Dünyada ve Türkiye'de sahte parayla mücadelede önemli unsurların başında vatandaşların da mücadeleye katkısı yer alıyor. Merkez Bankası'nın hazırladığı kitapçıkta sahte paraya karşı güvenlik önlemleri ve sahte paranın nasıl anlaşılacağına dair örnekler yer alıyor. Peki, sahte para nasıl anlaşılır? İşte Merkez Bankası kitapçığından sahte paraya ilişkin bilinmesi gerekenler:
Banknotlarda yer alan 12 güvenlik özelliği ve anlamları şöyle:
Banknot tasarımıyla uyumlu çeşitli motiflerden oluşur. Banknota farklı açılardan bakıldığında
bu motifler renkli ve parlak yansımalar verir. Dikdörtgen şekil içindeki “TL” harfleri kupür değerine dönüşür.
Kağıda gömülü olarak yer alır. Üzerinde “50” sayısı ile “TL” harfleri bulunur. Banknot ışığa tutulduğunda her iki yüzden de kesintisiz bir hat şeklinde görülür.
Banknota yatay konumda ve göz hizasında bakıldığında, Atatürk portresinin sağ alt köşesindeki yedigen şeklin içinde “50” sayısı görülür.
Banknotun ön yüzünde bulunan Atatürk portresinin küçüğü ile kupür değerini gösteren “50” sayısından oluşur. Banknot ışığa tutulduğunda her iki yüzden de görülür.
Banknot ışığa tutulduğunda, sol üst kenarda yer alan şekiller arka yüzdeki şekillerle birleşerek kupür değerini oluşturur.
Banknotun ön yüzünde farklı yerlerde bulunur ve dokunulduğunda hissedilir.
Banknotların ön yüzünde, filigranın sol üst kenarında Braille alfabesinden yararlanılarak hazırlanmış, parmakla dokunulduğunda hissedilebilen noktalar bulunmaktadır.
Banknotların ön yüzünde ay- yıldız motifinin içindeki “50 TL” ibaresi ile holografik şerit folyo üzerindeki dikdörtgen şeklin alt ve üst kenarında “TCMB” ibaresi mikro yazılıdır.
Banknota farklı açılardan bakıldığında altın sarısına dönüşür. Üzerinde “50” sayısı ve “TL” harfleri
bulunur.
Tüm banknotlarımızın uzun kenarında 6mm, kısa kenarında ise ikili grup olarak 4mm fark oluşturulmuştur.
Her kupürün hakim renginin açık bir tonu kağıt rengi olarak uygulanmıştır.
- Seri ve sıra numaraları: Kırmızı seri ve sıra numarasında canlı ve parlak kırmızı, siyah seri ve sıra numarasında sarımsı yeşil parlama görülür.
- Kılcal lifler: Banknot kağıdında bulunan ve normalde görülmeyen kılcal lifler UV ışık altında mavi ve kırmızı renkte parlama verir.
- Floresan etkili mürekkep: Atatürk portresi üzerinde “50” sayısı ve “TL” harfleri belirerek kırmızı renkte parlama verir. Ayrıca emniyet şeridinde de kırmızı parlama görülür.
- Bankont kağıdı: Banknot kağıdı UV ışık altında parlama yapmaz.
Merkez Bankası kitapçığına göre sahte parayla her yerde karşılaşmak mümkün. Yapılan çalışmalarda sahte para ile karşılaşılabilen bazı yerler şöyle:
• Alışveriş merkezi, market, bakkal ve büfelerde yapılan alışverişlerde,
• Benzin istasyonlarında,
• Sinema veya tiyatro gişelerinde,
• Pazar yerlerinde,
• Seyyar milli piyango gişelerinde,
• Kırsal alanlarda hayvan sahipleri veya celeplerden hayvan alımı sırasında,
• Taksilerde,
• Eğlence yerlerinde,
• Büyük miktarda banknotla yapılan her türlü alış veriş sırasında.
BANKNOTLARDAKİ 12 GÜVENLİK ÖZELLİĞİ
Banknotlarda yer alan 12 güvenlik özelliği ve anlamları şöyle:
- Holografik Şerit Folyo
Banknot tasarımıyla uyumlu çeşitli motiflerden oluşur. Banknota farklı açılardan bakıldığında
bu motifler renkli ve parlak yansımalar verir. Dikdörtgen şekil içindeki “TL” harfleri kupür değerine dönüşür.
- Emniyet Şeridi
Kağıda gömülü olarak yer alır. Üzerinde “50” sayısı ile “TL” harfleri bulunur. Banknot ışığa tutulduğunda her iki yüzden de kesintisiz bir hat şeklinde görülür.
- Gizli Görüntü
Banknota yatay konumda ve göz hizasında bakıldığında, Atatürk portresinin sağ alt köşesindeki yedigen şeklin içinde “50” sayısı görülür.
- Filigran
Banknotun ön yüzünde bulunan Atatürk portresinin küçüğü ile kupür değerini gösteren “50” sayısından oluşur. Banknot ışığa tutulduğunda her iki yüzden de görülür.
- Bütünleşik Görüntü
Banknot ışığa tutulduğunda, sol üst kenarda yer alan şekiller arka yüzdeki şekillerle birleşerek kupür değerini oluşturur.
- Kabartma Baskı
Banknotun ön yüzünde farklı yerlerde bulunur ve dokunulduğunda hissedilir.
- Görme Engellilere Yönelik Özellik
Banknotların ön yüzünde, filigranın sol üst kenarında Braille alfabesinden yararlanılarak hazırlanmış, parmakla dokunulduğunda hissedilebilen noktalar bulunmaktadır.
- Mikro Yazılar
Banknotların ön yüzünde ay- yıldız motifinin içindeki “50 TL” ibaresi ile holografik şerit folyo üzerindeki dikdörtgen şeklin alt ve üst kenarında “TCMB” ibaresi mikro yazılıdır.
- Renk Değiştiren Şerit
Banknota farklı açılardan bakıldığında altın sarısına dönüşür. Üzerinde “50” sayısı ve “TL” harfleri
bulunur.
- Boyut Farkı
Tüm banknotlarımızın uzun kenarında 6mm, kısa kenarında ise ikili grup olarak 4mm fark oluşturulmuştur.
- Renklendirilmiş Banknot Kağıdı
Her kupürün hakim renginin açık bir tonu kağıt rengi olarak uygulanmıştır.
- Ultraviyole (UV) Özellikler
- Seri ve sıra numaraları: Kırmızı seri ve sıra numarasında canlı ve parlak kırmızı, siyah seri ve sıra numarasında sarımsı yeşil parlama görülür.
- Kılcal lifler: Banknot kağıdında bulunan ve normalde görülmeyen kılcal lifler UV ışık altında mavi ve kırmızı renkte parlama verir.
- Floresan etkili mürekkep: Atatürk portresi üzerinde “50” sayısı ve “TL” harfleri belirerek kırmızı renkte parlama verir. Ayrıca emniyet şeridinde de kırmızı parlama görülür.
- Bankont kağıdı: Banknot kağıdı UV ışık altında parlama yapmaz.
SAHTE PARA İLE KARŞILAŞILDIĞINDA NE YAPILMALI?
- Banknotlarda yer alan güvenlik özellikleri kontrol edilmeli.
- Gerçek banknotlar ile karşılaştırılarak kontrolü yapılmalı.
- Üzerine yazı, çizik, delme, yırtma vb. müdahalelerde bulunulmamalı.
- Nereden ve kimden alındığına dair tüm bilgilerle birlikte, en yakın Cumhuriyet Başsavcılıklarına veya kolluk kuvvetlerine teslim edilmelidir.
- Sahte para bildirimleri için 155 Polis İmdat veya 156 Jandarma İhbar hatları kullanılabilir.
SAHTE PARALARIN PİYASAYA SÜRÜLME YÖNTEMLERİ
Merkez Bankası kitapçığına göre sahte parayla her yerde karşılaşmak mümkün. Yapılan çalışmalarda sahte para ile karşılaşılabilen bazı yerler şöyle:
• Alışveriş merkezi, market, bakkal ve büfelerde yapılan alışverişlerde,
• Benzin istasyonlarında,
• Sinema veya tiyatro gişelerinde,
• Pazar yerlerinde,
• Seyyar milli piyango gişelerinde,
• Kırsal alanlarda hayvan sahipleri veya celeplerden hayvan alımı sırasında,
• Taksilerde,
• Eğlence yerlerinde,
• Büyük miktarda banknotla yapılan her türlü alış veriş sırasında.