2018 yılında Türkiye'de 59 milyon dolarlık toplam girişim sermayesi yatırımının yüzde 27'si kurucusu kadın olan startup'lara yapıldı. Bu verilere göre kadın girişimcilerin sayısı hızla artarken yatırımcı tarafında da ekosistemi destekleyen kadın meleklerin varlığı iyiden iyiye hissedilir oldu.
SİBEL ATİK
[email protected]
Özellikle teknoloji tabanlı girişimlere omuz veren kadın melekler arasında kimler yok ki… Emine Sabancı Kamışlıdan, Neşe Gök'e, Ahu Serter'den Hande Enes'e birçok isim girişimcilere verdikleri desteklerle adından söz ettirdi. Öyle görünüyor ki, yatırımcı tarafında yeni filizlenen kadın gücünün önümüzdeki dönemde girişimcilik ekosistemine katkılarını daha çok duyacağız.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Türkiye'de girişimcilerle birlikte yeni iş fikirlerine destek veren melek yatırımcılarda henüz yolun başında. Türkiye'de yeni filizlenen girişimcilik ekosistemine geçen yıl 59 milyon dolarlık bir yatırım desteği sağlandı.
Hazine Müsteşarlığı'nın lisans vermeye başladığı 2013 yılında 155 olan melek yatırımcı sayısı ise bugün 471'e ulaştı. Bu rakamın önümüzdeki süreçte daha da artması kaçınılmaz bir gelişme olarak görülüyor.
Hazine Müsteşarlığı'dan lisans alan yatırımcıların yaptıkları yatırımın yüzde 75'i vergiden düşülüyor. O nedenle bu tarafta önümüzdeki dönemde hareketin daha da hızlanması bekleniyor. Özellikle teknoloji tarafında girişimcilere destek sağlayan aktif fonların sayısı 14'e ulaşırken, yeni fikirlere verdikleri desteklerle adından söz ettiren yatırımcılar arasında kadınlar da ön plana çıkmaya başladı.
ÖNEMLİ İSİMLER VE KURUMLAR
Esas Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekili Emine Sabancı Kamışlı, Fark Holding Yönetim Kurulu Başkanı ve Arya Kadın Yatırım Platformu Kurucusu Ahu Serter, Engin Group Yönetim Kurulu Üyesi Hande Enes, 500 Startup İstanbul Kurucusu Rina Onur Şirinoğlu, MV Holding CEO'su ve StartersHub Yönetim Kurulu Başkanı Ebru Dorman son dönemde yaptıkları yatırımlarla ekosistemin en çok konuşulan kadın melekleri arasında yer alıyor.
Bireysel yatırımcıların yanı sıra Arya Kadın Platformu, BizBizze Derneği gibi sadece kadın girişimci ve yatırımcıları kapsayan oluşumların artması da bu trendin hızlanacağı beklentisini doğruluyor.
SAYIDA ARTIŞ VAR
Kadın girişimci ve yatırımcı sayısının artması hedefiyle kurulan BizBizze Derneğinin Başkanı Özden Anık Tekir, kadın girişimcilere destek veren kadın yatırımcıların sayısındaki artışın önümüzdeki yıllarda katman etkisi yaratacağını söylüyor.
Bununla birlikte melek ağlarda kadın yatırımcıların da güçlendiğini aktaran Tekir, "Girişimlerin niteliğinde yaşanan olumlu gelişmeler doğru yolda olduğumuzu gösteriyor. Yatırım tarafında da kadınların farkındalığının arttığını görüyoruz. Bu etkiyi yatırımcı ve girişimci kadınlara bütüncül bir program sunarak güçlendirmeye devam edeceğiz" diyor.
FARK YARATACAK GİRİŞİMLER PEŞİNDE
Ferhan Ege Cook, ekosistemin uluslararası arenada önemli isimlerinden. Apple'da 11 yıl üst düzey yöneticilik yaptıktan sonra şimdi kurucusu olduğu M-Spark şirketiyle teknoloji alanındaki çalışmalarını sürdüren Cook, yaratıcılık ve inovasyon becerilerinin erkeklere mahsus olmadığını söylüyor.
Cook, Apple'da modemlerden sorumlu ürün yöneticiliği ve sonrasında multimedya bölümünde interaktif eğitim içerikleri alanında yöneticilik yaptı. Sonra kendi şirketini kuran Cook, kadınların iş dünyasında güvenli adımlarla yükselmesinin sevindirici olduğunu aktarıyor.
Profesyonel yöneticilikten, yatırımcılığa uzan yolculuğunda fark yaratacağını hissettiği işlere yatırım yaptığını anlatan Cook, özellikle teknoloji girişimlerine odaklandığını, bunlar içinde de sağlık, teknoloji ve eğitimde katman etkisi yaratabileceği girişimlere destek verdiğini söylüyor.
4 MİLYON TL'LİK YATIRIM YAPTI
Gelelim ekosistemin diğer güçlü kadınlarına… Bundan 19 yıl önce hızlı bir kararla Esas Holding'in kuruluşunda bulunan Emine Sabancı Kamışlı, önce girişimci sonra yatırımcı.
Ailesinin desteği ile kurulmasına ön ayak olduğu Esas girişimini bugün 7 milyar TL ciroyu aşan bir noktaya taşınmasında rol oynayan Kamışlı, 2015 yılından beri ise girişimcilere bireysel olarak yatırım yapıyor.
Kamışlı, bireysel yatırımlarının yanı sıra grup bünyesindeki PE risk sermayesi şirketi, Esas Ventures girişim sermayesi ve 2018 yılında TİKAD olarak kurdukları TİKAD Yatırım AŞ ile girişimcileri fonlamayı sürdürüyor.
Şu ana kadar melek yatırımcı olarak girişimlere 4 milyon TL'nin üzerinde yatırım yaptığını söyleyen Emine Sabancı Kamışlı'nın yatırım yaptığı startup'lar şöyle: Positive Enerji, Blesh, Albila, Optiyol ve SBS-Bee'o.
Positive Enerji, şimdiki adıyla Bead Technologies, ticari binaların ve konutların tükettikleri her türlü enerjiyi ölçen, kullanım şeklini analiz eden, gereksiz enerji kullanımını önleyecek önerilerde bulunan ve buna yönelik raporlar sunan bir girişim.
Blesh kapalı alanlarda veri dağıtım teknolojisinin erken dönem geliştiricilerinden biri. Akrep zehrinden antiserum üreten ve çok yakında ihracata başlayacak olan Albila ve propolis, arı sütü, polen, bal gibi arıcılık ürünleri üreten SBS-Bee'o da yatırımları arasında yer alıyor.
40 START UP'A YATIRIM YAPTI
Sistemin etkili kadın yatırımcıları arasında dikkat çeken isimlerden biri olan 500 Startup İstanbul Kurucusu Rina Onur Şirinoğlu, bugüne dek 40 startup'a 5 milyon dolarlık yatırım yaptı.
Geçen yılın aktif yatırımcı fonlar açısından ekonomik koşullar nedeniyle zorlu bir dönem olduğunu kaydeden Şirinoğlu, Hazine Müsteşarlığı'nın vergi desteğiyle birlikte yeni girişimlere desteğin bu yıl yüzde 50 artacağını ifade ediyor. Kendisinin de bu dönemde teknoloji girişimlerine yatırımlarının süreceğini anlatan Şirinoğlu, "Ekosistemde kadınların sayısı hızla artıyor.
Biz yatırımlarımızda en iyi girişimlere destek veriyoruz. O nedenle yatırımda kadınlara öncelik vereceğimizi söylemek doğru olmaz. Fakat en azından kadın girişimcilerle görüşmelerimizi daha da artırmayı kendimize bir hedef olarak koyduğumuzu söyleyebilirim" diyor.
ALMANYA VE İNGİLTERE'Yİ RADARA ALDI
İnci Holding Yönetim Kurulu Başkanı Neşe Gök, beş yıldır yatırımcı tarafında çalışmalar yapıyor. İlk etapta Türkiye'deki girişim sermayelerine yatırım yaparak bu alana adım atan Gök, son üç yıldır ise melek yatırımcı olarak girişimcileri destekliyor.
Geçen süreçte beş yatırıma 250 bin dolarlık yatırım yapan Gök, bu ekosisteme çok farklı kanallardan yatırım yaptığını anlatıyor. Türkiye, Avrupa ve Amerika'daki girişim sermayeleri yoluyla dolaylı yatırımlar yaptığını belirten Gök, "Melek yatırımcı şapkamla da özellikle kişisel ilgi alanım olan konularda yatırımlarım var. Bir de İnci Holding olarak stratejik yatırımcısı olduğumuz Vinci Girişim Sermayesi kanalı ile yaptığımız yatırımlar var.
Vinci, mobilite, endüstri 4.0, lojistik, tedarik zinciri ve enerji depolama alanlarında yatırım yapıyor. Vinci ile birlikte, Türkiye'nin yanı sıra İngiltere ve Almanya girişimlerini de radarımıza aldık" diyor.
Türkiye'nin henüz yolun çok başında olduğunu da kaydeden Gök, bunun bir fırsat olduğunu anlatıyor. Şirket değerlerinin Avrupa ve Amerika oyuncuları ile karşılaştırıldığında çok daha uygun olduğunu belirten Gök, yatırımcı ve girişimci ikilisinin dengeli bir şekilde büyümenin kritik önemde olduğunu söylüyor.
SİNERJİYE AÇIK GİRİŞİMLERİ DESTEKLİYOR
2014'te kurduğu F+ Ventures ile girişimcileri her anlamda desteklemeye koyulan ve ardından Arya Kadın Platformu'nu kuran Ahu Serter ise yaptığı yatırımlarla ekosistemde son yıllarda adını sıkça duyuruyor.
Serter 30'u aşkın girişime destek verdi. Fark Holding bünyesinde yer alan ve akıllı ulaşım teknolojilerine yatırım yapan kurumsal sermaye şirketi F+ Ventures ile Comodif, Valens, Garaj Sepeti ve Chargepoint'e gibi girişimlere yaklaşık 4,5 milyon dolarlık yatırım yaptı.
Akıllı ulaşım teknolojileri, gıda, sanat, moda gibi çeşitli şirketlere yatırımlar yapan Serter, alanında uzman, ürününü ve iş modelini kanıtlamış, kendine güvenen, pazarını ve ürününü iyi bilen girişimcilere yatırım yapmayı tercih ediyor.
Yeni marketlere açılacak, pazarda hızlıca yayılmak üzere kendileriyle sinerji yaratabilecek girişimcilerle görüşmeye her zaman açık olduklarını kaydeden Ahu Serter, "Özellikle kadın ve teknolojinin bir araya geldiği işleri seviyorum, ancak yenilikçi olan her iş, beni ayrıca heyecanlandırıyor.
Örneğin yakın zamanda yenilebilir böcek üreten bir girişime, Silikon Vadisi'nden bir yatırım fonu ve Arya Kadın Yatırım Platformu olarak ortak yatırım yapacağız" diye konuşuyor.
HIZLI GİRİŞ YAPTI
Startup ekosisteminde yer alan yatırımcı isimler arasına hızlı bir giriş yapan Engin Group Yönetim Kurulu Üyesi Hande Enes ise son iki yılda 20 girişime 2 milyon dolarlık yatırım yaptı. Bugüne dek 20 iş fikrine yatırım yaparak bu alandaki en aktif isimlerden biri oldu.
Önümüzdeki dönem yatırımlarını sürdüreceğini açıklayan Hande Enes, Türkiye startup yatırımcılığında adı en çok geçen isimlerden biri olmaya devam edeceğini söylüyor. Kendisini teknoloji yatırımcısı olarak tarif eden Hande Enes, girişimciler için yatırımcı arayışında akla gelen ilk isimlerden biri olmanın sevincini yaşadığını söylüyor.
Hande Enes, yatırımlarıyla ilgili şunları söylüyor: "Şu ana kadar her biri inci tanesi değerinde olan 20 girişime kanatlarımı açtım. Önümüzdeki dönemde en iyi işlere yatırımlarım sürecek. Beni sandalyemden zıplatacak işlere yatırım yapmaya devam edeceğim."
İLK KADIN MELEKLERDEN
Altek Metal CEOsu Candan Karabağlı ekosistemin ilk kadın meleklerinden biri. Mart 2013'te melek yatırımcı sertifikasını alan ve Keiretsu ağına dahil olan Karabağlı, bugüne dek 13 girişime yaklaşık 5 milyon dolara yakın yatırım yaptı.
Teknoloji tabanlı sağlık, yaşam girişimlerinin ilgisini çektiğini söyleyen Karabağlı, yatırım yapmadan önce girişimcide aradığı kriterleri şöyle sıralıyor: İnisiyatif alacak, tutkulu, konusunda uzman, öğrenmeye açık olmak.
Kadınları zor zamanların insanları olarak nitelendiren Karabağlı "Türkiye'de bugünlerde ekonomik olarak zor süreçten geçiyor. Kadınların bu dönemde yeni iş fikirlerine sundukları desteklerle bu ekosistemde önemli bir fark yaratacaklarına inanıyorum" diye konuşuyor.
ÖZGÜN GİRİŞİMLERE YATIRIM YAPIYOR
2014 yılından bu yana melek yatırımcı olan ve şu ana kadar 12 yatırıma 30 milyon TL yatırım yapan Şirket Ortağım Yönetim Kurulu Üyesi Sedef Korkmaz, Türkiye'de melek yatırımcılığın çok geç başladığını söyleyerek sözlerine başlıyor.
2013'de başlayan bu süreçle melek yatırımcıların iş hayatında elde ettikleri yönetim becerisini genç girişimlere aktarmalarının önemli bir sinerji yarattığını kaydeden Korkmaz, "Kadınların yaptığı işler hızla bu ekosistemde kar topu etkisiyle hızla büyüyecektir.
Hatta önümüzdeki birkaç yıl sonra kadın yatırımcıların çok daha ses getireceklerini düşünüyorum" diyor. Yatırım konusunda ise spesifik bir alanı olmadığını kaydeden Sedef Korkmaz, girişimcinin kalitesi, coşkusu ve heyecanının yatırımı etkileyen en önemli unsur olduğunu belirtiyor.
Sunduğu projeye inanan girişimcilerin yolunun her daim açık odluğunu anlatan Korkmaz, taklit olmayan özgün fikirlere yatırım yaptığını da sözlerine ekliyor.
YENİ YATIRIMLARA DEVAM
Lale Saral Develioğlu'nun girişimcileri destekleme fikri epey geriye gidiyor. Turkcell'de genel müdür yardımcısı olarak görev yapan Lale Saral Develioğlu, burada 20062014 döneminde teknoloji ve yeni fikirleri yakından izleme olanağı buldu.
Turkcell'den ayrılırken melek yatırımcı olmaya ve teknoloji dünyasına bu şapkayla yakın durmaya karar veren Develioğlu, lisansını alıp Kei-retsu Melek Yatırımcı ağına katıldı. Geçen süreçte üçü Türkiye'de ikisi Amerika'da olmak üzere toplam beş teknoloji şirketine 250 bin dolarlık yatırım yapan Develioğlu, "2020'de bunlardan en az ikisinden çıkış yapmayı ve yeni yatırımlara bakmayı hedefliyorum" diyor.
HER İŞ FİKİRİNE AÇIK
GDA Partner'da kurucu ortak olan Gülcan Demirkol Aytemur, dört girişime toplam 240 bin dolarlık yatırım yaptı. Gerçekleştirdiği yatırımlarda girişimcinin finan-sal destekten öte girişiminin ihtiyacı olan yetkinleri analiz edip yeniliğe ve öğrenmeye açık olmasına bakarak yatırımlarına yön veren Aytemur, bu yıl iki yatırıma 70 bin dolarlık bir yatırım yapmayı planlıyor.
Yaptığı yatırımlarda kendine sektör sınırlaması koymadığını dile getiren Aytemur, her alanda iyi iş fikrine desteğe hazır olduğunu belirtiyor. Aytemur, iş yapış biçimlerini değişirken insana dokunan bütün girişimler özel önem verdiğini de sözlerine ekliyor.
19 YILDIR GİRİŞİMCİLERİN YANINDA
MV Holding CEO'su ve StartersHub Yönetim Kurulu Başkanı Ebru Dorman, bireysel ve kurumsal anlamda bugüne dek 70 girişimi desteklemiş bir yatırımcı. Ekosistemin önemli kadın yatırımcılarından biri olan Ebru Dorman, 2000 yılından beri girişimcilere destek veriyor.
Belli bir mesafe kat etmiş girişimlerin yanı sıra şu ana kadar dokuz erken aşama teknoloji girişimine yatırım yaptığını anlatan Ebru Dorman yatırımda hangi noktalara dikkat ettiğini şu sözlerle anlatıyor:
"Öncelikle ekibe yatırım yapıyorum. Beni heyecanlandıran, fark yaratacak ve destek verebileceğime inandığım bir teknoloji, iş modeli ve globaldeki başarı potansiyeli önemsediğim diğer ana kriterler. Yatırımda daha çok B2B iş yapan girişimler ilgimi çekiyor.
Çünkü B2C iş modellerinin çok daha fazla fonlama ihtiyacı olabiliyor ve Türkiye'de bu ihtiyaç karşılık bulmakta zorluk çekiyor. Bu da büyüme ve globalde yarışma şanslarını düşürüyor."
TAZE YATIRIMCI
Aksoy Holding Yönetim Kurulu Üyesi Banu Aksoy ise önümüzdeki dönemde yatırımlarıyla adını duyurmaya aday. Henüz hiç yatırımı bulunmayan Aksoy, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadının ekonomideki yerine verdiği önem nedeniyle kadın girişimcilerin sürdürülebilir iş fikirlerine değer verdiğini söylüyor.
Bu nedenle yatırım yapılacak işlerde çeşitlilik ve kadınların girişimcilik dünyasına teşviki önemli bulduğunu kaydeden Aksoy, "Bunun yanı sıra yapay zeka, yeni dijital teknolojiler hayatımıza daha çok girmeye başladı.
Bu noktada yapay zeka teknolojilerinin enerji sektörüne etkisinin büyük olduğunu söyleyebiliriz. Bu ileri teknolojilerin dünyada gelişimi oldukça hızlanmışken, Türkiye'nin bu hıza eşlik edebilmesi için bu alanlardaki yatırımlar da desteklenmeli" diyor.
EKOSİSTEME YATIRIM YAPMASI BEKLENEN İSİMLER
Girişimcilik ekosisteminde adı sıkça geçen isimler arasında iş dünyasının önde gelen kadın patronlarından Koton'un Yönetim Kurulu Eş Başkanı Gülden Yılmaz, Boyner Grubu Yönetim Kurulu Üyesi Ümit Boyner, Fiba Holding Yönetim Kurulu Üyesi Ayşecan Özyeğin gibi isimler yer alıyor. Bu isimlerin önümüzdeki dönemde ekosistemin yatırım tarafında da önemli katkılar sunması bekleniyor.
EMİNE SABANCI KAMIŞLI
ESAS HOLDİNG BAŞKAN VEKİLİ
"ÖNCELİĞİM KADIN GİRİŞİMCİLER"
"Global düşünülebilecek projelere girmeyi tercih ediyorum. Çünkü bugün sadece tek bir pazarda bir şeyi yaratmayı hayal ederseniz, yurtdışından birileri gelip size rakip olacaktır.
Global düşünmek, artık girişimcilerin önceliklerinden olmalı. Tabii önceliğim kadın girişimciler… Dünyayı ve Türkiye'yi kadın teknoloji girişimleri değiştirebilir. Melek yatırımcı olarak bir alt veya üst limitim var diyemem.
Tamamen ihtiyaca ve gerekli değerlemelere göre yatırımda bulunuyorum. Sektör odaklı önceliğim yok fakat dijitalleşme odaklı ve yapay zeka, derin öğrenme, nesnelerin interneti, büyük veriyi kullanan girişimler yatırımlarında öne çıkıyor."
GİRİŞİMCİ KADINLAR YÜZDE 27'Yİ BULDU
Melek yatırımcılıkta en fazla gelişme gösteren ABD'de girişim sermayesi yatırımlarının hacmi 131 milyar doları buldu. Globalde ise 2017'ye oranla yüzde 56 artışla 2018'de toplam 300 milyar dolar tutarında 34 bin girişim sermayesi yatırımı yapıldı.
Türkiye ise henüz emekleme aşamasında olan girişim sermayesi yatırımları, geçen yıl 59 milyon doları gördü. Startups.watch tarafından hazırlanan Türkiye'de kadın girişimciliği raporuna göre 2010 ile 2018 yılları arasında kurulan girişimlerin yüzde 14'ünün en az bir kadın kurucu ortağı bulunuyor.
Bu oran 2018'de yüzde 17'ye yükseldi. Daha da ilginci 2018 yılında Türkiye'de 59 milyon dolarlık toplam girişim sermayesi yatırımının yüzde 27'si kadın kurucusu olan startup'lara yapıldı. Bu verilere göre kadın girişimcilerin sayısı hızla artarken yatırımcı tarafında da ekosistemi destekleyen kadın melekler yaptıkları yatırımlarla adından daha sık söz ettirecek.
