Orta ve alt gelir grubuna yönelik konut üretimiyle bilinen TOKİ, 2003’ten beri 770 bin konut üretti. Kurumun bu yılki hedefi 65-70 bin konut üretmek. TOKİ, son dönemde gayrimenkul sertifikası ihracıyla da gündeme geldi.
LEVENT GÖKMEN
lgokmen@ekonomist.com.tr
TOKİ Başkanı Mehmet Ergün Turan, geçtiğimiz günlerde Makro İnşaat ile başlattıkları gayrimenkul sertifikası ihracını bu yıl birkaç projede daha yapacaklarını söylüyor. Başbakanlığa bağlı Toplu Konut İdaresi (TOKİ), 2003 yılından bu yana her yıl ortalama 46 bin konut üretiyor. Geçen yıl da 65 bin konut üreten kurumun üretiminin yüzde 97’si sosyal konutlardan oluşuyor.
Kurum önümüzdeki yıllarda da orta ve alt gelir grubunun ihtiyacını karşılayacak projeler geliştirecek. Şimdiye kadar standart mimarisiyle eleştirilen TOKİ evleri de artık yöresel mimari esintileri barındıran konutlardan oluşacak. Afrika ülkelerinden Kafkaslar’a ve Güney Amerika’ya kadar pek çok ülkeden talepler alan kurum, birikimini yurtdışına taşımaya da hazırlanıyor.
Geçtiğimiz haftalarda TOKİ öncülüğünde gayrimenkul sektöründe bir ilke imza atılarak, gayrimenkul sertifikası ilk kez Makro İnşaat’ın Park Mavera 3 projesi ile halka sunulmuştu. Gayrimenkul sertifikası ile daire alacak birikimi olmayan küçük yatırımcılar ve kurumsal yatırımcılar projelerde hisseleri oranında pay sahibi olabilecek. Bu yıl içinde birkaç TOKİ projesinde daha gayrimenkul sertifikası uygulamasına gideceklerini belirten TOKİ Başkanı Mehmet Er-gün Turan, sorularımızı aşağıdaki gibi yanıtladı.
Gayrimenkul sertifikası uygulamasına geçtiğimiz hafta Makro İnşaat ile başladınız. Bu uygulama hangi şirketlerle devam edecek?
Makro için mart ayı sonunda talep toplamaya başlayacağız ve nisan ayı başında borsada işlem görecek. TOKİ ve iştirak şirketleri olarak sertifika ihracı konusunda çalışmalarımıza devam edeceğiz. Finansal piyasalar açısından sertifikayı önemli buluyoruz. Özellikle İller Bankası kanalıyla çalışmaları sürdürüyoruz. Yıl içerisinde başka birkaç projeye daha başlayabiliriz.
Bu ürünün sermaye piyasalarına ve gayrimenkul sektörüne nasıl bir katkı yapmasını bekliyorsunuz?
Projenin bitirileceği garantisini veriyoruz. Gayrimenkul sertifikası, bir projede her seviyeden yatırımcının o gayrimenkul projesinden pay almasını sağlayan bir yatırım aracı. Şehrin belli bölgelerinde yüksek gelir grubuna hitap eden projelerden her yatırımcı alım yapamıyordu. Artık o vatandaşlarımız da söz konusu piyasadaki kârdan pay alabilecek. Yatırımcı da projelerine finansman sağlayacak. Finansal piyasalara farklı ve yeni bir derinlik katacağına inanıyorum.
Sektör oyuncularından bu uygulamaya yönelik eleştiriler geliyor ve “GYO hissesi alsınlar” deniliyor. Sizce bunlar birbirine alternatif midir?
Bunlar birbirine alternatif değil. GYO hissesinde tüm projede bütüneortak oluyorsunuz, burada ise bir projeye ortak oluyorsunuz. İki yıl sonra proje bittiğinde payınızı alıp çıkabiliyorsunuz. Gayrimenkul sertifikası farklı bir enstrüman, farklı bir yatırım aracı. Sektörün güçlenmesi için ufak yatırımcının da payını alması için çok önemli bir enstrüman. Yastık altında 5-10 bin TL’si olanlar için önemli bir enstrüman. İnşaatın yapıldığı bölgede değerlenmenin ne kadar olacağını araştırıp vatandaş kendisi bile ekspertiz edebilir.
Sertifika çıkarmak isteyen her inşaat şirketini, müteahhidi destekleyecek misiniz?
Hayır. Biz şu anda kendi projelerimizde ve hasılat paylaşımlı projelerimizde sertifikalandırmaya sıcak bakıyoruz. Uzun yıllardır konuştuğumuz bir konu, başarılı olmasını da arzu ediyoruz.
18 Mart’ta temeli atılan 1915 Çanakkale Köprüsü’ne vatandaşın ortak olabileceği açıklandı. Bundan sonraki kamu projelerinde bu uygulama devam edecek mi?
Altyapı projelerinde sertifika alınabileceği konusunda başbakan yardımcımız açıklama yaptı. Gayrimenkul piyasasının farklı segmentlerinde sertifika kullanılabilir.
Gayrimenkul sertifikasının cazibesini artırmak için kampanyalarınız olacak mı?
Sertifikanın işleyişini tanıtmaya çalışıyoruz. Şu ana kadar aldığımız görüşler de çok olumlu. Ufak ve büyük yatırımcılara da tanıtımları yapılıyor. Biz gayrimenkul sertifikasını ve projeyi tanıtıyoruz. Vatandaşlarımız inceleyip yatırım yapıp yapmamaya karar verecekler.
Türkiye bir deprem ülkesi ve yenilenmeyi bekleyen yaklaşık 6,5 milyon çürük yapı stoku var. Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki, önümüzdeki yıldan itibaren her yıl 500 bin konutun yenileceğini açıkladı. Bu süreçte TOKİ nasıl bir rol üstlenecek?
Türkiye’de kamu adına sahadaki kuruluşlardan en önemlisi TOKİ’dir. Şu anda 54 ilde, 118 noktada sahada kentsel dönüşüm yapıyoruz. Son üç yıldır yaptığımız konutların yüzde 40’ının kentsel dönüşüm odaklı olmasına dikkat ediyoruz. Önümüzdeki 20 yıl içinde kamu-özel sektör olarak bu işe odaklanmamız lazım. Üzerimize düşen sorumluluğu biliyoruz ve üzerimize düşen çalışmaları yapıyoruz. Türkiye burada çok ciddi mesafeler aldı. Köprülerin, hastanelerin, okulların büyük bir kısmını yeniledik. Özel sektör de hızlanmalı. Türkiye’nin 1’inci Derece deprem kuşağında yer alan kentlerinde, başta İstanbul olmak üzere stratejik planımız ilerliyor.
İstanbul ve Anadolu’da dönüşüm çalışmaları yaparken nasıl bir yol izleyeceksiniz?
Vatandaşla görüşmeleri bizzat biz yapıyoruz. TOKİ olarak mümkün olan her yerde yerinde kentsel dönüşüm yapıyoruz. Yüzde 70-80’i ile rızaya dayalı dönüşüm yapıyoruz. Asla kâr odaklı değiliz, vatandaşımız bunu bildiği için ikna oluyor. Bazı yerlerde, örneğin bin kişinin yaşadığı yerlerde 500 kişinin dışarıda yaşaması gerekiyorsa, sadece onları taşıyoruz.
Bu süreçte Emlak Konut GYO’ya nasıl bir iş düşecek?
Emlak Konut GYO iştirak şirketimiz, Türkiye’deki en büyük GYO. TOKİ ile birlikte en büyük başarı öykülerinden biri. Gayrimenkul sektöründeki piyasa çeşitliliğine katkıları olan bir kurumumuz.
Yöresel mimariyi desteklemek için çalışmalara başlanmıştı. Bunun ilk örneklerini Karadeniz’de göreceğimiz yönünde duyumlar alıyoruz. İlk uygulamalar neler olacak?
Çankırı, Çeşme, Gaziantep, Karaman, Manisa, Bursa gibi birçok şehirde örnekleri yapıldı. Bu yaz onları teslim edeceğiz. Anadolu’nun şehirlerinde çok farklı binalar göreceksiniz. Son 2,5 yılda 120 binin üzerinde konut yaptık. Bunların 94 bini zemin +5 kattan aşağıdadır. Yüksek katlı bina yapmıyoruz, yapmayacağız. ‘Hiçbir şehirde ve kasabada en yüksek bina TOKİ binası olmayacak’ diye bir sloganımız var.
İstanbul’a kimlikli bina kazandırmak için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın çalışmaları olduğunu biliyoruz. Kimlikli binadan kasıt nedir? Klasik TOKİ evleri uygulaması son mu bulacak?
Şu anda Türkiye’nin her yerinden yüzlerce mimar TOKİ’ye iş yapıyor. TOKİ olarak ‘7 Bölge 7 İklim’ yarışması düzenlemiştik. Bu yarışmadan 15 civarında proje ödül aldı ve hepsini hayata geçirdik. Normalde yarışma yapılır ve ödül alan eserler öylece kalır, biz hayata geçirdik.
2016 yılında TOKİ kaç konut üretti veya ürettirdi. 2017 yılında kaç konut üretilecek? Bu konutlara kaç milyar TL’lik yatırım yapılıyor?
TOKİ 1984-2003 yılları arasında 43 bin konut üretmişti. 2003 yılında Başbakanlığa bağlanmasıyla 770 bin konut rakamını geçtik. Her yıl ortalama 46 bin konut üretiyoruz. 2016’da da darbe girişimine rağmen 65 bin konut ürettik. Bu da Türkiye’de üretilen konut sayısının yüzde 10’una denk geliyor. Bu konutların yüzde 97’si sosyal konutlardan oluşuyor. Bu yıl 65-70 bin konut yapma hedefimiz var. Bunlar da ağırlıklı olarak sosyal konutlar olacak. Hedefimiz alt gelir grubunun konut sahibi olması için bu çalışmalara devam etmek.
Ekonomik gelişmelerle doğru orantılı olarak bunu yapıyoruz. TOKİ, konut sahibi olmayan ama olmak isteyenleri konut sahibi yapan bir kurumdur. Türkiye’nin son yıllarda ortaya koyduğu en önemli başarı öyküsüdür. Dünyada böyle bir kurum yok. Son üç yılda Afrika ülkeleri, Kafkaslar, Güney Amerika gibi gelişmekte olan ülkelerden geliyorlar ve çalışmalarımızı nasıl yaptığımızı soruyorlar, onlarla iş yapmamızı istiyorlar. Bunun için birçok ülke ile görüşmelerimiz var. TOKİ birikimini yurtdışına da taşıyacaktır.
LEVENT GÖKMEN
lgokmen@ekonomist.com.tr
TOKİ Başkanı Mehmet Ergün Turan, geçtiğimiz günlerde Makro İnşaat ile başlattıkları gayrimenkul sertifikası ihracını bu yıl birkaç projede daha yapacaklarını söylüyor. Başbakanlığa bağlı Toplu Konut İdaresi (TOKİ), 2003 yılından bu yana her yıl ortalama 46 bin konut üretiyor. Geçen yıl da 65 bin konut üreten kurumun üretiminin yüzde 97’si sosyal konutlardan oluşuyor.
Kurum önümüzdeki yıllarda da orta ve alt gelir grubunun ihtiyacını karşılayacak projeler geliştirecek. Şimdiye kadar standart mimarisiyle eleştirilen TOKİ evleri de artık yöresel mimari esintileri barındıran konutlardan oluşacak. Afrika ülkelerinden Kafkaslar’a ve Güney Amerika’ya kadar pek çok ülkeden talepler alan kurum, birikimini yurtdışına taşımaya da hazırlanıyor.
Geçtiğimiz haftalarda TOKİ öncülüğünde gayrimenkul sektöründe bir ilke imza atılarak, gayrimenkul sertifikası ilk kez Makro İnşaat’ın Park Mavera 3 projesi ile halka sunulmuştu. Gayrimenkul sertifikası ile daire alacak birikimi olmayan küçük yatırımcılar ve kurumsal yatırımcılar projelerde hisseleri oranında pay sahibi olabilecek. Bu yıl içinde birkaç TOKİ projesinde daha gayrimenkul sertifikası uygulamasına gideceklerini belirten TOKİ Başkanı Mehmet Er-gün Turan, sorularımızı aşağıdaki gibi yanıtladı.
Gayrimenkul sertifikası uygulamasına geçtiğimiz hafta Makro İnşaat ile başladınız. Bu uygulama hangi şirketlerle devam edecek?
Makro için mart ayı sonunda talep toplamaya başlayacağız ve nisan ayı başında borsada işlem görecek. TOKİ ve iştirak şirketleri olarak sertifika ihracı konusunda çalışmalarımıza devam edeceğiz. Finansal piyasalar açısından sertifikayı önemli buluyoruz. Özellikle İller Bankası kanalıyla çalışmaları sürdürüyoruz. Yıl içerisinde başka birkaç projeye daha başlayabiliriz.
Bu ürünün sermaye piyasalarına ve gayrimenkul sektörüne nasıl bir katkı yapmasını bekliyorsunuz?
Projenin bitirileceği garantisini veriyoruz. Gayrimenkul sertifikası, bir projede her seviyeden yatırımcının o gayrimenkul projesinden pay almasını sağlayan bir yatırım aracı. Şehrin belli bölgelerinde yüksek gelir grubuna hitap eden projelerden her yatırımcı alım yapamıyordu. Artık o vatandaşlarımız da söz konusu piyasadaki kârdan pay alabilecek. Yatırımcı da projelerine finansman sağlayacak. Finansal piyasalara farklı ve yeni bir derinlik katacağına inanıyorum.
Sektör oyuncularından bu uygulamaya yönelik eleştiriler geliyor ve “GYO hissesi alsınlar” deniliyor. Sizce bunlar birbirine alternatif midir?
Bunlar birbirine alternatif değil. GYO hissesinde tüm projede bütüneortak oluyorsunuz, burada ise bir projeye ortak oluyorsunuz. İki yıl sonra proje bittiğinde payınızı alıp çıkabiliyorsunuz. Gayrimenkul sertifikası farklı bir enstrüman, farklı bir yatırım aracı. Sektörün güçlenmesi için ufak yatırımcının da payını alması için çok önemli bir enstrüman. Yastık altında 5-10 bin TL’si olanlar için önemli bir enstrüman. İnşaatın yapıldığı bölgede değerlenmenin ne kadar olacağını araştırıp vatandaş kendisi bile ekspertiz edebilir.
Sertifika çıkarmak isteyen her inşaat şirketini, müteahhidi destekleyecek misiniz?
Hayır. Biz şu anda kendi projelerimizde ve hasılat paylaşımlı projelerimizde sertifikalandırmaya sıcak bakıyoruz. Uzun yıllardır konuştuğumuz bir konu, başarılı olmasını da arzu ediyoruz.
18 Mart’ta temeli atılan 1915 Çanakkale Köprüsü’ne vatandaşın ortak olabileceği açıklandı. Bundan sonraki kamu projelerinde bu uygulama devam edecek mi?
Altyapı projelerinde sertifika alınabileceği konusunda başbakan yardımcımız açıklama yaptı. Gayrimenkul piyasasının farklı segmentlerinde sertifika kullanılabilir.
Gayrimenkul sertifikasının cazibesini artırmak için kampanyalarınız olacak mı?
Sertifikanın işleyişini tanıtmaya çalışıyoruz. Şu ana kadar aldığımız görüşler de çok olumlu. Ufak ve büyük yatırımcılara da tanıtımları yapılıyor. Biz gayrimenkul sertifikasını ve projeyi tanıtıyoruz. Vatandaşlarımız inceleyip yatırım yapıp yapmamaya karar verecekler.
Türkiye bir deprem ülkesi ve yenilenmeyi bekleyen yaklaşık 6,5 milyon çürük yapı stoku var. Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki, önümüzdeki yıldan itibaren her yıl 500 bin konutun yenileceğini açıkladı. Bu süreçte TOKİ nasıl bir rol üstlenecek?
Türkiye’de kamu adına sahadaki kuruluşlardan en önemlisi TOKİ’dir. Şu anda 54 ilde, 118 noktada sahada kentsel dönüşüm yapıyoruz. Son üç yıldır yaptığımız konutların yüzde 40’ının kentsel dönüşüm odaklı olmasına dikkat ediyoruz. Önümüzdeki 20 yıl içinde kamu-özel sektör olarak bu işe odaklanmamız lazım. Üzerimize düşen sorumluluğu biliyoruz ve üzerimize düşen çalışmaları yapıyoruz. Türkiye burada çok ciddi mesafeler aldı. Köprülerin, hastanelerin, okulların büyük bir kısmını yeniledik. Özel sektör de hızlanmalı. Türkiye’nin 1’inci Derece deprem kuşağında yer alan kentlerinde, başta İstanbul olmak üzere stratejik planımız ilerliyor.
İstanbul ve Anadolu’da dönüşüm çalışmaları yaparken nasıl bir yol izleyeceksiniz?
Vatandaşla görüşmeleri bizzat biz yapıyoruz. TOKİ olarak mümkün olan her yerde yerinde kentsel dönüşüm yapıyoruz. Yüzde 70-80’i ile rızaya dayalı dönüşüm yapıyoruz. Asla kâr odaklı değiliz, vatandaşımız bunu bildiği için ikna oluyor. Bazı yerlerde, örneğin bin kişinin yaşadığı yerlerde 500 kişinin dışarıda yaşaması gerekiyorsa, sadece onları taşıyoruz.
Bu süreçte Emlak Konut GYO’ya nasıl bir iş düşecek?
Emlak Konut GYO iştirak şirketimiz, Türkiye’deki en büyük GYO. TOKİ ile birlikte en büyük başarı öykülerinden biri. Gayrimenkul sektöründeki piyasa çeşitliliğine katkıları olan bir kurumumuz.
Yöresel mimariyi desteklemek için çalışmalara başlanmıştı. Bunun ilk örneklerini Karadeniz’de göreceğimiz yönünde duyumlar alıyoruz. İlk uygulamalar neler olacak?
Çankırı, Çeşme, Gaziantep, Karaman, Manisa, Bursa gibi birçok şehirde örnekleri yapıldı. Bu yaz onları teslim edeceğiz. Anadolu’nun şehirlerinde çok farklı binalar göreceksiniz. Son 2,5 yılda 120 binin üzerinde konut yaptık. Bunların 94 bini zemin +5 kattan aşağıdadır. Yüksek katlı bina yapmıyoruz, yapmayacağız. ‘Hiçbir şehirde ve kasabada en yüksek bina TOKİ binası olmayacak’ diye bir sloganımız var.
İstanbul’a kimlikli bina kazandırmak için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın çalışmaları olduğunu biliyoruz. Kimlikli binadan kasıt nedir? Klasik TOKİ evleri uygulaması son mu bulacak?
Şu anda Türkiye’nin her yerinden yüzlerce mimar TOKİ’ye iş yapıyor. TOKİ olarak ‘7 Bölge 7 İklim’ yarışması düzenlemiştik. Bu yarışmadan 15 civarında proje ödül aldı ve hepsini hayata geçirdik. Normalde yarışma yapılır ve ödül alan eserler öylece kalır, biz hayata geçirdik.
2016 yılında TOKİ kaç konut üretti veya ürettirdi. 2017 yılında kaç konut üretilecek? Bu konutlara kaç milyar TL’lik yatırım yapılıyor?
TOKİ 1984-2003 yılları arasında 43 bin konut üretmişti. 2003 yılında Başbakanlığa bağlanmasıyla 770 bin konut rakamını geçtik. Her yıl ortalama 46 bin konut üretiyoruz. 2016’da da darbe girişimine rağmen 65 bin konut ürettik. Bu da Türkiye’de üretilen konut sayısının yüzde 10’una denk geliyor. Bu konutların yüzde 97’si sosyal konutlardan oluşuyor. Bu yıl 65-70 bin konut yapma hedefimiz var. Bunlar da ağırlıklı olarak sosyal konutlar olacak. Hedefimiz alt gelir grubunun konut sahibi olması için bu çalışmalara devam etmek.
Ekonomik gelişmelerle doğru orantılı olarak bunu yapıyoruz. TOKİ, konut sahibi olmayan ama olmak isteyenleri konut sahibi yapan bir kurumdur. Türkiye’nin son yıllarda ortaya koyduğu en önemli başarı öyküsüdür. Dünyada böyle bir kurum yok. Son üç yılda Afrika ülkeleri, Kafkaslar, Güney Amerika gibi gelişmekte olan ülkelerden geliyorlar ve çalışmalarımızı nasıl yaptığımızı soruyorlar, onlarla iş yapmamızı istiyorlar. Bunun için birçok ülke ile görüşmelerimiz var. TOKİ birikimini yurtdışına da taşıyacaktır.
