Enflasyonda 2019 yılını yüzde 11,84 düzeyinde kapattık. Yıllardır olduğu gibi 2020 yıl sonu için de hedef yine yüzde 5 ama Merkez Bankası'nın tahmini yüzde 8,2 düzeyinde bulunuyor. Yani Merkez Bankası 2020 yılında enflasyonun yeniden tek haneye ineceğini öngörüyor.
DR. ORHAN KARACA
okaraca@ekonomist.com.tr
Fakat yurtiçi ve yurtdışı ekonomik kamuoyundaki beklentiler pek o yönde değil. Merkez Bankası'nın geçen hafta açıkladığı ocak ayı Beklenti Anketi'nde yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 10 çıktı.
IMF'nin Türkiye için 2020 yıl sonu enflasyon tahmini ise yüzde 12 düzeyinde bulunuyor. Bizim hesaplarımız da 2020 sonunda enflasyonun yüzde 10 dolayında çıkmasının daha olası olduğunu gösteriyor.
MEVSİM NORMALLERİ NE DİYOR?
Biz her yıla girerken enflasyonun o yıl içinde nasıl seyredebileceğine ilişkin bazı hesaplar yapıyoruz. Bu hesapları enflasyondaki "mevsim normalleri"ne dayandırıyoruz.
Ekonomideki fiyat artışlarının mevsimsel bir deseni var. Çok olağanüstü gelişmeler yaşanmadığı takdirde, sonbahar ve kış aylarında yüksek olan fiyat artışları yaz aylarında düşüyor.
İşte fiyat artışlarının bu mevsimsel deseni, olağanüstü gelişmeler yaşanmadığı takdirde, yıllık enflasyonun yıl içinde nasıl seyredebileceğini görme imkanı veriyor. Hatta bunu Merkez Bankası da para politikası uygulamasında rehber olarak kullanıyor.
2019'a girerken de bu hesapları yapmış ve normal şartlarda yıllık enflasyonun üstteki grafikteki gibi bir rota izleyebileceğini bulmuştuk. Bu rota 2019'un yüzde 9-10 arasında enflasyonla kapanabileceğini gösteriyordu.
Ancak 2019'a girilirken şartlar pek normal olmadığı için bu rotanın aynen izlenmesini beklemiyorduk. Bizim tahminimiz, 31 Mart'taki yerel seçimlerden sonra gelecek zamların ve yurtiçi ve yurtdışı politik sorunların getireceği kur artışlarının etkisiyle, 2019 sonunda enflasyonun yüzde 15'in altına düşmesinin zor olduğu yönündeydi.
31 Mart'taki yerel seçimlerden sonra olmasa da, iptal edilip 23 Haziran'da tekrarlanan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminden sonra gerçekten de bir miktar zam geldi. Bu da temmuz ayından itibaren enflasyonun rotadan sapmasına neden oldu.
Fakat döviz kurlarında beklendiği gibi bir artış olmayınca rotadan sapma daha büyük boyutlara ulaşmadı. Böylece enflasyon 2019'u normalde olabileceğinden 2,5 puan yukarıda ama beklentilerden de 3 puan kadar aşağıda tamamladı.
2019 yılı enflasyon verilerinin belli olmasından sonra 2020 yılı için de benzer bir hesap yaptık. Bu hesapların sonucu alttaki grafikte görülüyor. Buna göre, eğer ekonomide çok olağanüstü bir gelişme olmazsa, yıllık enflasyon 2020 yılının ilk yarısını yüzde 12 dolayında geçirecek gibi görünüyor.
Bu dönemde yıllık enflasyonun şubat ayında yüzde 13'e yaklaşması mümkün ama nisan ayında tekrar yüzde 12'nin altına inecek gibi. 2019'da temmuz ayında yaşanan rotadan sapmanın getirdiği "baz etkisi" nedeniyle, bu yıl temmuz ayında ise 1,5 puan kadar düşüş yaşanması ve yıllık enflasyonun yüzde 10 dolayına inmesi olası görünüyor. Yıllık enflasyon bu düşüşten sonra 2020 yılının sonuna kadar da o civarda kalacağa benziyor.
ENFLASYONUN HARİTASI
Bu söylediklerimizin, ekonomide fiyat artışları açısından her şeyin normal gitmesine bağlı olduğunu tekrar belirtelim. Eğer döviz kurlarında yeni bir sıçrama veya petrol fiyatlarında yükseliş gibi olağanüstü bir durum yaşanırsa her şey çok farklı olabilir.
Bize kalırsa bu olasılık hiç de az değil. Bu grafiği öngörümüz olarak değil, enflasyondaki gelişmeleri takip etmeye ve işlerin yolunda gidip gitmediğini anlamaya yarayacak bir harita olarak sunuyoruz.
