden üçüncü aydan itibaren 2020 Aralık ayı aşılmamak kaydıyla 12 ay veya 18 ay süreyle bu destekten yararlanabiliyorlar.
PRİM BORCU OLMAMALI
Destekten yararlanabilmek için aylık prim ve hizmet belgesinin veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumu'na verilmesi ve tahakkuk eden primlerin yasal süresi içinde ödenmesi gerekiyor.
Yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası, gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması da aranan şartlardan biri.
Bir de işverenin çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirdiği sigortalıları fiilen çalıştırmadığı yönünde herhangi bir tespitin bulunmaması da gerekiyor.
SİGORTALILAR İÇİN ŞARTLAR
Prim desteğinden yararlanabilmek için sadece işverenler için değil işe alınacak işçiler için de bazı şartlar bulunuyor. Buna göre yeni işe alınacak işçinin;
- 1 Ocak 2018 ile 31 Aralık 2020 tarihleri arasında işe alınması,
- İş-Kur'a kayıtlı işsiz olması,
- İşe giriş tarihinden önceki üç aylık sürede toplam 10 günden fazla 4/a (eski SSK) ve 4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilmemiş olmaları ve isteğe bağlı sigortalılık hariç 4/b (eski Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olmamaları, şartlarını taşıması gerekiyor.
DESTEK SÜRESİ
Destek kapsamına giren sigortalılardan dolayı 2020 Aralık dönemine kadar (bu ay dahil) geçerli olmak üzere;
- İşe giriş tarihi itibarıyla 18 yaşından büyük kadın sigortalılar, 18 yaşından büyük 25 yaşından küçük erkek sigortalılar ile Türkiye İş Kurumu'na engelli olarak kayıtlı sigortalılar için işe giriş tarihinden itibaren 18 ay süreyle,
- İşe giriş tarihi itibarıyla 18 yaşın altındaki sigortalılar dahil olmak üzere diğer sigortalılar için işe giriş tarihinden itibaren 12 ay süreyle, destekten yararlanılması mümkün.
Sigortalının destek kapsamında işe başladığı işyerinden destek süresi dolmadan işten ayrılıp aynı işyerinde veya farklı bir işyerinde yeniden işe başlaması durumunda, diğer şartların da sağlanmış olması kaydıyla, sonradan işe girdiği işyeri işverenleri bu sigortalıdan dolayı kalan süre kadar destekten yararlanabiliyorlar.
DESTEK TUTARI
Destek tutarı imalat sektöründe veya bilişim sektörüne ait işkollarında faaliyet gösteren işverenler ile diğer sektörlerde faaliyet gösteren işverenler için farklı belirlenmiş durumda.
İmalat ve bilişim sektörlerinde faaliyet gösterilmesi halinde, destek kapsamındaki çalışanların prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primi sigortalı ve işveren hisselerinin toplamı İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanıyor. Ancak bunun da bir üst sınırı var. Destek tutarı, ilgili döneme ait günlük brüt asgari ücretin (67,65 lira), sigortalının prim ödeme gün sayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutarı geçemiyor.
Buna göre örneğin destek kapsamındaki asgari ücretli bir çalışan için ilgili aydaki 30 günlük çalışmasına karşılık yararlanılabilecek prim desteği tutarı, işçi payı 304 lira ve işveren payı da 355 lira olmak üzere toplam yaklaşık 660 lira oluyor.
Ama aynı çalışanın brüt ücretinin 10 bin lira olduğunu varsayarsak, destek tutarı 3 bin 250 lira (1.500 + 1.750) olarak hesaplanmasına rağmen, mevzuattaki sınır gereği bu personel için yararlanılabilecek destek tutarı 2 bin 29 lira (67,65 x 30) olarak uygulanıyor.
Bilişim sektöründe destekten yararlanacak işkolları ise Bakanlar Kurulu tarafından aşağıdaki tablodaki gibi belirlendi.
Diğer sektörlerde faaliyet gösterilmesi halinde ise sigortalının, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanacak sigorta primi işveren ve sigortalı hisselerinin tamamı, İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanıyor.
Yukarıdaki destekten yararlanmakta olan işverenlerin, bu teşvikten yararlanılan ayda aynı sigortalı için diğer sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerinden yararlanmasının mümkün olmadığı da unutulmamalı.
Ayrıca destekten yararlanmış olan işverenler, İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanmış olan prim tutarlarını, gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alamıyorlar.
MUVAZAALI İŞLEMLER
İşsizlik Sigortası Fonu katkısından yararlanmak amacıyla muvazaalı işlem yaptığı anlaşılan işyerlerinden İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanan destek tutarı gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınacak.
Muvazaalı işlemler de, mevcut bir işletmenin kapatılarak değişik bir ad, unvan ya da bir iş birimi olarak açılması veya yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak şekilde doğrudan veya dolaylı ortaklık ilişkisi bulunan şirketler arasında istihdamın kaydırılması, şahıs işletmelerinde işletme sahipliğinin değiştirilmesi gibi işlemler olarak sayılıyor.
