Kira artışına getirilen yüzde 25 sınırı, kiralık ev ilanı sayısında belirgin bir düşüşe neden oldu. Hepsiemlak'ın verilerine göre yeni uygulamanın duyurulmasının ardından Türkiye geneli kiralık konut ilan sayısında geçen aya göre yüzde 7,5’e yakın bir daralma oldu. Limite takılmamak isteyen ev sahipleri bu sene kontratlarını 2 Temmuz 2022 ve sonrasında imzalamayı tercih etti.
Levent Gökmen Demirciler lgokmen@ekonomist.com.tr
Konut kira artışlarının, 1 Temmuz 2023'e kadar, bir önceki kira yılına ait bedelin yüzde 25'ini geçmemesine ilişkin kanun yürürlüğe girdi. Kanun kapsamında bir önceki kira yılının tüketici fiyat endeksindeki 12 aylık ortalamalara göre değişim oranının yüzde 25'in altında kalması halinde değişim oranı geçerli olacak. Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanacak. Bu oranları geçecek şekilde yapılan sözleşmeler, fazla miktar yönünden geçersiz sayılacak.
11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında yenilecek kira sözleşmelerini etkileyen düzenleme sonrası kimi konut sahipleri yeni bir kiracıyla anlaşmaktansa beklemeyi tercih etti.
Hepsiemlak verilerine göre yeni uygulamanın duyurulmasının ardından sistemde Türkiye geneli kiralık konut ilan sayısında geçen aya göre yüzde 7,5’e yakın bir daralma oldu.
Hepsiemlak'tan yapılan açıklamada, yükselen inşaat maliyetleri neticesinde daralan yeni konut arzından kaynaklı olarak günden güne azalan kiralık konut ilanlarında bu uygulama ile birlikte daralmanın daha da arttığı kaydedildi.
Enflasyonun azalacağına dair herhangi bir gösterge yokken kira artışına kısıtlama getirilmesiyle ev sahiplerinin yeni bir kiracıyla anlaşmaktansa beklemeyi tercih ettiği belirtilen açıklamada, "En az 5 yıl boyunca yeniden değerlenemeyen ve 10 yıl boyunca da geçerliliği devam eden bir kira kontratında; yıllık %70 TÜFE karşısında en fazla %25 zam yapmayı kabul ederseniz zaten ilk yıldan enflasyon karşısında yaklaşık %36 kayıp yaşamış oluyorsunuz. Bu uygulamanın uzun vadede devam etmesi durumunda ise bu zararınız yıldan yıla artıyor. Bu duruma karşı önlem almak isteyen gayrimenkul yatırımcıları ya satış yoluna gidip farklı bir yatırım aracına kayacak ya da enflasyonun durulmasını bekleyecek. Öte yandan getirilen uygulama 10 Haziran 2022 – 1 Temmuz 2023 arasında kira artış oranını maksimum %25 olarak kısıtladığı için kısa dönemde kiraya vermeyi tercih eden gayrimenkul sahipleri de önümüzdeki sene yapılacak yenilemede bu limite takılmamak için bu sene kontratlarını 2 Temmuz 2022 ve sonrasında imzalamayı tercih edecek." denildi.
Uygulamanın bir kesim kiracıyı koruyacak olsa da bir kesim üzerinde de mülk sahiplerinden kayıt dışı ödeme talepleri, konutundan çıkartılmak için rahatsız edilme gibi sorunlar yaratabileceğine işaret edilen açıklamada şu ifadelere yer verildi:
Konut kira artışlarının, 1 Temmuz 2023'e kadar, bir önceki kira yılına ait bedelin yüzde 25'ini geçmemesine ilişkin kanun yürürlüğe girdi. Kanun kapsamında bir önceki kira yılının tüketici fiyat endeksindeki 12 aylık ortalamalara göre değişim oranının yüzde 25'in altında kalması halinde değişim oranı geçerli olacak. Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanacak. Bu oranları geçecek şekilde yapılan sözleşmeler, fazla miktar yönünden geçersiz sayılacak.
11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında yenilecek kira sözleşmelerini etkileyen düzenleme sonrası kimi konut sahipleri yeni bir kiracıyla anlaşmaktansa beklemeyi tercih etti.
Hepsiemlak verilerine göre yeni uygulamanın duyurulmasının ardından sistemde Türkiye geneli kiralık konut ilan sayısında geçen aya göre yüzde 7,5’e yakın bir daralma oldu.
Hepsiemlak'tan yapılan açıklamada, yükselen inşaat maliyetleri neticesinde daralan yeni konut arzından kaynaklı olarak günden güne azalan kiralık konut ilanlarında bu uygulama ile birlikte daralmanın daha da arttığı kaydedildi.
Enflasyonun azalacağına dair herhangi bir gösterge yokken kira artışına kısıtlama getirilmesiyle ev sahiplerinin yeni bir kiracıyla anlaşmaktansa beklemeyi tercih ettiği belirtilen açıklamada, "En az 5 yıl boyunca yeniden değerlenemeyen ve 10 yıl boyunca da geçerliliği devam eden bir kira kontratında; yıllık %70 TÜFE karşısında en fazla %25 zam yapmayı kabul ederseniz zaten ilk yıldan enflasyon karşısında yaklaşık %36 kayıp yaşamış oluyorsunuz. Bu uygulamanın uzun vadede devam etmesi durumunda ise bu zararınız yıldan yıla artıyor. Bu duruma karşı önlem almak isteyen gayrimenkul yatırımcıları ya satış yoluna gidip farklı bir yatırım aracına kayacak ya da enflasyonun durulmasını bekleyecek. Öte yandan getirilen uygulama 10 Haziran 2022 – 1 Temmuz 2023 arasında kira artış oranını maksimum %25 olarak kısıtladığı için kısa dönemde kiraya vermeyi tercih eden gayrimenkul sahipleri de önümüzdeki sene yapılacak yenilemede bu limite takılmamak için bu sene kontratlarını 2 Temmuz 2022 ve sonrasında imzalamayı tercih edecek." denildi.
"Uzun vadede bu uygulama kiralık konut piyasasını daha da daraltabilir"
Uygulamanın bir kesim kiracıyı koruyacak olsa da bir kesim üzerinde de mülk sahiplerinden kayıt dışı ödeme talepleri, konutundan çıkartılmak için rahatsız edilme gibi sorunlar yaratabileceğine işaret edilen açıklamada şu ifadelere yer verildi:
- "Mülk sahipleri böyle bir durum karşısında gayrimenkulünü satarak varlığını farklı enstrümanlarda değerlendirme yoluna gitmeyi tercih edebilir. Bu durumlardan ötürü uzun vadede bu uygulamanın kiralık konut piyasasını daha da daraltmasından endişe ediyoruz.
- Makro ölçekte düşünecek olursak da büyük şehirlerde barınma krizi boyutuna gelen bu durum karşısında, kiracılar ve ev satın almak isteyenler maliyeti azaltmak adına merkezin dışına doğru yönelmek zorunda kalacak.
- Aynı dönemde akaryakıt fiyatları tarihi zirvesini gördüğü için de bu uzak noktalardan merkezde yer alan ofislere her gün ulaşım sağlamak hem çalışanlara hem şirketlere çok ciddi bir mali yük anlamına geliyor. Bu sebeple iş modeli uygun şirketlerin uzaktan çalışmayı kalıcı bir politika haline getirerek çalışanlarının farklı şehirlerde barınmasına imkan sağlayacağına inanıyoruz.
- Enflasyon konusunda kalıcı bir çözüm bulunmadan piyasanın normale dönmesi çok zor gözüküyor. Çok fazla ithal girdisi olan inşaat sektöründe maliyetler günden güne bu kadar arttıkça genele hitap eden proje üretmek imkansız hale geldi ve gayrimenkul arzı daraldıkça enflasyonla birlikte kiralar katlanarak artıyor."
