Koronavirüs salgınının yarattığı likidite sorununun hafifletilmesi amacıyla ülkeler birbirleriyle swap anlaşması için görüşmeler yürütüyor. Türkiye de dün Katar Merkez Bankası ile swap anlaşması yapıldığını duyurdu. Peki, Swap nedir? Swap ne anlama geliyor? Swap uygulamaları neler? Kimler arasında yapılabiliyor? Geçmişteki örnekleri nedir? Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan, swap hakkında merak edilenleri yanıtlıyor.
Erkan, 'Swap' nedir sorusunu şöyle yanıtlıyor: İki tarafın birbiriyle belli bir vade üzerinden yaptıkları finansal enstrüman takası ve vade sonunda bu işlemin tersini gerçekleştirmeleridir. Başka bir deyişle, belli bir vade için bir teminat karşılığında para borçlanılması ve vade sonunda bu yükümlülüklerin ilk swap işleminin tersi yapılmak suretiyle, üzerine belli bir faiz ödemesi de yapılarak kapatılmasıdır.
Yerel para swapları, USD swapları, faiz swapları, enflasyon swapları, emtia swapları vs. şeklinde yapılır genelde… Banka veya finansal kurumlar belli cins bir para birimini ve finansal enstrümanı ilgili ülkenin finansal kurumlarından veya karşı taraflardan temin ederek swap yapabildiği gibi, Merkez bankaları arasında da gerek yerel paralar, gerekse de USD swap işlemleri yapılabilmektedir. Merkez bankalarının swap işlemlerinde likiditeye erişim, finansal istikrar, rezervlere katkı, yerel paralarla ticaret anlamında karşılıklı menfaatler söz konusu olmaktadır.
Finansal piyasalarda taraf olan iki parti arasında da yapılabilir. Bireysel/kurumsal yatırımcı, spekülatör, Merkez Bankaları vs.
20 Mayıs itibariyle Katar MB ile olan ve 2018’de imzalanmış olan swap anlaşması 3 katına çıkarıldı ve 15 milyar USD karşılığına yükseltildi. Diğer merkez bankalarıyla da swap görüşmeleri devam etmektedir. Özellikle G7 içerisinden bir swap anlaşması sağlanması önem arz etmektedir.
Swap işlemleri belli bir vade üzerinden karşılıklı para takası olarak yapılıyor ve vade sonunda bu işlemin tersi yapılıyor. Tabii anlaşmanın koşullarına ve piyasa şartlarına göre swap yükümlülüğü kapatılırken belli bir faiz ödemesi de söz konusu oluyor. Swap anlaşmalarının finansal istikrar, rezervlere katkı, yerel paralarla ticaretin geliştirilmesi ve kısa vadede yabancı para likiditesine erişim sağlanması anlamında etkileri vardır.
Türkiye 2012’de Çin ile, 2018’de de Katar ile swap anlaşmaları imzalamıştır. Fed, 2020 Covid-19 krizi ile birkaç gelişmiş ülke ve gelişmekte olan ülke merkez bankasıyla swap line oluşturmuştur. 2011 Euro Bölgesi borç krizi döneminde de Fed ECB’ye swap anlaşması üzerinden likidite sağlamıştır.
SWAP NEDİR?
Erkan, 'Swap' nedir sorusunu şöyle yanıtlıyor: İki tarafın birbiriyle belli bir vade üzerinden yaptıkları finansal enstrüman takası ve vade sonunda bu işlemin tersini gerçekleştirmeleridir. Başka bir deyişle, belli bir vade için bir teminat karşılığında para borçlanılması ve vade sonunda bu yükümlülüklerin ilk swap işleminin tersi yapılmak suretiyle, üzerine belli bir faiz ödemesi de yapılarak kapatılmasıdır.
SWAP UYGULAMALARI NELER?
Yerel para swapları, USD swapları, faiz swapları, enflasyon swapları, emtia swapları vs. şeklinde yapılır genelde… Banka veya finansal kurumlar belli cins bir para birimini ve finansal enstrümanı ilgili ülkenin finansal kurumlarından veya karşı taraflardan temin ederek swap yapabildiği gibi, Merkez bankaları arasında da gerek yerel paralar, gerekse de USD swap işlemleri yapılabilmektedir. Merkez bankalarının swap işlemlerinde likiditeye erişim, finansal istikrar, rezervlere katkı, yerel paralarla ticaret anlamında karşılıklı menfaatler söz konusu olmaktadır.
SWAP KİMLER ARASINDA YAPILIR?
Finansal piyasalarda taraf olan iki parti arasında da yapılabilir. Bireysel/kurumsal yatırımcı, spekülatör, Merkez Bankaları vs.
TÜRKİYE-KATAR SWAP ANLAŞMASI
20 Mayıs itibariyle Katar MB ile olan ve 2018’de imzalanmış olan swap anlaşması 3 katına çıkarıldı ve 15 milyar USD karşılığına yükseltildi. Diğer merkez bankalarıyla da swap görüşmeleri devam etmektedir. Özellikle G7 içerisinden bir swap anlaşması sağlanması önem arz etmektedir.
SWAPIN ETKİLERİ NELER?
Swap işlemleri belli bir vade üzerinden karşılıklı para takası olarak yapılıyor ve vade sonunda bu işlemin tersi yapılıyor. Tabii anlaşmanın koşullarına ve piyasa şartlarına göre swap yükümlülüğü kapatılırken belli bir faiz ödemesi de söz konusu oluyor. Swap anlaşmalarının finansal istikrar, rezervlere katkı, yerel paralarla ticaretin geliştirilmesi ve kısa vadede yabancı para likiditesine erişim sağlanması anlamında etkileri vardır.
GEÇMİŞTEKİ SWAP ÖRNEKLERİ
Türkiye 2012’de Çin ile, 2018’de de Katar ile swap anlaşmaları imzalamıştır. Fed, 2020 Covid-19 krizi ile birkaç gelişmiş ülke ve gelişmekte olan ülke merkez bankasıyla swap line oluşturmuştur. 2011 Euro Bölgesi borç krizi döneminde de Fed ECB’ye swap anlaşması üzerinden likidite sağlamıştır.
