2018 yılında ekonominin neler getirebileceğini CEO Club üyelerine sorduk. Anketimize katılan 76 CEO'dan 10 kritik mesaj aldık. CEO'lar 2018 yılında ekonomiyi en çok döviz kurlarının etkileyeceğini söylüyor. Gündemin ilk sırasında erken seçimin olması bekleniyor.
CEO'ların yarısı, 2018'de ekonominin yüzde 4-6 arasında büyüyeceğini tahmin ediyor. CEO'ların yüzde 39,5'lik büyük bölümü enflasyonun yüzde 9-11 arasında olacağını düşünüyor. Bütçelerin ağırlıklı olarak 3,90-4,10 TL arasındaki bir dolar kuruna göre yapıldığı ifade ediliyor.
CEO'ların yüzde 81,6'lık çok büyük bir bölümü, 2017 yılında ekonominin hızlı büyümesinde önemli bir rol oynayan KGF kredilerinin 2018 yılında da devam etmesini istiyor.
1- EKONOMİYİ EN COK KURLAR ETKİLER
2017'de döviz kurlarındaki yükseliş ekonominin başını epeyce ağrıttı. 2017'ye kurlardaki bir yükseliş sürecinin ortasında girmiştik. Sonbahar aylarında bir kez daha döviz kurlarında hızlı yükseliş yaşadık. Döviz kurlarındaki bu tırmanış enflasyonun kasım ayında yüzde 13'e kadar çıkmasına ve faizlerin yükselmesine neden oldu. CEO'lara bakılırsa döviz kurlarındaki yükseliş 2018'de de ekonomiyi etkileyecek konuların başında yer alacak. Anketimize katılan CEO'ların "2018'de ekonomiyi en çok nelerin etkileyeceğini düşünüyorsunuz" sorusuna verdiği yanıtların yüzde 24,3'ü "döviz kurlarının yükselmeye devam etmesi" şıkkına işaret ediyor. CEO'lara göre 2018'de ekonomiyi en çok etkileyecek ikinci faktör enflasyonun çift hanede kalması, üçüncü faktör ise ABD ile ilişkilerin daha da gerginleşmesi olacak.
2-GÜNDEMDE ERKEN SEÇİM OLACAK
Şu anda mevcut takvime göre Türkiye, 2019 yılında üç seçim birden yaşayacak. 2019'da hem yerel seçimler, hem genel seçim hem de cumhurbaşkanlığı seçimi var. Ancak bu üç seçimin hepsinin ya da en azından genel seçim ile cumhurbaşkanlığı seçiminin erkene alınıp2018'de yapılması ihtimali de epeydir konuşuluyor. Bu nedenle olsa gerek, CEO'lar 2018 yılında Türkiye'nin gündeminde ilk sırada erken seçim olasılığının yer alacağını söylüyor. Bu konuya ilişkin soruda "erken seçim olasılığı" şıkkının işaretlenme oranı yüzde 39,5'i buluyor. CEO'lara göre 2018 yılında gündemde ikinci sırada döviz kurlarındaki yükseliş, üçüncü sırada ise ABD ile ilişkiler yer alacak.
3-EKONOMİ YÜZDE 4-6 ARASINDA BÜYÜR
2017 yılını tahminlerin epey üzerinde bir ekonomik büyümeyle geçirdik. 2017'ye girerken beklentiler yüzde 3-3,5 arasında büyümeye işaret ederken, gerçekleşme muhtemelen yüzde 6-7 arasında çıkacak. Her ne kadar bu hızlı büyüme "baz etkisi" ve devlet destekleri gibi bazı geçici faktörlerin ürünü olsa da hükümeti gelecek yıllar için de umutlandırdı. Hükümet 2018 yılında yüzde 5,5 büyüme hedefliyor. CEO'lar büyüme konusunda hükümete güveniyor gibi görünüyor. CEO'ların yüzde 50'si 2018'de ekonominin yüzde 4-6 arasında büyümesini bekliyor. CEO'ların yüzde 23,7'si 2018'de büyümenin yüzde 2-4 arasında kalacağını düşünse de yüzde 6-8 arasında büyüme bekleyen yüzde 11,8'lik önemli bir kitle de var. Yaptığımız hesaplar CEO'ların büyüme tahminlerinin ağırlıklı ortalamasının yüzde 5,2 olduğunu gösteriyor. Bu da hükümetin hedefine yakın düzeyde bulunuyor.
4- ENFLASYON CİFT HANEDE KALACAK
2017'de enflasyon çoğunlukla çift hanede seyretti. Şubat ayında çift haneye yükselen enflasyon, temmuz ayında yeniden tek haneye inse de burada kalıcı olamadı. Ağustos ayından itibaren yeniden yükselerek kasım ayında yüzde 13'e kadar çıktı. Baz etkisiyle aralık ayında düşüş yaşanması bekleniyor ama 2017 yılı yüzde 11-12 arasında kapandı gibi görünüyor. Bu da yüzde 5'lik hedefin iki katını bile aşıyor. Merkez Bankası, 2018'de enflasyonun yüzde 7'ye ineceğini tahmin ediyor. Ancak CEO'lar buna güvenmiyor gibi görünüyor. CEO'ların yüzde 39,5'i 2018'de enflasyonun yüzde 9-11 arasında olmasını bekliyor. CEO'ların yüzde 25'i yüzde 11-13 arasında, yüzde 23,7'si ise yüzde 79 arasında enflasyon tahmini yapıyor. CEO'ların enflasyon tahminlerinin ağırlıklı ortalaması ise 2,6 yüzde 10,3 olarak çıkıyor.
5- DOLAR KURU 4 TL'Yİ ASACAK
Döviz piyasasında 2017 yılı oldukça dalgalı geçti. Zaten 2017'ye bir yükseliş sürecinin ortasında girmiştik, bir de sonbahar aylarında ciddi bir yükseliş yaşadık. 2018'in son günlerinde ise ABD ile vize krizinin çözüldüğü haberleriyle kurlarda biraz düşüş yaşandı. CEO'lar döviz kurlarının 2018 yılında da yükseleceğini düşünüyor. CEO'ların yüzde 51,3'ü 2018 yılı hesaplarını 3,90-4,10 TL arasında bir dolar kuruna göre yaptıklarını söylüyor. CEO'ların yüzde 31,6'sı da 2018 yılı hesaplarını 4,10-4,30 TL arasında bir dolar kuruna göre yaptıklarını ifade ediyor. CEO'ların 2018 yılı hesaplarını yaptıklarını belirttikleri dolar kuru tahminlerinin ağırlıklı ortalaması 4,09 TL olarak hesaplanıyor.
6- İSTİHDAMDA BİRAZ ARTIŞ OLACAK
İşsizlikte dört yıldır yaşanan tırmanış 2017'de durdu. 2012'de yüzde 8,4 olan işsizlik oranı 2016'da yüzde 10,9'a kadar çıkmıştı. 2017'de ise işsizlik oranı 2016'daki düzeyine yakın ve yüzde 11 dolayında çıkacak gibi görünüyor. Bu gelişmede geçici faktörlere dayalı olarak da olsa ekonominin nispeten hızlı büyümesinin etkisi bulunuyor. 2018'de ekonominin yüzde 5 dolayında büyümesini bekleyen CEO'lar, buna bağlı olarak kendi şirketlerinin istihdamında da bir miktar artış olacağını ifade ediyor. CEO'ların yüzde 35,5'lik kısmı istihdamda mevcudu koruyacaklarını söylese de, istihdamlarını çeşitli oranlarda artıracaklarını beyan eden önemli bir kitle de bulunuyor. CEO'ların yüzde 26,3'ü istihdamlarını yüzde 5'in üzerinde, yüzde 11,8'i ise yüzde 2-3 arasında arttıracaklarını ifade ediyor. CEO'ların istihdamda değişim öngörülerinin ağırlıklı ortalaması ise yüzde 2,4 olarak çıkıyor.
7- YABANCI ORTAKLARIN COK ENDİSESİ VAR
Türkiye'deki şirketlerin yabancı ortaklarının 2018 yılında endişe duydukları pek çok konu var. Bunların başında Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) ile ilişkilerinin daha da kötüleşmesi ihtimali yer alıyor. Anketimize yanıt veren CEO'ların yüzde 26,8'i son dönemde yabancı ortaklarından en çok bunu duyduğunu ifade ediyor. Yabancı ortakları en çok endişelendiren ikinci konuyu OHAL'in devamı, üçüncü konuyu da ABD ile ilişkilerin daha da bozulması ihtimali oluşturuyor.
8- İHRACATTA AB ÖNE ÇIKACAK
Önceki iki yılda düşen ihracatta 2017 yılında ciddi bir toparlanma yaşandı. İhracat 2017 yılını yüzde 10'un üzerinde bir artışla kapattı gibi görünüyor. ihracattaki bu artışta Avrupa Birliği (AB) pazarında ürünlerimize olan talebin artmasının da önemli etkisi oldu. CEO'lara bakılırsa, AB pazarı 2018 yılında da ihracatta öne çıkacak. Anketimize yanıt veren CEO'ların yüzde 52'si, 2018 yılında ihracatta en çok öne çıkacak bölge olarak AB'yi gösteriyor.
9- PLANLARIN DEĞİŞME İHTİMALİ ZAYIF
2016'nın son ayları çalkantılı geçtiği için pek çok şirket 2017 planlarını sonradan yenileme gereğini duymuştu. Bu ihtimal 2018 için de var ama o kadar güçlü değil. CEO'ların yüzde 39,5'i, son gelişmeler sonrası 2018 bütçesini yenileme ihtiyacı duymadıklarını söylüyor. Bu konudaki soruya "evet" diyenler yüzde 23,7'de kalıyor. Ancak "beklemedeyiz" diyen yüzde 36,8'lik bir kitle de bulunuyor.
10- KGF KREDİLERİ DEVAM ETMELİ
2017 yılında ekonominin hızlı büyümesinde rol oynayan faktörlerden biri de Kredi Garanti Fonu (KGF) kapsamında verilen krediler oldu. KGF kredilerinin 2018'de devam edip etmemesi son dönemde ekonomik kamuoyunda tartışılan önemli konular arasında yer alıyor. Anketimize yanıt veren CEO'ların çok büyük bir bölümü KGF kredilerinin devam etmesini istiyor. Anketimizdeki "KGF kredilerinin devamı gelmeli mi" sorusuna CEO'ların yüzde 81,6'sı "evet" yanıtını verirken, "hayır" diyenlerin oranı yüzde 18,4'te kalıyor.
CEO'ların yarısı, 2018'de ekonominin yüzde 4-6 arasında büyüyeceğini tahmin ediyor. CEO'ların yüzde 39,5'lik büyük bölümü enflasyonun yüzde 9-11 arasında olacağını düşünüyor. Bütçelerin ağırlıklı olarak 3,90-4,10 TL arasındaki bir dolar kuruna göre yapıldığı ifade ediliyor.
CEO'ların yüzde 81,6'lık çok büyük bir bölümü, 2017 yılında ekonominin hızlı büyümesinde önemli bir rol oynayan KGF kredilerinin 2018 yılında da devam etmesini istiyor.
1- EKONOMİYİ EN COK KURLAR ETKİLER
2017'de döviz kurlarındaki yükseliş ekonominin başını epeyce ağrıttı. 2017'ye kurlardaki bir yükseliş sürecinin ortasında girmiştik. Sonbahar aylarında bir kez daha döviz kurlarında hızlı yükseliş yaşadık. Döviz kurlarındaki bu tırmanış enflasyonun kasım ayında yüzde 13'e kadar çıkmasına ve faizlerin yükselmesine neden oldu. CEO'lara bakılırsa döviz kurlarındaki yükseliş 2018'de de ekonomiyi etkileyecek konuların başında yer alacak. Anketimize katılan CEO'ların "2018'de ekonomiyi en çok nelerin etkileyeceğini düşünüyorsunuz" sorusuna verdiği yanıtların yüzde 24,3'ü "döviz kurlarının yükselmeye devam etmesi" şıkkına işaret ediyor. CEO'lara göre 2018'de ekonomiyi en çok etkileyecek ikinci faktör enflasyonun çift hanede kalması, üçüncü faktör ise ABD ile ilişkilerin daha da gerginleşmesi olacak.
2-GÜNDEMDE ERKEN SEÇİM OLACAK
Şu anda mevcut takvime göre Türkiye, 2019 yılında üç seçim birden yaşayacak. 2019'da hem yerel seçimler, hem genel seçim hem de cumhurbaşkanlığı seçimi var. Ancak bu üç seçimin hepsinin ya da en azından genel seçim ile cumhurbaşkanlığı seçiminin erkene alınıp2018'de yapılması ihtimali de epeydir konuşuluyor. Bu nedenle olsa gerek, CEO'lar 2018 yılında Türkiye'nin gündeminde ilk sırada erken seçim olasılığının yer alacağını söylüyor. Bu konuya ilişkin soruda "erken seçim olasılığı" şıkkının işaretlenme oranı yüzde 39,5'i buluyor. CEO'lara göre 2018 yılında gündemde ikinci sırada döviz kurlarındaki yükseliş, üçüncü sırada ise ABD ile ilişkiler yer alacak.
3-EKONOMİ YÜZDE 4-6 ARASINDA BÜYÜR
2017 yılını tahminlerin epey üzerinde bir ekonomik büyümeyle geçirdik. 2017'ye girerken beklentiler yüzde 3-3,5 arasında büyümeye işaret ederken, gerçekleşme muhtemelen yüzde 6-7 arasında çıkacak. Her ne kadar bu hızlı büyüme "baz etkisi" ve devlet destekleri gibi bazı geçici faktörlerin ürünü olsa da hükümeti gelecek yıllar için de umutlandırdı. Hükümet 2018 yılında yüzde 5,5 büyüme hedefliyor. CEO'lar büyüme konusunda hükümete güveniyor gibi görünüyor. CEO'ların yüzde 50'si 2018'de ekonominin yüzde 4-6 arasında büyümesini bekliyor. CEO'ların yüzde 23,7'si 2018'de büyümenin yüzde 2-4 arasında kalacağını düşünse de yüzde 6-8 arasında büyüme bekleyen yüzde 11,8'lik önemli bir kitle de var. Yaptığımız hesaplar CEO'ların büyüme tahminlerinin ağırlıklı ortalamasının yüzde 5,2 olduğunu gösteriyor. Bu da hükümetin hedefine yakın düzeyde bulunuyor.
4- ENFLASYON CİFT HANEDE KALACAK
2017'de enflasyon çoğunlukla çift hanede seyretti. Şubat ayında çift haneye yükselen enflasyon, temmuz ayında yeniden tek haneye inse de burada kalıcı olamadı. Ağustos ayından itibaren yeniden yükselerek kasım ayında yüzde 13'e kadar çıktı. Baz etkisiyle aralık ayında düşüş yaşanması bekleniyor ama 2017 yılı yüzde 11-12 arasında kapandı gibi görünüyor. Bu da yüzde 5'lik hedefin iki katını bile aşıyor. Merkez Bankası, 2018'de enflasyonun yüzde 7'ye ineceğini tahmin ediyor. Ancak CEO'lar buna güvenmiyor gibi görünüyor. CEO'ların yüzde 39,5'i 2018'de enflasyonun yüzde 9-11 arasında olmasını bekliyor. CEO'ların yüzde 25'i yüzde 11-13 arasında, yüzde 23,7'si ise yüzde 79 arasında enflasyon tahmini yapıyor. CEO'ların enflasyon tahminlerinin ağırlıklı ortalaması ise 2,6 yüzde 10,3 olarak çıkıyor.
5- DOLAR KURU 4 TL'Yİ ASACAK
Döviz piyasasında 2017 yılı oldukça dalgalı geçti. Zaten 2017'ye bir yükseliş sürecinin ortasında girmiştik, bir de sonbahar aylarında ciddi bir yükseliş yaşadık. 2018'in son günlerinde ise ABD ile vize krizinin çözüldüğü haberleriyle kurlarda biraz düşüş yaşandı. CEO'lar döviz kurlarının 2018 yılında da yükseleceğini düşünüyor. CEO'ların yüzde 51,3'ü 2018 yılı hesaplarını 3,90-4,10 TL arasında bir dolar kuruna göre yaptıklarını söylüyor. CEO'ların yüzde 31,6'sı da 2018 yılı hesaplarını 4,10-4,30 TL arasında bir dolar kuruna göre yaptıklarını ifade ediyor. CEO'ların 2018 yılı hesaplarını yaptıklarını belirttikleri dolar kuru tahminlerinin ağırlıklı ortalaması 4,09 TL olarak hesaplanıyor.
6- İSTİHDAMDA BİRAZ ARTIŞ OLACAK
İşsizlikte dört yıldır yaşanan tırmanış 2017'de durdu. 2012'de yüzde 8,4 olan işsizlik oranı 2016'da yüzde 10,9'a kadar çıkmıştı. 2017'de ise işsizlik oranı 2016'daki düzeyine yakın ve yüzde 11 dolayında çıkacak gibi görünüyor. Bu gelişmede geçici faktörlere dayalı olarak da olsa ekonominin nispeten hızlı büyümesinin etkisi bulunuyor. 2018'de ekonominin yüzde 5 dolayında büyümesini bekleyen CEO'lar, buna bağlı olarak kendi şirketlerinin istihdamında da bir miktar artış olacağını ifade ediyor. CEO'ların yüzde 35,5'lik kısmı istihdamda mevcudu koruyacaklarını söylese de, istihdamlarını çeşitli oranlarda artıracaklarını beyan eden önemli bir kitle de bulunuyor. CEO'ların yüzde 26,3'ü istihdamlarını yüzde 5'in üzerinde, yüzde 11,8'i ise yüzde 2-3 arasında arttıracaklarını ifade ediyor. CEO'ların istihdamda değişim öngörülerinin ağırlıklı ortalaması ise yüzde 2,4 olarak çıkıyor.
7- YABANCI ORTAKLARIN COK ENDİSESİ VAR
Türkiye'deki şirketlerin yabancı ortaklarının 2018 yılında endişe duydukları pek çok konu var. Bunların başında Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) ile ilişkilerinin daha da kötüleşmesi ihtimali yer alıyor. Anketimize yanıt veren CEO'ların yüzde 26,8'i son dönemde yabancı ortaklarından en çok bunu duyduğunu ifade ediyor. Yabancı ortakları en çok endişelendiren ikinci konuyu OHAL'in devamı, üçüncü konuyu da ABD ile ilişkilerin daha da bozulması ihtimali oluşturuyor.
8- İHRACATTA AB ÖNE ÇIKACAK
Önceki iki yılda düşen ihracatta 2017 yılında ciddi bir toparlanma yaşandı. İhracat 2017 yılını yüzde 10'un üzerinde bir artışla kapattı gibi görünüyor. ihracattaki bu artışta Avrupa Birliği (AB) pazarında ürünlerimize olan talebin artmasının da önemli etkisi oldu. CEO'lara bakılırsa, AB pazarı 2018 yılında da ihracatta öne çıkacak. Anketimize yanıt veren CEO'ların yüzde 52'si, 2018 yılında ihracatta en çok öne çıkacak bölge olarak AB'yi gösteriyor.
9- PLANLARIN DEĞİŞME İHTİMALİ ZAYIF
2016'nın son ayları çalkantılı geçtiği için pek çok şirket 2017 planlarını sonradan yenileme gereğini duymuştu. Bu ihtimal 2018 için de var ama o kadar güçlü değil. CEO'ların yüzde 39,5'i, son gelişmeler sonrası 2018 bütçesini yenileme ihtiyacı duymadıklarını söylüyor. Bu konudaki soruya "evet" diyenler yüzde 23,7'de kalıyor. Ancak "beklemedeyiz" diyen yüzde 36,8'lik bir kitle de bulunuyor.
10- KGF KREDİLERİ DEVAM ETMELİ
2017 yılında ekonominin hızlı büyümesinde rol oynayan faktörlerden biri de Kredi Garanti Fonu (KGF) kapsamında verilen krediler oldu. KGF kredilerinin 2018'de devam edip etmemesi son dönemde ekonomik kamuoyunda tartışılan önemli konular arasında yer alıyor. Anketimize yanıt veren CEO'ların çok büyük bir bölümü KGF kredilerinin devam etmesini istiyor. Anketimizdeki "KGF kredilerinin devamı gelmeli mi" sorusuna CEO'ların yüzde 81,6'sı "evet" yanıtını verirken, "hayır" diyenlerin oranı yüzde 18,4'te kalıyor.
