Çek, ticari yaşamın vazgeçilmez ödeme aracı. Ticari yaşamın çek üzerinden döndüğünü söylemek abartı sayılmaz. Örneğin karşılıksız çek adedi ve hacmindeki değişim, ekonomi sayfalarının vazgeçilmezlerinden birisi.
Dolayısıyla çek kullanımına ilişkin yapılan her yasal düzenleme, iş dünyası tarafından yakından izleniyor. Yaklaşık bir yıldır süren tartışmaların ve hazırlıkların ardından yeni bir adım geldi. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, Ekim 2018’de dile getirdiği elektronik çekle ilgili yasa taslağını tartışmaya açtı.
Ticaret Bakanlığı, bazı finansal kurumlara, büyük illerin ticaret odalarına göndererek, taslak için görüş istedi. Gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 25 ile yüzde 30’u arasında bir büyüklüğe sahip çek ekonomisine ilişkin yapılan bu değişikliğin ekonomiye nasıl bir katkı sağlayacağını araştırdık.
Çeklerin elektronik ortama taşınmasıyla birlikte nasıl bir değişiklik yaşanabilir?
Birincisi, elektronik çekte birlikte, ticari yaşamda ‘güven’ unsurunu zedeleyen sahte çek ortadan kalkacak. Karşılıksız çek de engellenmiş oluyor.
İkincisi, elektronik çekle birlikte ATM ve POS üzerinden, mobil bankacılık veya internet bankacılığı üzerinden çek düzenlemek mümkün hale gelecek.
Üçüncüsü, elektronik çek ile ciro silsilesi kayıt altına alınıyor. Örneğin, bir çekin üç mü, beş mi, yoksa sekiz kez mi ciro edildiği kayıtlara girmiş olacak.
Dördüncüsü, elektronik çekle birlikte vadeler kayıt altına alındığı için şirketler için finansman yönetimi de mümkün hale gelecek.
Beşincisi de elektronik çekle birlikte, şirketler dış ticaret işlemleri için de çek düzenleyebilecek.
Taslak bu haliyle yasalaşırsa, ticari yaşama büyük bir güven getireceğini söyleyebiliriz. İyi de yasal mevzuatlar yanında bu düzenlemenin teknik altyapısının nasıl olabileceğine ilişkin olarak da şirketlerin hazırlıklı olması gerekiyor.
Bu hazırlığı bir süreden beri yapan kuruluşların başında da Boğaziçi Üniversitesi Teknopark’ta faaliyet gösteren ve elektronik çekle ilgili yazılım geliştiren E2B şirketi var. Şirketin kurucusu Mürsel Karabıyık ile konuştuk. Karabıyık, taslakla ilgili görüşlerini ana maddeler halinde sıraladı.
Biz de paylaşıyoruz:
- Elekronik çekin devreye alınabilmesi için gündemde olan Elektronik Çek ve Bono Kanun Taslağı’nda elektronik çekin bir ödeme aracı olduğu açıkça kabul edilmelidir.
- Karekodlu çeklerde elektronik doğrulama sistemlerinin olmaması nedeniyle ortaya çıkan risklerin ortadan kaldırılabilmesi için elektronik çek sistemi için Takasbank, Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK), BKM, GÖSAŞ gibi yeni bir yapı oluşturulmalı.
- Elektronik çek bir ödeme sistemi olduğu için sistem işleticilerinin kimler olabileceği 6493 sayılı Kanun’da açıkça belirtilmiştir. Mevcut taslakta 6493 sayılı kanuna atıfta bulunulursa elektronik çekin bir ödeme aracı olarak kullanılması ve uluslararası ticarette kullanılabilmesi de mümkün hale gelebilecek.
