İstihdam kelimesi Arapça istiḫdām sözcüğünden gelir ve Türk Dil Kurumu'na göre "Bir görevde, bir işte kullanma" anlamına geliyor. İstihdam, birey ile başka bir işletme arasındaki sorumlulukları, ödeme koşullarını ve kurallarını, düzenleyen, işyerinin genel kurallarını da kapsayan ve belirleyen, aynı zamanda hükümet tarafından da tanınan bir sözleşmedir. İstihdam nedir dendiği zaman, akla bireyin, işveren olarak bilinen bir işletme ile ödeme programı, çalışma saatleri ve belirli şartlar altında sözlü veya yazılı bir taahhütte bulunduğunu ifade eden sözleşme gelmelidir.
Kuruluşlar istihdamı, işletmelerini beslemek, üretimlerini genişletmek ve artırmak için kullanırlar. İstihdamdan faydalanmak, kişinin yasal bir vatandaş olmasını veya doğrulanmış bir çalışma iznine sahip olmasını gerektirir. Hükümet hem bireyler hem de bunları kullanan kuruluşlar için istihdamı denetlemekle sorumludur. Her işverenin uyması gereken bazı yasalar, işyeri standartları ve işe alma prosedürleri vardır. Bu nedenle, işletmeler işe alım süreçlerinde genellikle çok titiz davranmaktadırlar, usulsüz şekilde istihdam sağlanması büyük cezalara neden olabilir. İnsanların değişen çalışma şekli yüzünden artan esneklik de daha fazla çalışma seçeneği ile geliştikçe, istihdam türleri de değişmektedir. Bununla birlikte, bir kişinin çalışacağı üç ana istihdam türü vardır: işçi, çalışan ve kendi işini işleten.
İSTİHDAM TÜRLERİ
Bunun haricinde istihdam türleri beş ana kategoriye ayrılabilirler. Bunlar; daimi veya tam süreli çalışanlar; günlük çalışanlar; çıraklar veya stajyerler; istihdam şirketleri ve taşeron firmaların sağladığı personeller, müteahhitler ve taşeronlar tarafından işe alınanlar olarak sıralanabilir.
Tam zamanlı bir çalışan standart bir çalışma saati diliminde çalışabilir. Örneğin, pazartesiden cumaya 09:00 ve 17:00. Saatleri arasında çalışan biri, tam zamanlı çalışmaktadır.
Yarı zamanlı bir çalışan düzenli olarak ayarlanmış saatlerde çalışır, ancak tam zamanlı bir çalışandan daha az çalışma saati vardır. Örneğin Çarşamba-Cuma 11:00 -13:00 gibi. Bazı durumlarda işverenin herhangi bir vardiyada yarı zamanlı bir çalışanı en z üç saat üst üste görevlendirmesini gerektirir.
İSTİHDAM ORANI NEDİR?
Peki istihdam oranı nedir? Bu oran, mevcut işgücü kaynaklarının yani çalışmaya hazır insanların toplamının, ne ölçüde kullanıldığı bilgisi olarak tanımlanmaktadır ve istihdam edilenlerin çalışma yaşı ve ülke nüfusuna oranı baz alınarak hesaplanmaktadır. Burada kastedilen şey elbette çalışan insanlardır. Çalışan, iş sözleşmesi koşullarında, bu sözleşmeye bağlı çalışan kişidir, yani ödeme koşulları, yıllık izin ve çalışma saatlerini içerecek, ancak sadece bunlarla sınırlı olmayan bu sözleşme karşında yükümlü birisidir. Bir sözleşmenin bağlayıcı olması için, şartlar yazılı hale getirilmeli ve çalışmaya başladıktan sonraki iki ay içinde çalışana sunulmalıdır. Sözleşme sözlü ve yazılı terimlerin bir karışımından oluşabilse de hepsini yazılı hale getirmek en sağlıklısıdır. Hemen hemen tüm işletmeler bu tür bir iş kanununa tabiidir.
İSTİHDAMDA ASGARİ STANDARLAR
İstihdam açısından asgari standartlar Çalışma Bakanlığı tarafından belirlenir. Bunlar arasında asgari ücret, fazla mesai, standart çalışma haftası, zorunlu mola süreleri ve güvenlik konuları yer alır. Bu şartlara sadık kalmak şartıyla, iş verenler kendi yetki alanlarıyla ilgili kurallar veya haklar ekleyebilirler.
