ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Ekonomideki durgunluğun ilk hissedildiği alanlardan biri olan ticari araç pazarı, kötü geçen 2016’dan sonra umutlarını 2017’ye bağladı. Geçen yıl filo yenileme ve büyütme yatırımlarını erteleyen özel sektörün bu yıl yeniden hareketlenmeye başlamasıyla, ticari araç pazarının yılı yüzde 5 büyüme ile kapatması hedefleniyor.
Geçen yıl hafif ticari araç satışları yüzde 6,45 gerilerken, ağır ticari araçta ise daralma yüzde 44’ü aştı. Pazardaki kayıpların en önemli nedeni özel sektör yatırımlarındaki azalma ve turizm sektöründeki düşüş oldu. Şirketler 2016’da ticari araç filolarını yenileme ve büyütme yatırımlarına ara verdiler. Bu durum, üretim ve satışlarda gerilemeye yol açtı. 2017’de ise tablo yeniden olumluya dönmeye başladı.
Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) verilerine göre, Ocak 2017'de hafif ticari araç satışları yüzde 3,yerli hafif ticari araç satışları yüzde 4, ithal hafif ticari araç satışları yüzde 2 arttı. Hafif ticaride ithalatın pazar payı yüzde 48 olarak gerçekleşti.
Ağır ticari araç pazarı yüzde 20 azaldı. Kamyon pazarı yüzde 15, midibüs pazarı yüzde 49 azalırken, otobüs pazarı ise yüzde 25 arttı. Sektör temsilcileri, 2017’nin genelinde ticari araç pazarında üretim ve satış artışı gerçekleştirmek için hem hafif hem de ağır ticari araçlar için hurda teşviğinin yürürlüğe girmesini talep ediyor.
TOPLAM PAZAR ARTTITürkiye otomobil ve hafif ticari araç toplam pazarı, 2016 yılında bir göre yüzde 1,62 artarak adet olarak gerçekleşti. 2015 yılında ise 968 bin 017 adet toplam pazar gerçekleşmişti. Hafif ticari araç pazarı ise 2016 yılında 2015’e göre yüzde 6,45 orarında azalarak 226 bin 782 adede geriledi. 2015 yılında 242 bin 421 adet hafif ticari araç satışı gerçekleşmişti.
Pazar değerlendirmeleri yaparken motor hacmi ve segmentlere göre yapılan analizler, genellikle binek otomobiller için geçerli. Bu noktada 2016 yılında otomobil pazarı, motor hacmine göre incelendiğinde en yüksek pay yüzde 96,35 oran ile 1600 cc altındaki otomobillerden oluşuyor. Segment olarak değerlendirildiğinde, en yüksek satış adedine yüzde 49,88 pay alan C segmenti otomobiller ulaştı.
Hafif ticari araç pazarındaki ayrım genellikle gövde tiplerinde kendini gösteriyor. 2016 yılı Aralık sonu hafif ticari araç pazarı gövde tipine göre değerlendirildiğinde, en yüksek satış adedine yüzde 70,69 pay ile Van ardından yüzde 11,58 pay ile Kamyonet, yüzde 8,84 pay ile Minibüs ve yüzde 8,90 pay ile Pick-up modelleri ulaştı.
AĞIR TİCARİDE YÜZDE 44 DÜŞÜŞ
Türkiye otomotiv pazarında, hafif ticari araç pazarı 2016 yılında geçen yıla göre yüzde 6,45 oranında azalarak 226 bin 782 adet seviyesinde gerçekleşti. Geçen yıl 242 bin 421 adet satışa ulaşılmıştı. Ağır ticari araç pazarı ise 2016 yılında, geçen yıla göre yüzde 44,10 azalarak 24 bin 137 adet oldu. 2015 yılında 43 bin 177 adet satış gerçekleşmişti.
AB ve EFTA ülkeleri toplamına göre hafif ticari araç pazarı ise 2016 yılı Ocak-Kasım döneminde yüzde 11,7 arttı ve 1.8 milyon365 adede yükseldi. 2015 yılı aynı döneminde 1,6 milyon adet satış gerçekleşmişti. AB ve EFTA ülkeleri toplamına göre 2016 yılı Ocak-Kasım döneminde en fazla düşüş yüzde 9 ile Letonya ve yüzde 3,1 ile İsviçre’de yaşandı.
Satışlarını en çok artıran ilk üç pazar sıralamasında; İtalya yüzde 44,8, İzlanda yüzde 40,6 ve Slovenya yüzde 33,8 oranlarıyla yer aldı. 2016 yılı Ocak-Kasım döneminde Türkiye, yüzde 3,8 azalış ile Avrupa hafif ticari araç satışları sıralamasında dördüncü sırada yer aldı.
ÖTV ARTIŞI ETKİLEMEDİZor geçen 2016’nın ardından, sektör şimdi 2017’ye kilitlenmiş durumda. Kasım ayında gerçekleştirilen ÖTV oran artışları hafif ticari araçları kapsamıyor. Ancak kurdaki artış araç fiyatlarında zorunlu artışlara neden oluyor. Yine de sektör temsilcilerine göre, binek otomobillerde gerçekleştirilen ÖTV artışının, özellikle binek kullanıma yatkın, kombi tipi hafif ticari araç modellerine kayması söz konusu olabilir.
2017 yılında yeni ÖTV yapısının değişmesinin etkisiyle otomobil pazarında segmentlerin paylarında farklılıklar, satışlarda alt seg-mentlere doğru kaymalar olması ve toplam pazarda da 2016’ya göre bir miktar daralma gerçekleşmesi öngörülüyor. Ancak ticari araç pazarı özelinde 2017 yılı değerlendirildiğinde, Türkiye’nin üretimin de katkısıyla önemli bir ticari araç pazarı olmaya devam edeceği fikri öne çıkıyor.
TİCARİ FİLOLARA ÖZEL HİZMETLER
Türkiye ekonomisinin dinamik ve sürekli gelişen bir ekonomi olması, ticari araç pazarının da temelini oluşturan lojistik sektörü ve bunun uzantısı olarak akaryakıt tüketiminin önemini ortaya çıkarıyor. Petrol fiyatları ve kurlardaki değişmeler de sektörü direkt etkiliyor. 2016 yılında akaryakıt sektörü birçok sektörün aksine yüzde 7 büyüme gösterdi. 2015’te de büyüme rakamları iki haneliydi. Araç sayısı artmaya devam ettikçe, sektörün değişken oranlarda büyümesi de devam edecek.
Türkiye’de binek ya da ticari araç fark etmeksizin, otomotiv sektörünün büyümesi direkt olarak akaryakıt pazarını etkileyen bir faktör. Türkiye, 100 kişiye düşen araç sayısı oranıyla Avrupa’nın oldukça gerisinde. Ancak her geçen yıl rekor hedefiyle satış adetlerini artıran otomotiv sektörü, akaryakıt sektörünün de Türkiye’deki rekabetçiliğinin önemli bir parçasını temsil ediyor.
Özellikle ticari araç filosuna sahip olan şirketlerin en önemli gider kalemlerinden birini akaryakıt oluşturuyor. Dolayısıyla bu durum, takip ve kontrol edilebilirlik anlamında şirketleri zorluyor. Bu nedenle akaryakıt şirketleri de ticari araç filolarına özel hizmetleri her geçen gün daha geniş bir kitleye tanıtmak için pazarlama ve tanıtım projelerine ağırlık veriyor.
CITROEN TÜRKİYE GENEL MÜDÜRÜ BAHATTİN TATOĞLU"İKİNCİ YARIDA YENİ MODELLER GELECEK"
AVANTAJLI KAMPANLAYAR BAŞLIYOR
Kur artışı ve binek otomobillere uygulanan ÖTV düzenlemelerinden sonra tüm otomotiv sektöründe olduğu gibi hafif ticari araç satışlarında da bir miktar daralma bekleniyor. Citroën Türkiye'nin Genel Müdürü Bahattin Tatoğlu'na göre, bu yılın siyasi gelişmeleri satış kararlarının bir miktar ertelenmesine yol açabilecek.
Bahattin Tatoğlu, markanın global vizyonu gereği dünya genelinde en çok tavsiye edilen ilk üç otomotiv markasından birisi olmayı, yüzde 30 daha fazla global satış elde etmeyi ve konfor anlamında da referans alınan bir marka olmayı hedeflediğini söylüyor.
Bu hedefe paralel olarak önümüzdeki dönemde Citroën, pazara çok güçlü yeni modeller sunmayı planlıyor. Mevcut ürün gamı arasında Berlingo en çok satış yapılan model. Marka, 2017 yılında Türkiye'de Berlingo satışlarını avantajlı satış kampanyaları sunarak artırmayı hedefliyor. Berlingo modelini geniş iç hacmiyle Jumper izliyor.
GÜCÜMÜZ ARTACAK
Citroën Türkiye, özellikle 201/nin ikinci yarısı ile birlikte ticari araç pazarında rüzgar estirecek. 2017'nin ikinci çeyreğinde Citroen Spacetourer 8+1 VIP Minibüs ve Jumpy Panelvan modellerin satışına başlanacak.
Citroen'in modern ve karakteristik özellikleri çeşitli iç tasarım seçenekleriyle sunacak olan SpaceTourer, günümüz ailelerinin ve ticari şirketlerinin ihtiyaçlarına yeni çözümler sunmak için tasarlanan özel bir model. Bahattin Tatoğlu, "Pazara sunacağımız yeni modeller ile ticari araç pazarındaki konumumuzu güçlendireceğiz.
SpaceTourer, dinamik yol tutuşu ve 5.1 l/l00 km'lik 'Sınıfının En Düşük' yakıt tüketimi ile verimlilik sağlayacak. Pratik ve kullanıcı dostu SpaceTourer üst düzey güvenlik özellikleri sunacak" diyor. SpaceTourer, pazarda bir ilk olan; kapasitesi 9 kişiye kadar çıkabilen 5,30 metrelik bir model. Jumpy ise hafif ticari araç pazarının beklentilerine yönelik güçlendirilmiş şasisiyle SpaceTourer'ın panelvan kardeşi olacak.
PEUGEOT OTOMOTİV PAZARLAMA GENEL MÜDÜRÜ LAURENT PERNET"PARTNER TEPEE KENDİ SEGMENTİNİ OLUŞTURDU"
SUV MODELLER GELİYOR
2016 yılında toplam 10 bin 123 adetlik satış gerçekleştiren Peugeot Türkiye, bu sayede hafif ticari araç pazar sıralamasında bir basamak yukarı çıkarak 2016 yılında en çok satış yapan beşinci marka oldu. Özellikle kendi segmentini oluşturan Partner Tepee modeli, pazar payını yüzde 1,1 artırarak toplam 6 bin 363 adet satışla yılı kapattı.
Peugeot Otomotiv Pazarlama Genel Müdürü Laurent Pernet'e göre, geçen yıl hafif ticari araç pazarında alt kırılımlarda önemli bir değişiklik gözlemlenmedi.
Pernet, "Satışa yeni sunulan ve 2017 yılında lansmanı yapılacak olan SUV modellerimiz 3008 ve 5008 modellerimiz ile SUV pazarında büyümeyi öngörüyoruz" dedi.
Bunun yanı sıra Hafif Ticari Araç pazarında da Expert Van ve Traveller Minibüs gibi yeni modellerin de desteği ile büyüme öngördüklerini kaydeden Pernet, şunları söyledi: "Ayrıca Boxer modelimizin 4 ton versiyonunu devreye alacağız. Partner Tepee ise yine Hafif Ticari Araç satışlarımızın en önemli oyuncusu olacak. Hafif Ticari Araç satın alan tüketicilerin davranışlarını incelediğimizde satın alma sürecinde aracı tanımalarının ve uygun kredi seçeneklerinin önemli olduğunu görüyoruz. Hem satış hem de satış sonrası kapmanyalarımız ile satışlarımızı artırmayı planlıyoruz."
MİNİBÜS SEGMENTİNDE İDDİALI
Peugeot Türkiye, 2017 yılında mevcut modellere ek olarak, daha önce modellerinin bulunmadığı segmentlere girerek pazar payı ve satışları artırmayı planlıyor. Laurent Pernet, bu amaçla ilk olarak Mart ayında Expert Van modelini müşterilerin beğenisine sunacaklarını belirtti.
Fransa'da üretilen Peugeot Expert'in gerek tasarımı ve modüler yükleme seçeneğiyle gerekse sınıfının en az yakıt tüketen verimli BlueHDi motoruyla segmentinde beklentileri değiştirmek için tasarlandığını anlatan Pernet, "Yılın üçüncü çeyreğinde ise 8+1 koltuklu Peugeot Traveller modelimizin lansmanı ile Minibüs segmentinde fark yaratacağımıza inanıyoruz. Ayrıca yılın ikinci çeyreğinde Boxer modelimiz için yeni 160 HP BlueHDi motorlu 4.0 Ton'a kadar azami yüklü ağırlığa sahip versiyonumuzu da getirerek üst yapı dönüşüm firmalarının beklentilerine daha fazla cevap vermeyi hedefliyoruz" diye konuştu.
AYTEMİZ GENEL MÜDÜRÜ AHMET EKE"TİCARİ FİLOLARA ÖZEL HİZMETLER ARTIYOR"
TAŞIT TANIMA SİSTEMLERİ
Hafif ticari araç pazarının 2017'de büyümesi ve büyüyen ticari araç filoları, akaryakıt şirketlerini de ticari araçlara özel hizmetler vermeye itiyor. Aytemiz Genel Müdürü Ahmet Eke, istasyon ağlarını genişletirken özellikle lojistik firmalarının talepleri¬ni dikkate aldıklarını vurguluyor.
Önce ağlarını büyüttüklerini, ardından da Araç&Yakıt Tanıma Sistemi (AYT) sayesinde gerçekleşecek elektronik satışlar ile daha da büyük bir yapıya kavuşacaklarını dile getiren Eke, "Kısa vadede bölgesel olarak küçük ve orta çaplı filoya sahip şirketlerle araç tanıma sistemimizi geliştiriyoruz.
İstasyon ağımızdaki gelişmeye paralel olarak bu alanda da yurt çapında eş zamanlı büyümeyi gerçekleştirmeyi hedefliyoruz" diyor. AYT ile işbirliği içerisinde oldukları filo sahibi şirketlere maliyet avantajı ve takip kolaylığı sağladıklarını belirten Eke, "Lojistik firmaları, turizm ve personel taşıma firmaları, gıda dağıtım firmaları gibi birçok farklı sektörde faaliyet gösteren şirket ile bu işbirliği içerisinde olmaya devam ediyoruz" diye konuşuyor.
TİCARİ ARAÇLARA ÖZEL HİZMET
Şirket, lokasyonu şehir merkezi veya şehrin giriş-çıkışı gibi önemli noktalarında olan istasyonlarla büyümeye yoğunlaşmış durumda. Bu nedenle özellikle başta İstanbul olmak üzere Ankara, İzmir ve bazı büyük şehirlerde, tüketicinin sıklıkla uğradığı kilit noktalarda Aytemiz istasyonları açtıklarını ifade eden Ahmet Eke, "Ayrıca 3. Köprü yolu üzerindeki iki yeni istasyonumuz, köprü ile eş zamanlı olarak geçen yıl hizmete girdi.
Bu istasyonlarımızda iki ayrı hizmet alanı oluşturduk, biri otomobiller, diğeri de ticari araçlar için planlandı. 3. Köprü yolu, başlangıçta çoğunlukla ticari araçların kullandığı bir yol olacak. TIR'lar, kamyonlar ve otobüsler bu yoldan geçecek" dedi.
Aytemiz olarak başarılı bir yılı geride bıraktıklarını kaydeden Ahmet Eke, 2017 yılı ve sonrasında temel yol haritalarını, "Müşterisini tanıyan, onun memnuniyetini üst seviyede tutan, hizmet kalitesiyle sektörde fark yaratan, pazar payı sıralamasında da bulunduğu noktadan daha üstte yer alan bir Aytemiz yaratmak" sözleri ile tanımlıyor.
